PORTRETTEN

MANNENBOLWERK

BEGELEIDING

IB-GROEP

OV-JAARKAART

BEURS

EEN BAAN

CIJFERS

BEOORDELING

CONCLUSIES

In de Keuzegids Hoger Onderwijs worden zo goed als alle opleidingen en studies ruimschoots behandeld. Hieronder staan de beoordelingen van de grootste studies aan hbo en universiteit samengevat.

HBO

Pabo
Verreweg de grootste hbo-opleiding is de pedagogische academie, kortweg pabo. De tekorten aan leraren in het basisonderwijs zijn gigantisch, en daar profiteren de pabo's van. Afgestudeerden kunnen direct aan de slag. Door de goede arbeidsmarktperspectieven en het verbeterde imago van de pabo's neemt het aantal inschrijvingen jaarlijks toe. Het zijn wel vooral meisjes (85 procent van de eerstejaars) die leraar willen worden.

De studenten zijn over het algemeen zeer tevreden met de kwaliteit van hun opleidingen. Gemiddeld krijgen de pabo's het rapportcijfer 7,14. Dat is na de hotelschool de hoogste score binnen het hoger beroepsonderwijs. De beste cijfers krijgen de opleidingen in Zeist (Helicon, rapportcijfer 7,89), Helmond (Kempel, 7,86) en Zwolle (KPZ, 7,75). Over het algemeen worden de kleine opleidingen beter gewaardeerd dan de grote.

Al tijden onder de maat scoort EFA in Amsterdam. Deze opleiding heeft van minister Hermans al een 'rode kaart' gekregen, wat betekent dat opheffing dreigt als er niet snel iets verandert. EFA is de enige pabo waarvan studenten zeggen er niet weer heen te gaan als ze opnieuw voor de keuze stonden.

Commerciële economie
Commerciële economie, waarbij de nadruk ligt op marketing, is de populairste heao-opleiding. Het aantal eerstejaars groeit fors, maar de kans op werk is sterk conjunctuurgevoelig. Dat is op dit moment echter geen probleem. Anders dan de pabo is commerciële economie duidelijk een mannenopleiding: ongeveer eenderde van de eerstejaars is vrouw.

De opleiding wordt op 22 plaatsen in Nederland aangeboden. Duidelijke uitschieters naar boven of naar beneden zijn er niet. Behalve de opleiding in Breda (van de Hogeschool Brabant): deze scoort met een rapportcijfer van 7,11 verreweg het hoogst. Ook Leeuwarden (6,95) en Ichtus in Rotterdam (6,91) zijn aanraders. De cijfers van de andere opleidingen liggen tussen de 6,89 en 6,31.

Op deelonderwerpen zijn er wél uitschieters. Vooral over faciliteiten wordt geklaagd maar dat is een algemeen beeld in het hoger onderwijs. Op dit aspect scoren Enschede (rapportcijfer 5,3) en Deventer (5,4) als enige echt onvoldoende.

Bedrijfseconomie
Bijna net zo groot als commerciële economie is de opleiding bedrijfseconomie. Hier ligt de nadruk op de financiële administratie van bedrijven. De arbeidsmarktperspectieven zijn minder conjunctuurgevoelig dan bij de commerciëlen. Het percentage mannen ligt iets hoger.

Ook hier scoort de opleiding in Breda weer het best van de 21 heao's die bedrijfseconomie aanbieden, met een rapportcijfer van 7,14. Net iets minder scoort Sittard (Hogeschool Limburg), met een 7,12.

Ook hier zijn er geen echte afraders. Het laagst op de lijst is de HES in Rotterdam (eindcijfer 6,44). Vooral de slechte beoordeling voor de bibliotheek- en computerfaciliteiten (een 5,5) speelt deze opleiding parten.

Sociaal-pedagogische hulpverlening
Sociaal-pedagogische hulpverlening (SPH) is een brede opleiding voor wie hulp wil bieden aan mensen in nood. Dit kunnen verslaafden zijn, bejaarden, kinderen of mensen met psychische problemen. De arbeidsmarktperspectieven voor SPH'ers zijn goed, ofschoon velen niet direct aan een baan kunnen beginnen op hbo-niveau, maar eerst op mbo-niveau aan de slag gaan. SPH is een echte vrouwenopleiding (15 procent is man). Binnen de hulpverlening is daardoor een schreeuwende behoefte aan mannen ontstaan.

