Avondklok in belegerd Kinshasa
Door onze correspondent KOERT LINDIJER
KINSHASA, 14 MEI. De militaire regering van Zaïre heeft gisteren de avondklok ingesteld in de hoofdstad Kinshasa, die vandaag geheel werd lamgelegd als gevolg van een algemene staking. President Mobutu en rebellenleider Kabila ontmoeten elkaar vandaag voor de tweede maal aan boord van een Zuidafrikaans marineschip.

De woordvoerder van generaal Likulia Bolongo, de eerste minister, zei dinsdag dat de avondklok is bedoeld om ,,onrust en plunderingen te voorkomen'' en riep de burgers van Kinshasa op de hoofdstad te helpen verdedigen tegen de oprukkende rebellen.

Volgens de opstandelingen zijn hun strijders bezig te infiltreren in Kinshasa. De regering spreekt dit tegen, maar meldt hevige gevechten op de weg naar de hoofdstad. Volgens een Westerse diplomaat bevindt de voorhoede van de opstandelingen zich 100 kilometer ten oosten van Kinshasa.

De Kinois hebben vandaag massaal gehoor gegeven aan een oproep van de oppositiepartijen om thuis te blijven en zo een 'dode stad' te maken van Kinshasa. Toen een lid van de oppositie vanmorgen werd gevraagd of hij verwachtte dat Mobutu nog zal terugkeren na zijn onderhoud met Kabila, was het antwoord: ,,Een eenmaal uitgespuugde rochel raap je niet op om hem weer in te slikken.'' Mobutu, president Nelson Mandela van Zuid-Afrika en rebellenleider Kabila vertrokken vanmorgen naar de Congolese havenstad Pointe Noire voor een ontmoeting aan boord van de Zuidafrikaanse ijsbreker Outeniqua. De vice-president van Zuid-Afrika, Thabo Mbeki, repte gisteren van ,,een laatste kans voor een vreedzame machtsoverdracht''.

Pagina 4: Van Mierlo wil EU-initiatief Zaïre

Mbeki ging gisteravond samen met zijn onderminister van Buitenlandse Zaken, Aziz Pahad, aan boord van de Outeniqua.

De eerste ontmoeting tussen Mobutu en Kabila, die op 4 mei plaatsvond aan boord van hetzelfde Zuidafrikaanse schip, eindigde onbeslist. Kabila eiste dat Mobutu de macht rechtstreeks aan hem zou overdragen, Mobutu wilde eerst verkiezingen. Tijdens een topontmoeting met bevriende Afrikaanse staatshoofden in het buurland Gabon stemde de president in met overdracht van de macht aan een op dat moment nog te benoemen voorzitter van het overgangsparlement. Zaterdag wezen de (onverkozen) volksvertegenwoordigers aartsbisschop Laurent Monsengwo aan als voorzitter, maar Kabila weigert hem te aanvaarden als tussenpaus. Onze Europese correspondent voegt hier aan toe: De crisis in Zaïre kwam gisteren ter sprake op een bijeenkomst van de Westeuropese Unie in Parijs. Minister Voorhoeve van Defensie heeft daar met zijn collega's uit andere landen die nog burgers in Zaïre hebben, afgesproken dat ze zullen samenwerken bij een eventuele evacuatie. Zo beloofde Nederland luchttransport voor Belgen die nog in Zaïre verblijven.

Er zijn nog ongeveer 80 Nederlanders in Zaïre, van wie 30 het land willen verlaten, aldus Voorhoeve. Zij zullen samen met de Britten worden geëvacueerd. De Nederlandse ambassade maakt nu ook gebruik van het Britse ambassadegebouw. Het overleg over Zaïre had plaats tussen Frankrijk, Nederland, België, Groot-Brittannië, Portugal, Spanje en Italië. Volgens minister Van Mierlo van Buitenlandse Zaken beheerste de situatie in Zaïre gisteren het debat. Hij benadrukte dat Europa, in overleg met de Verenigde Staten, moet nadenken hoe een ,,diplomatiek offensief'' kan worden geopend. Nederland is momenteel voorzitter van de Europese Unie. Hoe zo'n offensief eruit moet zien, is volgens Van Mierlo nog niet duidelijk omdat de houding van rebellenleider Kabila niet is te voorspellen. Zo weigerde Kabila de Europese gezant Ajello toegang. ,,Europa moet zich realiseren dat Kabila de meeste troeven in handen heeft'', aldus Van Mierlo. ,,Europa kan zich er niet van afmaken door te reageren alsof het op de teentjes is getrapt.''

Voorhoeve wees op de schrijnende situatie van de Rwandese vluchtelingen in Oost-Zaïre. Een gemeenschappelijk Belgisch-Nederlandse missie om te onderzoeken of de geruchten over moordparatijen door de rebellen op waarheid berusten, werd toegang geweigerd.

(NRC Handelsblad / Voorpagina, 14 mei 1997)