Door onze correspondent
Mafikeng, 18 dec. Thabo Mbeki ziet er uit als een heer. Met zijn keurig getrimde ringbaardje, zijn maatkostuums van goede snit, voelt hij zich, pijp tussen de lippen, senang in kleine kring, filosoferend over de politiek en het leven. Zichtbaar onwennig stapt Mbeki daarentegen deze week rond op het congres van zijn partij, de zoveelste natte kus van een aanhangster onwillig incasserend. Thabo Mbeki, intellectueel, nieuwe voorzitter van het Afrikaans Nationaal Congres (ANC) en over zestien maanden vrijwel zeker de nieuwe president van Zuid-Afrika.

Hoewel ook Mbeki afkomstig is uit het verzet tegen de apartheid - wie niet in het ANC - is zijn levensgeschiedenis niet te vergelijken met die van zijn voorganger. De advocaat Nelson Mandela is altijd een activist geweest, een straatvechter zonodig, die 27 van zijn beste jaren een politieke gevangene was. Thabo Mbeki daarentegen verbleef sinds het begin van de jaren zestig in het buitenland en ontwikkelde zich tot rondreizend ambassadeur van het ANC.

Thabo Mvuyelwa Mbeki is een Xhosa, geboren in 1942 als zoon van Govan Mbeki, Nelson Mandela's boezemvriend uit Transkei. Thabo groeide, zoals veel kinderen van zijn generatie, vrijwel op zonder vader. Govan Mbeki was in die tijd een belangrijke activist, zowel in de communistische partij als in het ANC, en zat samen met Mandela jarenlang gevangen.

Mbeki senior zei vorige week in een vraaggesprek met een weekblad zich zijn zoon van vroeger te herinneren als een boekenwurm. Thabo las Shakespeare net zo makkelijk als Marx en Lenin. In politiek opzicht stond Thabo in zijn jeugd onder invloed van zijn vader; hoewel nooit iemand zijn partijboekje heeft gezien, wordt algemeen aangenomen dat Mbeki lange tijd lid was van de verboden Communistische Partij van Zuid-Afrika.

In 1962 kwam Mbeki na omzwervingen in Groot-Brittannië aan, waar hij ging studeren aan de universiteit van Sussex. Hij studeerde af in de economie. Begin jaren zeventig, toen de apartheid zich verhardde, gaf de leiding van het ANC vanuit haar ballingsoord Lusaka, Zambia, aan Mbeki opdracht naar Moskou te gaan voor een korte militaire training. In de jaren daarna, tot zijn terugkeer in 1990, werkte Mbeki zich gestaag op in de hiërarchie van het ANC, maar eerder dankzij zijn capaciteiten dan met zijn ellebogen. De laatste jaren van zijn ballingschap was hij de rechterhand van Oliver Tambo, de voorzitter van het ANC. In 1994 werd hij vice-president. Ergens onderweg - niemand weet waar en hij praat er zelf niet over - moet Mbeki zijn communistische overtuiging zijn verloren. Zijn politiek-economische denkbeeldene van nu zijn zeer marktgericht en tot zijn beste vrienden rekent hij enkele zeer grote (blanke) zakenlieden.

Onder Mbeki zal het ANC niet een radicaal nieuwe koers gaan varen, zo liet hij gisteren na zijn verkiezing weten. De ANC-leider legde er de nadruk op dat Zuid-Afrika een ,,non-raciale samenleving'' moet worden, ,,dat is in het belang van blank en zwart''.