Aan veel hogescholen is het niet mogelijk als eerstejaars student al aan de opleiding te beginnen. Propedeusejaren zijn vaak samengevoegd met opleidingen als cultureel-maatschappelijk werk en maatschappelijk werk en dienstverlening.

Van de 19 SPH-opleidingen scoren Maastricht (rapportcijfer 7,33) en De Horst in Driebergen (7,32) het best. Hekkensluiter is Groningen, waar studenten kritiek hebben op lesruimten, faciliteiten en docenten.

Verpleegkunde
Net als in het onderwijs is het personeelstekort in de verpleging nijpend. Voordat ze klaar zijn met hun opleiding, hebben veel verpleegkundigen daardoor al een baan. Tegen een geringe vergoeding, dat wel. Verpleegkundigen verdienen zo'n 500 gulden per maand minder dan de gemiddelde hbo'er. Net als de andere maatschappelijke en zorgopleidingen trekt ook verpleegkunde vooral vrouwelijke studenten.

Van de negentien opleidingen zijn de drie christelijke het best. De gereformeerde opleiding in Zwolle krijgt het rapportcijfer 7,77, Ede een 7,29 en Windesheim (ook in Zwolle) een 7,26. Slechte geluiden zijn nauwelijks te horen. Alleen Leiden scoort slecht, net als voorgaande jaren, met een gemiddeld cijfer van 6,06. Er zijn hier klachten over de roosters, de docenten en de faciliteiten.

Personeel en arbeid
Spil tussen werknemer en werkgever, zo zou je de afgestudeerde student personeel en arbeid kunnen noemen. Steeds meer studenten beginnen aan deze opleiding, en hun arbeidsmarktperspectieven zijn vooralsnog goed. Maar het is de vraag of dat zo blijft als het economisch minder gaat.

De opleidingen (21 in totaal) zijn hard bezig de opzet van het onderwijs te verbeteren. Studenten moeten vaker zelfstandig aan de slag. Dit wordt over het algemeen gewaardeerd. De drie beste scholen zijn de christelijke in Leeuwarden (rapportcijfer 7,12), Ede (7,11) en de andere, algemene school in Leeuwarden (7,10). De opleidingen in Noord-Brabant (Breda, Tilburg, Eindhoven en Den Bosch) staan onderaan de lijst, samen met Groningen. De scholen in de Randstad staan in de middenmoot.

UNIVERSITEIT

Rechten
Traditioneel is rechten een 'parkeerstudie' voor wie zijn definitieve keuze wil uitstellen. De opleiding is breed en niet al te moeilijk. Dat verklaart ook waarom zich vroeger elk jaar zeven- tot achtduizend nieuwe studenten meldden. De belangstelling is inmiddels teruggelopen, maar nog steeds is rechten met zo'n vijfduizend eerstejaars de grootste universitaire studie. De verhouding mannen/vrouwen ligt redelijk in evenwicht.

De laatste jaren hebben de meeste faculteiten de studie echter moeilijker gemaakt. Dat blijkt ook uit de studentenenquête van de Keuzegids: er wordt nauwelijks geklaagd over oninteressant of te makkelijk onderwijs.

Er zijn in Nederland negen rechtenfaculteiten, waarvan Tilburg de beste score haalt: een 7,46. Maar ook Nijmegen staat hoog aangeschreven, met een 7,27. De opleidingen zijn minder schools geworden. De studie in Maastricht krijgt het hoogste rapportcijfer voor het onderdeel 'zelfstandig leren denken'. Laag scoren op dit gebied Amsterdam (de UvA) en Groningen. Deze laatste profileert zich nog altijd als een klassieke rechtenfaculteit.

Een moeilijk punt bij de modernisering van het onderwijs zijn de faciliteiten. Tilburgse en Nijmeegse studenten zijn het meest tevreden over bibliotheek, studieruimtes en computers. Maar elders is nog veel kritiek.

