Door onze correspondent Lolke van der Heide
Winnie Mandela ligt onder vuur, maar geeft geen krimp. Zaterdag opende ze haar eigen museum in de township Soweto.

Johannesburg, 1 december. Ze droeg een guerrillapet, een zwarte zonnebril en een T-shirt met de tekst 'The power of Sisterhood'. Achterkleindochter Zenani zat op haar arm. Zo opende 'Mama' zaterdag haar eigen 'Winnie Mandela and family museum', het vroegere huis waar zij en Nelson woonden in Soweto. ,,Die vrouw is niet kapot te krijgen'', aldus een van de eerste bezoekers. Tussen twee weken van hoorzittingen van de Waarheidscommissie door toonde Winnie zich een opgetogen vrouw. Vandaag is de hoorzitting van de commissie hervat en daarmee ook de litanie van aantijgingen aan haar adres. Intussen is Winnie's steun in het ANC langzaam tanende.

Winnie wilde zaterdag niets kwijt over de Waarheidscommissie. ,,We zijn hier om het museum te openen, laat ons vrolijk zijn'', zei ze, waarna ze haar gasten aan de braai noodde. Het zat haar opnieuw niet mee. De onderminister van toerisme, Peter Mokaba, een van haar weinige vrienden in het ANC zou de opening verrichten, maar hij kwam niet opdagen. Een andere bondgenoot, de premier van de provincie Mpumalanga, Mathews Phosa, liet het bij een telefoontje. Ook de 'massa's' waren afwezig, misschien afgeschrikt door de 50 rand (20 gulden) entree voor het 'openingsfeest'.

Orlando West 1840 is het voormalige huis van Nelson en Winnie Mandela in Soweto. Voor een township is het bepaald niet klein, met drie kamers en twee badkamers. Midden jaren tachtig begon Winnie er met haar Mandela United Football Club, een organisatie van jongeren die zich zou ontwikkelen tot een terreurbende. Een rivaliserende bende stak het huis in 1988 in brand, waarna Winnie haar activiteiten verplaatste naar een ander, veel groter huis in Orlando, waar ze nog steeds woont.

Het 'museum' stelt niet veel voor. Voor tien rand toegang krijgt men enkele restanten uit de boedelscheiding van de Mandela's en een handvol buitenlandse prullaria te zien. In de souvenirwinkel kan men potjes 'heldenaarde' kopen voor 50 rand, met een echtheidscertificaat onderschreven door de 'Moeder van de Natie'.

Gedurende het weekeinde kwam er meer slecht nieuws voor Winnie Madikizela-Mandela, zoals ze zich na haar scheiding in 1992 noemt. Over twee weken begint het congres van het ANC, waarop een nieuwe voorzitter en vice-voorzitter zal worden gekozen. Winnie is door de vrouwenliga van het ANC, waarvan ze voorzitter is, kandidaat gesteld voor het vice-voorzitterschap als opvolger van Thabo Mbeki, die zonder tegenkandidaat zeker is van het hoogste leiderschap van het ANC. Het leek er de afgelopen weken op dat enkele van de negen provinciale afdelingen van het ANC eveneens hun gewicht achter Winnie zouden gooien, maar gisteren bleek, tijdens de laatste stemmingen, dat geen enkele provincie haar kandidatuur ondersteunt.

Vandaag, bij de hervatting van de uitgelopen hoorzitting van de Waarheidscommissie in Johannesburg, ontstond grote opschudding door de aanwezigheid in de zaal van aanhangers van Winnie, gekleed in guerrilla-uniformen van de vroegere gewapende arm van het ANC, Umkontho we Sizwe. Een van de getuigen tegen Winnie, Cyril Mbatha, zei zich bedreigd te voelen en zijn advocaat verklaarde telefonisch met de dood te zijn bedreigd. Mbatha en een ander getuige, Thulani Dlamini, zit levenslang uit wegens de moord, in 1989, op dokter Abu Baker Asvat, destijds huisarts van Winnie Mandela. Mbatha verklaarde vandaag dat Winnie Mandela hem de opdracht tot de moord gaf en het wapen verstrekte om Asvat om het leven te brengen. De arts 'moest' sterven omdat hij niet wilde meewerken aan het vervalsen van medische verklaringen.

Maar een andere getuige, Albertina Sisulu, de vrouw van ANC-veteraan Walter Sisulu, verleende Winnie vanmorgen bedekte steun. Albertina was eind jaren tachtig de assistente van Asvat. Ze ontkende dat ze Winnie voorafgaande aan de moord in de praktijk van Asvat had gezien. Winnie heeft steeds gezegd dat zij die dagen niet in Soweto was.

De hoorzitting zal zeker nog tot en met woensdag doorgaan. Winnie Mandela zelf zal als laatste aan het woord komen.