Nederland leefde intens mee met de strijd die in Zuid-Afrika is gevoerd en die op zo wonderbaarlijke wijze is beslecht, aldus koningin Beatrix.

Afrika werd vroeger door velen beschouwd als een continent zonder geschiedenis. Historici lieten de geschiedschrijving meestal beginnen bij de komst van de Europeanen. Wij weten nú dat in Afrika de wieg der mensheid heeft gestaan. Wij kennen nu ook beter de bijzondere plaats die uw land in de geschiedenis van dit werelddeel inneemt. [...]

Ons Nederlanders spreekt natuurlijk vooral aan dat wij de eersten waren die hier een echte kolonie stichtten. Dat was niet het gevolg van een goed voorbereid plan, maar van toeval of, liever gezegd, van pech. Als het schip De Haarlem niet schipbreuk had geleden bij de Kaap, was de Verenigde Oostindische Compagnie er misschien nooit opgekomen daar een verversingsstation te vestigen. Maar De Haarlem verging wèl en dit leidde ertoe dat op 6 april 1652 drie andere Nederlandse schepen het anker lieten zakken in de Tafelbaai. Zo ontstond de kleine kolonie die op den duur zou uitgroeien tot een grote Europese volksplanting in Zuid-Afrika. Ook nu nog is de erfenis van deze Nederlandse periode zichtbaar in de architectuur, in de taal en letterkunde, in de godsdienst en in het recht. Geen wonder dat in ons land het gevoel van sterke betrokkenheid bij dit verre deel van de wereld, altijd is blijven bestaan. [...]

De emigratie van een groot aantal Nederlanders naar Zuid-Afrika na de Tweede Wereldoorlog, een oorlog waarin wij bondgenoten waren, droeg hiertoe bij. Juist die verbondenheid verklaart dat zovelen in ons land met afschuw constateerden dat het Nederlandse woord apartheid het symbool werd van de verscheurdheid in uw land en van de onderdrukking van de meerderheid van zijn bevolking. Men leefde in Nederland intens mee met de bittere strijd die in de daarop volgende jaren werd gevoerd en die thans op zo wonderbaarlijke wijze is beslecht.

Mijnheer de President, met hoeveel belangstelling en emotie uw strijd tegen de apartheid in ons land ook werd gevolgd en hoezeer velen ook uw zaak hebben gesteund, wij beseffen ten volle dat de invloed daarvan slechts marginaal kon zijn. Uw land moest immers zijn problemen zélf oplossen en het heeft dat gedaan op een wijze die algemeen bewondering en respect heeft opgeroepen.

Velen konden vroeger de toekomst van Zuid-Afrika slechts schetsen in sombere kleuren en vreesden voor een dramatische afloop van het conflict. Het is ànders gelopen. Uw land slaagde erin een vreedzame overgang van een apartheidsstelsel naar een democratisch bestel van one man one vote en gelijke rechten voor allen, te verwezenlijken. Helaas kon geweld daarbij niet altijd worden vermeden, maar desondanks is met wat hier in korte tijd is verricht, een wonder tot stand gebracht.

Uw eigen rol in deze ontwikkeling is bekend. Heel de wereld heeft diep respect voor de moed en volharding waarmee u voor uw zaak heeft gestreden èn voor de wijsheid en het geduld waarmee u thans, na de overwinning, streeft naar vrede en verzoening. U staat hierin niet alleen. Het feit dat met u drie landgenoten - president De Klerk, bisschop Tutu en Chief Luthuli - de Nobelprijs voor de Vrede hebben ontvangen, is uniek in de geschiedenis van onze tijd.

Wat diepe indruk maakt op bezoekers van uw land is de afwezigheid van haat- en wraakgevoelens onder de grote meerderheid van de bevolking. [...] De toewijding en ernst waarmee hier is gewerkt aan de opstelling van een nieuwe grondwet, is niet minder indrukwekkend. De wijze waarop uw land het verleden heeft afgesloten, maar de waarheid daarover niet uit de weg gaat, is origineel en moedig. Met de instelling van de Truth and Reconciliation Commission, die ook de donkere kanten van de periode die achter u ligt aan het licht moet brengen, doet uw land een serieuze en indrukwekkende poging verzoening tussen vroegere vijanden mogelijk te maken.

Ondanks de talrijke problemen zien velen de toekomst van Zuid-Afrika met hoop en vertrouwen tegemoet. De problemen zijn niet gering. Het spreekt voor zich dat in een zo pluriforme samenleving de behoefte van elke groep de eigen identiteit te benadrukken, eerder toe dan af is genomen. Het uitdrukkelijk cultiveren van wat eigen is, kan een bron van kracht en zelfvertrouwen zijn, maar kan ook het gevaar in zich bergen van onverdraagzaamheid en conflict.

U staat voor de moeilijke taak de verdeeldheid in het land om te vormen tot een positieve kracht en nationale eenheid tot stand te brengen met behoud van die rijke diversiteit van zo verschillende bevolkingsgroepen. Acuter nog is het probleem van de niet vervulde, economische verwachtingen. De welvaart van uw land is weliswaar relatief groot, maar komt niet allen gelijkelijkten goede. De werkloosheid, vooral onder de jongeren, is zorgwekkend. Met het Reconstruction and Development Programme, dat ernaar streeft alle krachten waarover het land beschikt, te mobiliseren, heeft uw regering een belangrijke stap gezet op de moeilijke weg naar een nieuwe Zuid-Afrika.

[Beatrix besloot haar toespraak in het Nederlands]

Mijnheer de President, dankzij onze gemeenschappelijke geschiedenis is een bijzondere band tussen onder landen gegroeid. Een herkenbaar en belangrijk element daarin is onze taal. Hoewel deze in Zuid-Afrika een heel eigen ontwikkeling heeft doorgemaakt, is het voor ons, Nederlanders, een speciale ervaring in een zo ver land een van de talen zonder veel moeite te kunnen verstaan. De Zuidafrikaanse dichteres, Elisabeth Eybers, die al lang in ons land woont, vatte dit poëtisch samen:

Taal het ons uit twee pole saamgetrek:

sy wisselstroom sal in die woorde duur

wat ons mekaar ontlok, mekaar toestuur.

Ook buiten taal en literatuur zijn onze relaties bijzonder veelzijdig. [...] Onze betrekkingen hebben zich in de loop der eeuwen overwegend in een bilateraal kader afgespeeld. In de laatste decennia echter geldt voor alle landen in de wereld dat zij in toenemende mate beseffen deel uit te maken van grotere gemeenschappen. Vraagstukken van wereldhandel, milieu, migratie en gezondheid dienen zich aan op wereldschaal en kunnen alleen in mondiale samenwerking worden aangepakt. Op al deze terreinen blijkt dat uw land zijn plaats in de wereldgemeenschap, waaruit het gedurende enige jaren vrijwel was verdwenen, weer met verve en overtuiging heeft ingenomen. Wij verheugen ons daarover zeer.