Nederland telt talloze overgewicht-regioteams, lotgenotenplatformen, praat- en dieetgroepen. Een rondgang langs drie verdeelde organisaties.

Aranka Klomp

Maatacceptatie is het woord dat de benadering van de Bond van Formaat het beste weergeeft. Oprichtster Marja Visser ziet haar bond als een mensenrechtenorganisatie. ,,Ik strijd tegen dikcriminatie, tegen het afschuwelijke stigma een gedrocht te zijn als je geen standaard figuur hebt. Het komt voor dat een wildvreemde op een feestje knipogend tegen me zegt: 'Zozo, daar mag wel een kilootje af, hè?' Stel dat ik tegen zo iemand zeg: 'Zozo, die neus van jou is behoorlijk uit de kluiten gewassen, hè?' Diegene zou tot op het bot beledigd zijn. Maar ben je dik? Dan moet je maar accepteren dat iedereen je respectloos mag benaderen.''

Niet alleen de dunne medemens hanteert het stigma, zegt Visser. ,,Ik sprak een vrouw die kanker had en voorheen dik was. Ze zei: 'Het voordeel is dat ik wel lekker ben afgevallen.' Dik zijn wordt gezien als een van de ergste dingen die je kunnen overkomen. Ik heb een relatiebemiddelingsbureau, Dik voor Mekaar. Veel vrouwen die overwegen zich in te schrijven zeggen: maar niemand houdt van me, want ik ben dik. Ik zeg dan: niemand houdt van je omdat je een ongelooflijke zeur bent. Poets je tanden eens, meet je een leuk kapsel aan, maak je lippen rood en laat je zien!''

Onzekerheid maakt dikke mensen tot een gewillige afzetmarkt voor de vermageringsindustrie of, zoals Visser het noemt, de dieetmafia. ,,In de etalage van mijn drogisterij hing een reclameposter van een afslankmiddel met daarop een dikke vrouw en de zin: 'Durft u naar het strand deze zomer?' Het is kennelijk heel gewoon dat je in het openbaar dikke mensen tot tweederangs burgers verklaart en belachelijk maakt. Door die misstanden krijgen dikkerds het idee dat ze moeten afvallen. En zolang dat niet lukt, leiden ze een miserabel leven. Ik pik dat niet langer.''

,,Dik zijn moet mogen, maar afvallen ook'', stelt Jolien Pon, oprichtster van de Stichting Gezond Gewicht. In het landschap van obesitasorganisaties staat deze lijnrecht tegenover de Bond van Formaat. De stichting biedt praktisch/medische en psychologische begeleiding bij afvallen. ,,Maar ook wij pleiten voor zelf-acceptatie. Dat staat altijd voorop. Als mensen daarna zeggen: oké, ik ben dik, maar ik wil er iets aan doen, helpen we ze daarbij.''

Pon bestrijdt dat afvallen gelijkstaat aan bezwijken onder de druk van heersende schoonheidsidealen. ,,Dat geldt wellicht voor mensen met een modisch overgewicht. Wij zetten ons in voor mensen met een medisch overgewicht.''

Voor hen organiseert de stichting onder meer sportweken en de zestien weken durende cursus Nieuwe Leefstijl, waarbij deelnemers wekelijks bijeenkomen onder begeleiding van een internist, een diëtist, een fysiotherapeut en een psycholoog. ,,Laten we wel wezen, te dik zijn brengt gezondheidsrisico's met zich mee. Dat is een goede reden om af te vallen en Gezond Gewicht helpt dat op een verantwoorde manier te doen. Ja, wij willen ook dat de discriminatie van dikke mensen verdwijnt. Maar intussen willen we ook dat er minder mensen sterven als gevolg van hun zwaarlijvigheid. Die twee benaderingen bijten elkaar niet. Samen staan we sterk.''

Met dat idee in het achterhoofd besloot Jolien Pon tot de oprichting van een Europese obesitas federatie, die in juni gestalte moet krijgen en waarin belangenorganisaties, medici, farmaceuten, maar ook bijvoorbeeld de Weight Watchers plaats kunnen nemen. ,,Een internationale smeltkroes van deskundigen, waarbij we ervaringen, methoden en wetenschappelijke studies kunnen delen.''

