Johannesburg, 25 nov. Halverwege haar verhoor barstte Phumlile Dlamini in tranen uit. Onbedaarlijk. Ze had zojuist beschreven hoe Winnie Madikizela-Mandela haar in 1988 persoonlijk in elkaar had geslagen. Reden: de jonge vrouw was een affaire begonnen met een van Winnie's lover boys, Johannes 'Shakes' Tau. Phumlile werd, terwijl ze zwanger was van Shakes, zo verklaarde ze, later nog een keer urenlang afgetuigd door Winnie's lijfwachten. In het kruisverhoor noemde mevrouw Mandela's raadsman de beschuldigingen van de getuige ,,pure verzinsels'.

De eerste twee dagen van de openbare hoorzittingen van de Waarheids- en Verzoeningscommissie in Johannesburg over de activiteiten van de Mandela United Football Club, Winnie Mandela's persoonlijke zwaarbewapende militie in de jaren tachtig, waren een aaneenschakeling van gruwelijke onthullingen en beschuldigingen aan het adres van de 63-jarige ex-vrouw van president Mandela. En op elke aantijging had ze, via haar advocaten, een weerwoord: de getuigen logen.

Een bittere Phumlile Dlamini, die destijds via haar broer Tholi betrokken raakte bij de 'voetbalclub' in Soweto, zei dat haar kind ten gevolge van de mishandeling verstandelijk gehandicapt ter wereld kwam. En Tholi Dlamini werd in hetzelfde jaar 1988 door Winnie 'ontmaskerd' als spion en op haar bevel vermoord door een ander lid van de club, zo verklaarde Phumlile.

Een andere getuige, Thami Hlatswayo, legde uit hoe Winnie eind 1987 de executie gelastte van Vincent Sefako, een commandant van Umkontho we Sizwe (MK), de gewapende arm van het ANC. Een ooggetuige van de mysterieuze dood van Sefako, een vrouw in Soweto, werd naderhand doodgeschoten met veertien kogels uit een AK-47, zo verklaarde Hlatswayo.

De vroegere chauffeur van Winnie Mandela, John Morgan, beschreef hoe de tieneractivist Stompie Seipei eind 1988 dagenlang werd gemarteld door Winnie en haar 'voetballers'. Morgan zei dat Stompie, die eveneens een 'politiespion' zou zijn, onder meer herhaaldelijk in de lucht werd gegooid, waarna men hem op de betonnen vloer liet vallen. De 'coach' van de club, Jerry Richardson, die naderhand voor de moord op Stompie werd veroordeeld, liet via zijn advocaat weten dat hij degene was die Stompie uiteindelijk afmaakte met een tuinschaar, ,,als een schaap''.

Een van de kroongetuigen in de hoorzitting, Katiza Cebekhulu, zei in september van dit jaar in de zwaarste en tot dusverre meest uitgebreide aanval op Winnie dat zij persoonlijk Stompie doodstak. Katiza was, tot hij in 1989 in ongenade viel, een van de naaste medewerkers van Winnie. Hij zei naderhand ontvoerd te zijn op last van Winnie, bracht enkele jaren in de gevangenis in Zambia door. Daarna wist hij te ontkomen naar Engeland, waar hij sindsdien in ballingschap woont. Nelson Mandela zei vorige week, in een kennelijke poging het voor zijn ex-vrouw op te nemen, dat Katiza ,,niet de moed'' zou hebben naar Zuid-Afrika te komen, maar de president had ongelijk. Zondagavond kwam Katiza Cebekhulu onder strenge veiligheidsmaatregelen in Johannesburg aan. De vrees bestaat dat aanhangers van 'mama' Mandela het op zijn leven hebben gemunt. Hij zou naar verwachting vanmiddag getuigen tegen Winnie.

Winnie Mandela, die ogenschijnlijk onbewogen bleef onder de lawine van aanklachten, heeft gisteravond juridische stappen ondernomen tegen Katiza Cebekhulu. Op het politiebureau van Johannesburg heeft zij een crimen iniuriae aanhangig gemaakt tegen haar voormalige vertrouweling.

De ouders van twee 'verdwenen' leden van de 'voetbalclub' beschreven gisteren in schrijnende woorden hun ervaringen aan het einde van de jaren tachtig. Nicodemus Sono vertelde hoe hij zijn zoon Lolo eind 1988 voor het laatst zag. Lolo werd voorgereden in een minibus, waarin Winnie Mandela zat. Lolo was volgens zijn vader bont en blauw geslagen. Winnie zei dat Lolo een informant van de politie was en dat de ,,beweging zou besluiten wat er met de hond zou worden gedaan''. Vader Sono, die daarvoor bevriend was met Winnie, zei dat alle pogingen om zijn zoon vrij te pleiten mislukten. Lolo Sono is nooit meer teruggezien, noch zijn 'clubgenoot' Siboniso Shabalala, wiens moeder gisteren aan Winnie Mandela smeekte om te vertellen wat er met haar zoon is gebeurd. Maar opnieuw ontkende Winnie Mandela elke betrokkenheid.

Vanmorgen nam Xoliswa Falati plaats in het getuigenbankje, een vroegere intieme vriendin en vertrouweling van Winnie. Falati kreeg in 1989 celstraf opgelegd wegens betrokkenheid bij de moord op Stompie. Ze had zich vandaag voor de gelegenheid gekleed in een traditionele leren Xhosa-jurk, afgezet met hamers en sikkels. Falati ging woest tekeer tegen Winnie Mandela, die ze een ,,tiran'' noemde. Ondanks pogingen van commissievoorzitter Desmond Tutu was Falati niet te stoppen in haar tirade tegen Winnie Mandela. ,,Ik draaide op voor de moord op Stompie. Ik loog voor de rechtbank voor haar, dat is onze cultuur, ik ging de gevangenis in voor haar.''

Toch blijft Winnie Mandela beschikken over een fanatieke schare aanhangers die zich verzamelen buiten het zittingsgebouw in de wijk Mayfair. Ze dragen spandoeken met de tekst 'Winnie for president' en dansten de toyi-toyi voor haar. ,,Winnie heeft voor elke zwarte in dit land gevochten'', aldus Victoria Mazamisa, lid van Winnie's vrouwenliga van het ANC.