Zaïrese bisschop houdt opvolging Mobutu in beraad
Door onze correspondent KOERT LINDIJER
KINSHASA, 12 MEI. Het overgangsparlement van Zaïre koos zaterdagavond, na een demonstratief vertrek van de oppositie, een aartsbisschop tot voorzitter en daarmee tot potentiële opvolger van president Mobutu. De rooms-katholieke kerk toont zich gereserveerd over een voorlopig presidentschap van Laurent Monsengwo, de aartsbisschop van Kisangani.

Een woordvoerder van rebellenleider Laurent-Désiré Kabila verklaarde zondag dat de opstandelingen Monsengwo's benoeming afwijzen en hun opmars naar Kinshasa voortzetten. Zij komen daarmee terug op hun toezegging aan president Nelson Mandela van Zuid-Afrika dat zij een pas op de plaats zouden maken om de vredesdiplomatie rond Zaïre een kans te geven. Mobutu keerde zaterdagmiddag terug in de Zaïrese hoofdstad van een topconferentie met gelijkgezinde Afrikaanse staatshoofden in Gabon. Deze conferentie riep het (niet gekozen) interim-parlement van Zaïre op om Monsengwo tot voorzitter te benoemen. Volgens de grondwet volgt de voorzitter van het parlement de president op wanneer deze voortijdig aftreedt.

Monsengwo zei gisteren in Brussel, op doorreis van Rome naar Kinshasa, de benoeming te overwegen ,,als ik nationale en internationale garanties krijg''. Hij stelt onder meer als voorwaarde dat zowel Mobutu als Kabila akkoord gaat. De rebellen wijzen de benoeming van Monsengwo van de hand. ,,Aanvaardt hij die, dan zullen we de door Zuid-Afrika geleide vredesbesprekingen afbreken'', dreigde gisteren in Lubumbashi de 'minister' van Buitenlandse Zaken van de rebellen, Bizima Karaha. ,,Er kan alleen sprake zijn van een machtsoverdracht van Mobutu aan Kabila.'' Hij kondigde aan dat de rebellen hun offensief zullen voortzetten. ,,Mobutu is een duivel en een oplichter'', aldus Karaha, ,,hij heeft van de besprekingen gebruikgemaakt om zijn troepen te versterken, Angolese rebellen en voormalige Rwandese troepen in te zetten en zijn positie in Kinshasa te consolideren. Wij zullen zowel praten als vechten.''

Binnen de rooms-katholieke kerk toont men zich niet ingenomen met de benoeming van aartsbisschop Monsengwo tot potentiële opvolger van president Mobutu. ,,Het is niet uitgesloten, maar we zullen er lang over nadenken'', aldus een hoge kerkelijke bron in Kinshasa.

Pagina 10: 'Verkiezing bisschop leidt niet tot vrede'

,,We achten het niet wenselijk. Bovendien zullen de paus en alle Zaïrese bisschoppen hun toestemming moeten geven''.

Het Zaïrese parlement stemde zaterdag vóór de benoeming, maar pas nadat de oppositiepartijen boos waren weggelopen. ,,Het was een illegale stemming, want er bestond geen consensus'', zei oppositiewoordvoerder Valentine Mubake gisteren desgevraagd. ,,Alleen Mobutu heeft de aartsbisschop gekozen. Het betreft een typische methode van een dodelijk vermoeide koning. Deze verkiezing zal niet tot vrede leiden''.

Het Zaïrese parlement bestaat uit 738 leden. Het is een samenvoeging van de in 1990 opgerichte Nationale Soevereine Conferentie van de oppositie en Mobutu's oude parlement. Monsengwo werd op 6 december 1992 tot neutrale voorzitter benoemd. De aartsbisschop maakte een einde aan het eeuwige touwtrekken in het parlement over de vraag of oppositieleider Étienne Tshisekedi premier moest worden. De aartsbisschop gaf zijn steun aan Kengo wa Dondo. De oppositiepartijen ontstaken in woede en noemen de aartsbisschop sindsdien een mobutist. Door een ongebruikelijk verbond van de mobutistische partijen en een deel van de oppositie werd Monsengwo in 1995 weggestemd.

,,Monsengwo werd op oneerlijke wijze afgezet. We hebben daarvan een vieze smaak in de mond overgehouden'', zegt een kerkelijke bron. ,,Maar eigenlijk waren we wel blij, want we willen dat geestelijken zich buiten de politiek houden. Bemiddelaar in het conflict kan Monsengwo overigens worden zonder toestemming van het Vaticaan.''

(NRC Handelsblad / Voorpagina, 12 mei 1997)