|
|
  afleveringen I OOST-WEST II MARTIN WALSER III HET OOSTEN IV MARTIN WALSER V HET WESTEN VI MARTIN WALSER VII HET VERENIGDE DUITSLAND POLITIEK KIESSTELSEL STAATSORGANEN KOPSTUKKEN GROTE RIVIEREN ORGANISATIES GRAFIEKEN LINKS  |
Duitsers kiezen voor gematigde verandering Door onze correspondent MICHÈLE DE WAARD
BERLIJN, 28 SEPT. Gerhard Schröder, de SPD-kandidaat, is er met zijn leus 'modernisering en sociale rechtvaardigheid' in geslaagd de 'eeuwige' kanselier Helmut Kohl te verslaan. Maar anders dan Engeland, zal Duitsland nu een ruk naar links beleven met een rood-groene coalitie van SPD en Groenen. Het is in ieder geval opmerkelijk dat de Duitsers temidden van economische crises in Rusland en Azië voor verandering van de status quo hebben gekozen. Voor het eerst in de Duitse naoorlogse geschiedenis is via verkiezingen een kanselier weggestemd. De anderen kwamen door politieke crises of een schandaal ten val - opnieuw een historische gebeurtenis in Duitsland. De Duitsers hebben gekozen voor een nieuw gezicht. Hebben ze daarmee ook gekozen voor beëindiging van de naoorlogse politiek van 'Keine Experimente'? Daar lijkt het niet op, want een stem voor Schröder is een stem voor een gematigde verandering. Hij wil het niet 'anders doen, maar beter', heeft Schröder steeds gezegd, die op het Neue Mitte koerste. Het is hem gelukt om niet alleen in het Westen, maar vooral in het Oosten vele stemmen (een half miljoen) bij de burgerlijke CDU weg te halen. Als de Duitsers direct een kanselier hadden kunnen kiezen, was 46 procent van de stemmen naar Schröder gegaan, terwijl de SPD nu 40,9 procent heeft gekregen. De vertrekkende kanselier Kohl was nog slechts goed voor 33 procent. De machtswisseling is gelukt, maar de keus voor een rood-groene coalitie zal een deel van de kiezers uit het 'nieuwe midden' alsnog een kleine schok bezorgen. Toch komen er vandaag signalen uit Bonn dat coalitie-onderhandelingen met de Groenen veelbelovend zijn, omdat SPD en Groenen vooralsnog samen een meerderheid van 21 zetels in het parlement hebben. Een ,,stabiele meerderheid'', volgens Schröder. De toekomstige kanselier en zijn kleine kring van adviseurs zagen de gevarengrens 'ergens tussen de 10 en 17 zetels' liggen. De Groenen kennen een overheersende fundamentele vleugel, de 'Fundis', die graag dwarsliggen. Kennelijk durft Schröder het rood-groene experiment met de huidige 21 zetels meerderheid wel aan. Dat werpt meteen de vraag op of de moderniseerder Schröder niet de gevangene wordt van links. Dat hij in zijn eigen partij al heilige huisjes omver heeft geworpen door sommige benoemingen in zijn 'kabinet' zoals de computermiljonair Stollmann, is hem niet in dank afgenomen. Tandenknarsend maar 'zwijgzaam' heeft de achterban dit aangezien om de verkiezingsoverwinning niet te blokkeren. Maar nu de Groenen aan een SPD-regering zouden moeten deelnemen, is het de vraag welke experimenten Duitsland op het gebied van de buitenlandse- en veiligheidspolitiek te wachten staan. De Frankfurter Allgemeine Zeitung spreekt van een 'horrorvisioen', en niet alleen voor de Duitsers, als de regering tot een buitenlands-politieke workshop verwordt met interessante ideeën maar niet in staat te handelen. De Groenen mogen hun plannen over opheffing van de NAVO en het afzien van Duitse deelname aan vredesmissies zoals Bosnië (en mogelijke oorlogsmissies om de vrede te handhaven) uit hun verkiezingsprogramma hebben geschrapt, om de nodige stemmen te vergaren voor de Bondsdag. Dit betekent niet dat ze van mening zijn veranderd. Ook de 5 mark voor een liter benzine blijft een doel van de partij, liet fractievoorzitter Joschka Fischer onlangs weten, die zelf een oogje heeft op de baan van FDP-minister Kinkel van Buitenlandse Zaken. En wat te denken van het belangrijkste doel van Schröder om de werkloosheid te bestrijden? Het politieke landschap in Duitsland wordt rood, en dat is niet de lievelingskleur van mobiele internationale investeerders. De werkgevers hebben al voor de verkiezingen hun hakken in het zand gezet ten opzichte van een SPD-Groenen-coalitie. Nu heeft daar vast enige spierballenpolitiek achter gezeten om weifelende kiezers van een linkse stem af te houden. ,,Maar natuurlijk zijn we niet blij met het resultaat'', reageerde werkgeversvoorzitter Hans-Olaf Henkel gisteravond, die de industrie vertegenwoordigt. Hij rekende voor dat SPD en Groenen samen in hun programma's pleiten voor negen nieuwe belastingen. Amerikaanse ondernemingen vrezen dat een rood-groene regering een grote belasting voor economische groei en banen kan zijn. ,,Natuurlijk'' wil Henkel praten als een nieuwe regering uitnodigt tot een 'ronde-tafel-gesprek' tussen werkgevers en werknemers; het belangrijkste voorstel van Schröder om Duitsland de stap naar loonmatiging mèt banengroei te laten maken. ,,We willen alleen al praten'', zei Henkel ,,om de regering van onverstandige plannen af te houden''. Voor het afschaffen van de Duitse atoomindustrie - prioriteit nummer een van de Groenen - houdt hij helemaal zijn hart vast. Vandaag al maakte Henkel zijn wensenlijstje bekend: hervorming van de CAO en wetten die de arbeidsmarkt 'lamleggen'; ingrijpende herziening van de sociale verzekeringssystemen met een groter eigen risico; een internationale concurrentietoets naar Nederlands model op het gebied van belastingen, arbeidskosten, studietijd, looptijd van machines; versnelling van privatiseringen en duurzame loonmatiging. Als een toekomstige kanselier Gerhard Schröder afgerekend wil worden op het scheppen van banen, heeft hij investeerders nodig. Maar als deze door de regering de duimschroeven wordt aangedraaid, is zijn Bündnis für Arbeit kansloos.
|
NRC
Webpagina's
|