Mbeki reist naar Gabon; Mobutu stelt zijn terugkeer naar Zaïre uit
KINSHASA, 10 MEI. President Mobutu heeft gisteren zijn terugkeer naar Zaïre uitgesteld. In de hoofdstad van Gabon, Libreville, zal hij spreken met de Zuidafrikaanse vice-president Mbeki, die bemiddelt in de Zaïrese burgeroorlog.

De Verenigde Staten hebben de Zaïrese rebellenleider Kabila gisteren gevraagd zijn opmars te staken om onderhandelingen een kans te geven. Onderhandelaar Mbeki zei gisteravond dat Kabila hem heeft toegezegd geen militaire initiatieven te ontplooien tot na zijn tweede gesprek met president Mobutu, komende woensdag op een Zuidafrikaans schip. Volgens Bizima Karaha, 'minister van Buitenlandse Zaken' van de rebellen, zal Kabila daar alleen genoegen nemen met een onvoorwaardelijk aftreden van Mobutu. Een voorstel om een overgangsfiguur te benoemen, noemde hij ,,absolute nonsens''.

Mobutu heeft donderdag in Gabon speculaties dat hij niet naar Zaïre terugkeert, boos van de hand gewezen. Wel heeft hij tijdens de mini-top met vijf Afrikaanse leiders toegestemd in verkiezingen, waaraan hij zelf niet deelneemt. Hij is bereid de macht over te dragen aan een nog te benoemen voorzitter van het overgangsparlement. Enkele honderden aanhangers van Mobutu hielden gisteren in de Zaïrese hoofdstad Kinshasa een betoging voor zijn terugkeer.

Het rebellenleger van Kabila, dat in zeven maanden driekwart van Zaïre heeft veroverd, is de hoofdstad tot zo'n hondervijftig kilometer genaderd. Donderdag stuitten de rebellen op tegenstand bij Kenge, tweehonderd kilometer ten oosten van de hoofdstad, maar volgens de rebellen is dit tegenoffensief afgeslagen. In Kinshasa hebben enkele kleinere politieke partijen voor het eerst in het openbaar hun steun uitgesproken voor Kabila. De Washington Post schreef gisteren via de Amerikaanse ambassade in Kinshasa te hebben vernomen dat de Zaïrese premier Bolongo op het punt staat het land te ontvluchtten met zeven miljoen dollar in contanten.

De rebellen kregen gisteren een forse financiële injectie van het Canadese bedrijf Tenke Mining Corporation. Het bedrijf maakt een bedrag van honderd miljoen gulden over als aanbetaling op een mijncontract voor kobalt en koper van vijfhonderd miljoen gulden. Tenke Mining onderhandelde eerst met het bewind van Mobutu, maar ging later in gesprek met de rebellen. Mawapanga Mwana Nanga, de 'minister van Financiën' van de rebellen, zei dat het bedrag de krijgsinspanning zal verlichten. ,,We hoeven Uncle Sam niet langer om hulp te smeken'', aldus Nanga. (AFP, AP, Reuter)

Onze correspondent in Parijs voegt hieraan toe: De Franse senator Charles Pasqua heeft gisteren felle kritiek geleverd op de Amerikaanse politiek in Zaïre. Een eerdere weigering van de VS om deel te nemen een Franse humanitaire hulpactie voor Zaire, grenst volgens Pasqua aan ,,genocide''. ,,Het is een misverstand naar aanleiding van de ontwikkelingen in Zaïre te spreken van het echec van de Franse Afrika-politiek'', aldus Pasqua. ,,Frankrijk heeft Mobutu niet neergezet en heeft betrekkelijk weinig te zoeken in Zaïre. Economisch staat er weinig op het spel. Zaïre is hoogstens belangrijk omdat het het grootste francofone land in Afrika is.''

Charles Pasqua geldt als een van de grootste kenners van Afrika binnen president Chiracs neo-gaullistische Rassemblement pour la République (RPR). Hij meent dat de Verenigde Staten nu met een groot probleem van eigen makelij zitten.

(NRC Handelsblad / Buitenland, 10 mei 1997)