Door onze correspondent
Johannesburg, 30 dec. Zuid-Afrika en China hebben vanmorgen officieel diplomatieke betrekkingen aangeknoopt, die op Nieuwjaarsdag van kracht zullen worden. De Chinese minister van Buitenlandse Zaken, Qian Qichen, en zijn Zuid-Afrikaanse ambtgenoot Alfred Nzo tekenden hiertoe tijdens een plechtigheid in de Unie-gebouwen van Pretoria de documenten.

President Nelson Mandela verzekerde Qian, die tevens vice-premier is, gisteren dat Zuid-Afrika Pekings 'één-China-politiek' ondersteunt. Dit betekent dat Pretoria morgen de betrekkingen met Taiwan zal verbreken. Een dag later zal Qian de nieuwe Chinese ambassade in Pretoria openen.

In november 1996 kondigde Zuid-Afrika al aan dat het als één van de laatste grote landen zijn loyaliteit aan de Republiek China (Taiwan) zou verruilen voor die aan de Volksrepubliek China. Mandela motiveerde gisteren nog eens het besluit van zijn regering. ,,De Volksrepubliek China is een van de landen met de meeste inwoners ter wereld, is lid van de Verenigde Naties en van de Veiligheidsraad. Het is in het belang van Zuid-Afrika om met een dergelijk land banden te hebben.'' De president wees verder op de grote economische groei van China en de snel toenemende handel met Zuid-Afrika als belangrijke factoren. De wederzijdse handel tussen beide landen is dit jaar goed voor 1,6 miljard dollar, exclusief de 1,4 miljard handel met Hongkong. De waarde van de handel met Taiwan bedraagt 1,8 miljard dollar.

De Taiwanese regering heeft groot ongenoegen geuit over de stap, die in een officiële verklaring vanmorgen 'absurd' werd genoemd. De lijndienst van South African Airways op Taipei is inmiddels geannuleerd en enkele lucratieve transacties kwamen onder druk te staan, maar de wederzijdse handel ging gewoon door. Afrika zijn ambassade sluit in de 'Republiek China' zijn er nog slechts 29 kleinere staten uit Midden-Amerika en Afrika die Taiwan erkennen als de vertegenwoordiger van de inwoners van beide China's. Malawi, met 10 miljoen inwoners, is nu de grootste officiële partner van Taiwan.

Mandela heeft Taiwan herhaaldelijk geprezen voor zijn steun, sinds het einde van de jaren tachtig, aan de strijd tegen de apartheid, maar hield Taipei voor dat de ,,politieke realiteit'' het voor Zuid-Afrika onmogelijk maakte Peking nog langer te negeren.

Aangezien de Volksrepubliek alleen diplomatieke betrekkingen accepteert met landen die geen ambassade hebben in Taiwan, moest Zuid-Afrika zijn missie in Taipei sluiten en de Taiwanese diplomaten vragen Pretoria te verlaten. Taiwan mag wel enkele 'liaison' bureaus in Zuid-Afrika aanhouden, maar niet langer de eigen vlag of de naam 'Republiek China' voeren. Mandela onderstreepte gisteren nog eens dat ,,alles zal worden gedaan om goede relaties te blijven houden met Taiwan'.

De president wilde niet antwoorden op vragen over de situatie van de mensenrechten in China, die hij zei te beschouwen als een ,,binnenlandse aangelegenheid''. Qian Qichen zei op zijn beurt later tijdens zijn vijfdaagse bezoek op de kwestie te zullen terugkomen.