Varkens

Nieuws

Varkenspest

Gevolgen voor de sector

Rechtszaken tegen de wet

Alternatieven op de wet

Politieke consequenties

Chronologie Wet Herstructurering Varkenshouderij

Links

Door onze redacteuren EGBERT KALSE en ARJEN SCHREUDER
DE MORTEL/DEN HAAG, 1 DEC. Boeren die hun bedrijf willen beëindigen mogen hun stalruimte inruilen voor bouwgrond. Maar het plan van minister Brinkhorst is niet zo simpel.

Een half jaar geleden moest de dertigjarige A. Slits jr. uit het Oost-Brabantse kerkdorp De Mortel stoppen met de varkenshouderij die hij zeven jaar samen met zijn broer dreef. Hij werkt nu als chauffeur voor een varkenstransportbedrijf. ,,Diep teleurgesteld'' is hij, omdat als hij nog een paar maanden had gewacht, de sluiting niet had gehoeven aangezien de regels inmiddels weer veranderd zijn. ,,En nu is het te laat.'' Het familiebedrijf is dicht, zijn vader die 35 jaar lang het bedrijf heeft gevoerd, woont inmiddels elders.

Slits heeft nu een verzoek lopen bij de provincie Noord-Brabant om zijn varkenshokken te ruilen tegen bouwgrond. Daar wil hij een huis neerzetten waar hij wil gaan wonen. Zijn vader kan dan in de huidige woning zijn intrek nemen. De gemeente Gemert is akkoord, alleen de provincie Noord-Brabant moet haar goedkeuring geven. In januari krijgt hij uitsluitsel.

Maar er is hoop voor Slits. Afgelopen maandag presenteerde minister Brinkhorst, op een D66-partijbijeenkomst in Veenendaal, namelijk een opvallend voorstel: voor elke kubieke meter stal een kubieke meter woonruimte. Het was, zei hij, bedoeld om boeren tegemoet te komen die hun bedrijf moeten beëindigen ten gevolge van zijn mestbeleid. Iedereen zou erop vooruitgaan, zei Brinkhorst: de boeren zouden een financieel steuntje in de rug krijgen door duurdere woongrond in ruil voor landbouwgrond te krijgen, de stallen zouden worden afgebroken zodat er geen massagesalons of discotheken voor in de plaats komen. Had 'ie afgesproken met ,,collega Pronk'', aldus Brinkhorst.

Maar het vreemde was: de volgende dag had noch op het ministerie van Landbouw, noch op VROM iemand enig idee waar Brinkhorst het over had. ,,Nog niet uitgewerkt'', zeiden ze op VROM. En kuub-voor-kuub, zoals de minister zei, betekende dat gouden bergen voor de boeren? Nee, ,,het is niet de bedoeling dat boeren hier rijk van worden'', verdedigde Landbouw de eigen minister.

Pieter van Geel kan er hartelijk om lachen. Van Geel is gedeputeerde ruimtelijke ordening in de provincie Noord-Brabant. Toevallig heeft hij net een week of drie geleden de minister over de vloer gehad. Brinkhorst heeft toen goed geluisterd, vindt Van Geel. ,,Zijn voorstel lijkt heel erg op de proefprojecten waar wij nu mee bezig zijn. In Hilvarenbeek en Gemert.''

Van Geel maakt echter meteen een einde aan de verwarring die door Brinkhorsts uitspraken is ontstaan. 'Kuub voor kuub', zoals de minister suggereerde, is echt onzin, zegt hij. ,,Als Brinkhorst bedoelt dat je voor iedere vierkante meter stal een vierkante meter bouwgrond terugkrijgt, dan houd je geen varkensboer meer over. Dan biedt iedereen meteen zijn bedrijf te koop aan'', zegt ook de Brabantse makelaar Huub Coppelmans.

Van Geel: ,,We hebben proeven gedaan waarbij boeren die 2500 vierkante meter stal inruilen daar bouwgrond voor in de plaats krijgen, maar daar was weinig animo voor. Nu denken we erover stallen van 1000 tot 1500 vierkante meter te ruilen voor bouwgrond'', zegt Van Geel. Als de minimale bedrijfsgrootte wordt verlaagd, zal de belangstelling voor de ruil flink groeien, van zo'n vijftig verzoeken het afgelopen jaar tot tweehonderd à driehonderd, meent Coppelmans.

Het doel van de 'stal-voor-woning'-projecten is te voorkomen dat het platteland verder versteent, zegt Van Geel. Als gevolg van de sanering van de intensieve veehouderij en de herinrichting van het platteland dreigen 6.000 bedrijven het loodje te leggen, en dat betekent lege stallen. ,,Die moeten gesloopt worden'', vindt Van Geel. Om boeren tegemoet te komen wil de provincie hen in ruil voor de lege stalruimte bouwgrond aanbieden. Op het eigen erf, of liever nog, elders op het platteland.

De oplossing in Brabant? De extra woningen niet midden op het platteland bouwen, maar in een ruim opgezette wijk met grote tuinen tegen de dorpskerken aanzetten. ,,Daar is veel vraag naar'', zegt makelaar Van den Berk. De bouwgrond die de boeren in ruil voor hun stallen krijgen is daarbij ook nog meer waard dan de landbouwgrond waar ze op woonden. ,,Je creëert zo een nieuwe economische dynamiek waar iedereen op vooruit gaat'', aldus Van Geel.

Gedeputeerde Ger Driessen uit Limburg onderschrijft deze stelling. Ook in Limburg, waar ongeveer duizend boerenbedrijven zullen stoppen als gevolg van het mestplan, loopt een proefproject. In Nederweert. Boeren die hun stal laten afbreken en een tweede huis naast hun eigen woning willen bouwen mogen dat doen, maar liever ziet Driessen dat ze ,,wat meer in de buurt van de kerktoren gaan wonen.'' Daar moeten dan wel bestemmings- en streekplannen voor gewijzigd worden.

Eerst zien dan geloven, denken makelaars. Er zitten zo veel haken en ogen aan het plan dat het maar de vraag is of het er ooit van komt, zeggen ze. Daar komt nog bij, zegt makelaar A. van den Berk uit Aarle-Rixtel, dat een voorkeursbehandeling van boeren op weerstand zal stuiten van mensen die al jaren op een wachtlijst voor een nieuw huis staan.

Voormalig varkenshouder Slits is volgens Van den Berk de boer die het verst gevorderd is in de procedure om varkensstallen te slopen in ruil voor bouwgrond. Rijk zal Slits er niet van worden, zegt hij. Het slopen van de bedrijfsgebouwen kost hem ongeveer een ton. Daar komt nog een fiscale heffing bovenop. Van den Berk schat in het algemeen dat een bouwkavel van een halve hectare in het buitengebied in Oost-Brabant tweeënhalve ton tot zes ton opbrengt.

De beide provinciebestuurders vrezen echter dat Brinkhorst slechts een proefballonnetje heeft opgelaten om het vorige week boos opgestapte LTO-Nederland weer om de tafel te krijgen. Driessen: ,,Dat zou desastreus zijn.''