Hoezeer samenwerking nog een utopie is, blijkt wel uit het feit dat de Nederlandse Obesitas Vereniging óók bezig is een multi-disciplinair platform op te richten. Behalve vergroting van kennis over obesitas moet het platform ertoe bijdragen dat de maatschappelijke houding tegenover dikke mensen verbetert. Die tweeledigheid plaatst de Nederlandse Obesitas Vereniging in het middenveld. Als officiële patiëntenvereniging zijn belangenbehartiging en advies bij afvallen met elkaar verweven.

,,Het is soms moeilijk laveren tussen de voor- en tegenstanders van afvallen'', geeft voorzitter Mieke van Spanje toe. ,,Dat overgewicht per definitie ongezond is, bestrijd ik. Niet dikke mensen in het algemeen, maar lijners leven ongezond. Het jojo-effect doet het lichaam geen goed. Ik ben het met Marja Visser eens dat lijnen niet door de maatschappij mag worden opgedrongen en dat mensen met overgewicht net zo trots in de spiegel kunnen kijken als dunne mensen. Maar de boodschap kan nog zo goed zijn, je blijft een roepende in de woestijn. Wil iemand per se een maagverkleining laten uitvoeren? Dan heeft het geen zin om te roepen: welnee, accepteer jezelf toch! Het enige dat je dan kan doen, is mensen zo objectief mogelijk voorlichten over de voor- en nadelen van zo'n operatie.''

De vereniging telt inmiddels zo'n 700 leden voor wie zij onder meer zwemclubs heeft opgezet. Een schot in de roos, volgens Van Spanje. ,,Dikke mensen zwemmen graag, want in het water ben je even verlost van je gewicht. Onder lotgenoten hoeven ze zich ook niet te schamen voor hun zwaarlijvigheid. Het resultaat: werken aan de conditie zonder nagestaard te worden. Dat alleen al helpt mensen zichzelf te accepteren en kritischer te kijken naar drastische, gevaarlijke afvalmethoden. Onze benadering: eerst de gewenste praktische hulp bieden en dan vólgt de zelfacceptatie heel vaak vanzelf.''

ORGANISATIES

Nederlandse Obesitas Vereniging Zet zich in voor de belangen van alle dikke mensen in Nederland. Richt zich niet alleen op mensen die willen afvallen, maar ook op mensen die hun dik-zijn willen accepteren. De vereniging geeft het blad Infobesitas uit. Postbus 2066, 1180 EB Amstelveen. Infonummer: (023) 561 17 23, internet: www.dikke-mensen.nl.

Stichting Obistat Behartigt de belangen van dikke mensen. Naast het geven van voorlichting stimuleert de stichting onderzoek naar overgewicht. Wernerstraat 9, 6041 CS Roermond, (0475) 33 13 06.

Bond van Formaat Bond die strijdt tegen vooroordelen over dik zijn en als doel de acceptatie van dik zijn heeft. Postbus 10145,1301 AC Almere, (036) 536 69 75, internet: www.dikvoormekaar.nl

Stichting Gezond Gewicht Organiseert intensieve afslankcursussen. De stichting geeft het blad Over Gewicht uit. Edisonstraat 29, 3817 VL Amersfoort, = (033) 463 80 14.

Stichting Anorexia en Boulimia Nervosa Geeft voorlichting over het ontstaan, verloop en behandelingsmogelijkheden van de eetstoornissen anorexia en boulimia. Postbus 67, 6880 AB Velp, 0900 821 24 33, internet: www.sabn.nl

Diëtisten Coöperatie Nederland Landelijk netwerk van zelfstandig werkende diëtisten. Deliplein 109, 9715 DD Groningen, 06 53 21 07 00.

Nederlandse Vereniging van Diëtisten Beroepsvereniging van Nederlandse diëtisten. Richt zich op het bevorderen van de deskundigheid van diëtisten. Postbus 341, 5340 AH Oss, (0412) 62 45 43, internet: www.nvdietist.nl

Anonieme Overeters Zelfhulpgroep gebaseerd op hetzelfde idee als de Anonieme Alcolohisten. Postbus 61025, 1005 HA Amsterdam, (020) 627 48 20.

Dik voor mekaar Contactbemiddelingsbureau voor dikke mensen. Consulente Marja Visser bemiddelt voor dikke vrouwen. Postbus 10145, 1301 AC Almere, (036) 536 69 75.

Weight Watchers In groepsverband afvallen met behulp van een puntensysteem. Op de informatie-avonden krijgen de deelnemers begeleiding en voedingsvoorlichting. Staringlaan 19/02, postbus 415, 2740 AK Waddinxveen, 09 00 202 60 60.