Varkens

Nieuws

Varkenspest

Gevolgen voor de sector

Rechtszaken tegen de wet

Alternatieven op de wet

Politieke consequenties

Chronologie Wet Herstructurering Varkenshouderij

Links

Uitbraken van varkenspest, zoals nu in Groot-Brittannië, zijn te voorkomen door vaccinatie. Toch gebeurt dat nauwelijks, omdat ruimen goedkoper is. Niettemin zijn er goede redenen voor een prik. "Het ruimen is voor die dieren geen pretje."

Door onze redacteur MARCEL AAN DE BRUGH

ROTTERDAM, 16 AUG. Tegen varkenspest bestaat een nieuw, effectief vaccin, maar Europese boeren gebruiken het niet. "Landen die varkens importeren kunnen de dieren weigeren als blijkt dat ze tegen varkenspest zijn ingeënt.', zegt hoogleraar Agrarische Bedrijfseconomie aan de Universiteit Wageningen, R. Huirne. "Voor ons land zou dat een enorme financiële slag zijn." Nederland exporteerde vorig jaar voor 3,6 miljard gulden aan varkens naar vooral Duitsland, Italië en Spanje.

Ook in het Verenigd Koninkrijk, waar de varkenpest vorige week uitbrak, gebruiken boeren geen vaccin tegen de virusziekte. De Britse overheid pakt de pest aan volgens Europese afspraken. Op besmette bedrijven worden alle varkens gedood. Rondom de getroffen bedrijven komt een toezichtgebied met een straal van tien kilometer. Daarbinnen geldt een vervoersverbod voor vee. Dierenartsen gaan vervolgens op zoek naar de herkomst van de besmetting. Als alle infectiehaarden zijn opgeruimd, worden de overgebleven varkens binnen het quarantainegebied gecontroleerd op antistoffen tegen het pestvirus. Geïnfecteerde dieren worden alsnog gedood. Boeren moeten hun bedrijven vervolgens ontsmetten. De kosten van deze aanpak, die bekend staat als stamping out, zijn in de regel lager dan die van een vaccinatie. "Dat moet je jaarlijks herhalen, een uitbraak van varkenspest doet zich in Europa tot op heden slechts incidenteel voor", aldus Huirne. Bovendien heeft het oude varkenspestvaccin een groot nadeel. Als alle dieren zijn gevaccineerd, is het bij een uitbraak van varkenspest niet mogelijk om onderscheid te maken tussen geïnfecteerde en 'schone' dieren. Ze hebben allemaal dezelfde virus-antistoffen in hun bloed. Daarom voeren de Europese landen een non-vaccinatiebeleid voor varkenspest.

Met het nieuwe, zogeheten markervaccin is het nu wel mogelijk onderscheid te maken tussen al dan niet geïnfecteerde dieren. "Toch willen Europese landen er niet aan", zegt de woordvoerder van diergeneesmiddelenbedrijf Intervet in Boxmeer. Het bedrijf, onderdeel van Akzo Nobel, brengt sinds twee jaar een markervaccin tegen varkenspest op de markt. Concurrent Bayer heeft inmiddels ook een markervaccin, maar dit is nog niet op de markt. "In Mexico hebben we inmiddels 300.000 dieren gevaccineerd. Met succes."

Intervet schat dat één injectie 1 2 euro kost. Mestvarkens hebben twee injecties nodig, op een leeftijd van zes en van tien weken. Zeugen hebben gedurende hun eerste maanden ook twee injecties nodig, en moeten vervolgens elk half jaar opnieuw worden ingeënt. Voor Nederland, dat vorig jaar een varkensstapel had van 13,6 miljoen dieren, zou een vaccinatieprogramma jaarlijks naar schatting 50 miljoen euro kosten. Enkele maanden geleden is het markervaccin in Europa geregistreerd. Intervet: "Elk land kan nu in principe eenzijdig besluiten het vaccin toe te laten, maar niemand durft die stap te nemen wegens de economische consequenties." Econoom Huirne erkent dat de gevolgen groot kunnen zijn. "Als een land de import van varkens kan weigeren, om de eenvoudige reden dat de dieren gevaccineerd zijn tegen varkenspest, zal het dat doen. Al was het maar om de eigen varkensproductie te kunnen opschroeven." Toch ziet Huirne redenen om met vaccinatie te beginnen. "Dierwelzijn bijvoorbeeld. Het ruimen is voor die dieren geen pretje."

Volgens het ministerie van Landbouw laat vaccinatie voorlopig op zich wachten omdat de bijgaande detectietest nog niet betrouwbaar genoeg is. Bij uitbraak van de varkenspest wijst deze test uit welke dieren wel en niet zijn geïnfecteerd met het pestvirus. Met de test is niks mis, meent een voorlichtster van het Instituut voor Dierhouderij en Diergezondheid in Lelystad (ID-DLO), dat een markervaccin tegen varkenspest heeft ontwikkeld. Volgens haar wijst de test met een betrouwbaarheid van 80 tot 90 procent uit of een dier besmet is. "En voor een heel varkensbedrijf heeft de test een betrouwbaarheid van 98 procent. Dat is voor ons genoeg. Importerende landen vragen 100 procent betrouwbaarheid, maar dat is niet te geven."

Ook het argument dat consumenten liever geen vlees eten dat ingeënt is wordt van tafel geveegd. "Varkens zijn de meest gevaccineerde dieren die ik ken", zegt dr. F. van der Meer, veterinair deskundige aan de Universiteit Utrecht. "Varkens worden standaard ingeënt tegen vlekziekte, tegen de bacterie E.coli - noem maar op. En sinds een aantal jaren loopt er een programma om dieren te vaccineren tegen de ziekte van Aujeszky. Met een markervaccin."

Een paar jaar geleden had meer dan vijftig procent van alle varkenshouders wel dieren die besmet waren met het Aujeszky-virus. Vooral voor biggen kan het virus dodelijk zijn. Nu heeft nog maar een paar procent van de varkenshouders problemen. Boeren hoeven hun varkens daardoor bijvoorbeeld minder antibiotica te geven.

Ook tegen koeiengriep bestaat inmiddels een markervaccin. Bayer brengt het op de markt. Het vaccin werd al intensief door rundveehouders gebruikt, totdat er vorig jaar ineens geruchten opgingen dat koeien er ziek van werden. Het vaccinatie-programma ligt sindsdien stil. De beschuldigingen dat het vaccin verontreinigd is kloppen worden nog onderzocht.

Of Europa zijn varkens via een markervaccin tegen varkenspest gaat beschermen, is niet duidelijk. Duitsland heeft zich daar in het verleden al voorstander van getoond. Maar dan moeten de andere lidstaten overtuigd worden van het nut ervan. Huirne moedigt vaccinatie aan, hoewel volgens hem ook het risico dreigt dat varkenshouders laks worden. "Nu houden ze de gezondheid van de dieren scherp in de gaten. Als je gaat vaccineren, loop je het risico dat varkenhouders gaan denken: 'mij kan niks meer gebeuren'. En dat je dan een verslechtering ziet van de gezondheid van de dieren."