Economie
Net als rechten is economie een massastudie, met jaarlijks 3.500 eerstejaars, waarvan zo'n 70 procent mannen. Alleen al in Rotterdam melden zich jaarlijks zevenhonderd aanstaande economen. Deze massaliteit maakt het moeilijk een boeiende en uitdagende studie aan te bieden. Veel studenten vinden dan ook dat ze te weinig zelfstandig aan de slag kunnen, maar moeten werken in grote groepen. Stilzitten en luisteren, daar komt het bij de grote faculteiten (Groningen, Rotterdam en de Amsterdamse UvA en VU) op neer. Ook de docenten krijgen hier veel kritiek.

Nijmegen (rapportcijfer 7,39), Tilburg (7,17) en Maastricht (7,08) krijgen de beste eindcijfers. Dit hebben zij vooral te danken aan hun goede docenten en de praktische aanpak van het onderwijs. Het laagst scoort de Vrije Universiteit (6,69).

Psychologie
Psychologie is in grootte de tweede studie voor vrouwen: jaarlijks melden zich meer dan tweeduizend eerstejaars, waarvan slechts een kwart man is. De studie kent diverse afstudeervarianten, die soms een sterk biologische of juist sociale invalshoek hebben.

Het 'probleemgestuurd onderwijs' van de faculteit in Maastricht krijgt het beste oordeel van de studenten: een 7,30. Zij hebben vooral waardering voor het aspect 'zelfstandig leren denken'. Maastricht kijkt vooral naar de biologische kant van psychologie. Wie daar niet voor kiest, kan beter in Leiden (7,13) of Tilburg (7,12) terecht.

Utrechtse psychologiestudenten zijn verreweg het minst tevreden. Gemiddeld geven zij een 6,60 aan hun faculteit. De samenhang tussen de vakken is onduidelijk en de inhoud is niet actueel. Ook de faciliteiten en de studiebegeleiding zijn niet goed.

(Technische) Bedrijfskunde
Bedrijfskunde is een relatief nieuwe, brede studie. Een duidelijk beroepsprofiel van bedrijfskundigen bestaat niet: zij werken in allerlei sectoren in allerlei soorten functies. Er zijn jaarlijks meer dan tweeduizend eerstejaars, waarvan tweederde man is.

Er zijn zes universiteiten in Nederland die de studie aanbieden. Twee hiervan (Eindhoven en Twente) bieden de variant technische bedrijfskunde. In Groningen kunnen studenten in het tweede jaar kiezen tussen (algemene) bedrijfskunde en technische bedrijfswetenschappen.

Eindhoven (de meest exacte studie) en Maastricht krijgen de hoogste cijfers van de studenten: respectievelijk een 7,22 en een 7,21. Rotterdam staat het laagst in de ranglijst, met een 6,71.

Geneeskunde
Net als de verpleegkundigen dreigen ook artsen een zeer schaarse beroepsgroep te worden. Nu al telt Nederland minder medici per duizend inwoners dan de meeste omringende landen. En dat dreigt alleen maar erger te worden. Zeker omdat voor de opleiding een numerus fixus geldt de laatste jaren werden maximaal 1.230 studenten per jaar toegelaten. Studenten geneeskunde zestig procent van hen is vrouw hoeven voor werkloosheid niet te vrezen, maar wel voor lange werktijden en een hoge werkdruk.

Er zijn acht medische faculteiten in Nederland. Maastricht staat al jarenlang op de eerste plaats, met een rapportcijfer van 7,64. Groningen (7,44) en Nijmegen (7,37) komen op plaats twee en drie. Dit zijn de drie faculteiten die ook van de visitatiecommissie in 1997 een goede beoordeling kregen, omdat zij theoretische en praktische vorming goed weten te combineren.

Leiden (6,90) staat onderaan de lijst. Hier klagen studenten over een gebrek aan samenhang tussen de verschillende vakken, de kwaliteit van docenten en vooral te weinig mogelijkheden om zelfstandig te leren denken. Ook Utrecht staat laag met een 7,02. Maar hier is het programma onlangs ingrijpend veranderd, en eerstejaars zijn hier zeer enthousiast over.