|
|
  afleveringen I OOST-WEST II MARTIN WALSER III HET OOSTEN IV MARTIN WALSER V HET WESTEN VI MARTIN WALSER VII HET VERENIGDE DUITSLAND POLITIEK KIESSTELSEL STAATSORGANEN KOPSTUKKEN GROTE RIVIEREN ORGANISATIES GRAFIEKEN LINKS  |
Pragmaticus van het midden
BERLIJN, 28 SEPT. Het is de 54-jarige Schröder - 'Unser Gerd' wordt hij nu in de partij genoemd - gelukt. Na Bill Clinton in Amerika, Tony Blair in Groot-Brittannië, Lionel Jospin in Frankrijk en de Nederlander Wim Kok, is nu ook in Duitsland een pragmaticus van het midden aan de macht gekomen. Het laatste bolwerk van de christen-democratie is gesloopt. Al als jonge Bondsdagafgevaardigde rammelde Schröder op een avond aan het hek van de bondskanselarij in Bonn en riep ,,Hier wil ik naar binnen''. Nu is het zover en neemt hij als vertegenwoordiger van een nieuwe generatie in Duitsland het heft in handen. In het Willy Brandt-huis van de SPD in Berlijn, waar zich gisteravond duizenden aanhangers hadden verzameld, vlogen kort na zes uur de champagnekurken de lucht in. Later op de avond trokken honderden jongeren van de Jusos, de jeugdorganisatie van de SPD, in een stoet van auto's naar de Brandenburger Tor om de verkiezingsoverwinning te vieren met rode vlaggen, bier en Berlijnse kerrieworstjes. Een enkele passant reageerde verschrikt: ,,Gaat de SPD hier met de Groenen regeren? Wat staat ons arme Duitsland dan te wachten?'' ,,Verandering'', brult een Juso. ,,Kohl is eindelijk weg.'' Op het hoofdkantoor van de SPD in Bonn was de stemming uitgelaten. Een stralende Schröder stak zijn geliefde Havanna-sigaar op. Op 1 à 2 procent voorsprong had hij gerekend, niet op de royale winst van ruim 4,5 procent. ,,Gerhard, nu word je kanselier!'', riep partijvoorzitter Oskar Lafontaine en sloeg hem op de schouders. Zijn 35-jarige vrouw Doris - zijn vierde - stond zielsgelukkig achter haar man. Ze heeft haar journalistieke carrière opgegeven om zich helemaal aan haar rol als First Lady te kunnen wijden. Bij zijn moeder Erika, die het nieuws op het partijkantoor thuis in Paderborn hoorde, sprongen de tranen in de ogen. Ze wenste haar zoon voor de camera veel gezondheid en dat het hem lukt te doen wat hij zich heeft voorgenomen: ,,dat er minder werklozen komen'', zei de 84-jarige Erika, die al sinds haar 21ste op de SPD stemt . Gerhard Fritz Kurt is door zijn alleenstaande moeder opgevoed. Hij is geboren in het kleine dorp Mossenberg in Noordrijn-Westfalen. Zijn vader, een hulparbeider op de kermis, stierf in de oorlog in Roemenië. ,,Mama, als ik groot ben haal ik je op een dag af met een zwarte Mercedes'', zei Gerd, toen zijn moeder op een dag huilend aan de keukentafel zat. Bij Schröder thuis, die al met 14 jaar moest helpen om voor zijn moeder en vier zusjes de kost te verdienen, heerste armoede. 'Er is alleen moderne en niet-moderne politiek' ,Als iemand een monument verdient, dan zijn het deze oorlogsweduwen'', zegt Schröder vandaag de dag, vol respect over de prestaties van zijn moeder, die haar levenlang als werkster haar brood verdiende. Zodra Schröder tijdens zijn verkiezingscampagne sprak over de bezuinigingen van de regering-Kohl, citeerde hij graag uit zijn persoonlijke biografie. De jonge Schröder was vast van plan zich uit het armeluis-milieu te werken, dat hem ertoe veroordeelde porselein in Lemgo te verkopen. Via het avondgymnasium en een rechtenstudie werkte hij zich op tot advocaat. Toen hij 19 jaar was, werd hij lid van de SPD - hoewel hij nog even neigde naar de FDP (,,een derde stroming leek me wel mooi''). Maar zijn bewondering voor de pragmatische Helmut Schmidt gaf uiteindelijk de doorslag. Als student noemde Schröder zich weliswaar marxist, alleen kon hij met de theoretische strijd in de partij die eind jaren zestig in de SPD woedde niets beginnen. ,,Belangrijker dan iedere partijdiscipline is de toegang tot de massa'', vond de pragmatische Schröder toen al. Intussen was hij in 1978 voorzitter van de Jusos geworden, de jongerenorganisatie van de SPD. Twee jaar later kwam hij in de Bondsdag. Tijdens een interview met deze krant bevestigde Schröder een jaar geleden, dat hij ook nu weinig kan beginnen met partijprogramma's. ,,Uit de dagelijkse praktijk trek ik mijn conclusies.'' Toen hij in 1990 tot minister-president van Nedersaksen werd gekozen, loste hij de belofte aan zijn moeder in en bracht haar met zijn Mercedes naar zijn residentie in Hannover. Vier jaar later wilde Schröder al kanselierskandidaat worden, maar hij moest het in de partij afleggen tegen SPD-kandidaat Rudolf Scharping. Ditmaal heeft hij het gered en kon de partij, die stiekem meer houdt van zijn partijvoorzitter Oskar Lafontaine, na Schröders royale verkiezingsoverwinning in Nedersaksen niet meer om de matador uit Hannover heen. ,,We zullen het niet anders, maar beter doen'', heeft Schröder steeds gezegd. Hij wil Duitsland moderniseren en wordt daarbij geholpen door zijn lijfspreuk Es gibt nichts Gutes, ausser man tut es (Niets is goed, tenzij men het doet). Schröder heeft een open oor voor het bedrijfsleven en zijn post in de raad van toezicht bij Volkswagen heeft hem in de eigen partij de smalend bedoelde bijnaam Genosse der Bosse opgeleverd. Schröder gelooft ook niet meer in linkse of rechtse economische politiek, zoals nog velen van zijn partijgenoten. ,,Er bestaat alleen nog moderne en niet moderne politiek''. In SPD-kringen valt te beluisteren dat Schröder een 'opportunist' zou zijn. Zelf vindt hij zich iemand die bereid is te leren. Wat staat Duitsland en Europa met een bondskanselier als Gerhard Schröder te wachten? De kleine groep van adviseurs om hem heen is vol vertrouwen. ,,Schröder is een volstrekt nieuw type kanselier in Duitsland'', zegt Roland Berger, management consultant in München. Berger is een van de vertrouwelingen van Schröder uit het bedrijfsleven, bij wie de toekomstige kanselier al vele jaren zijn oor te luister legt. Het probleem van Duitsland is dat de samenleving geblokkeerd is, meent Berger. We zijn een land van twee snelheden geworden, de maatschappij en de economie bewegen en veranderen; de politiek niet. Met zo'n hoge werkloosheid en zo'n enorm zwart circuit, dreigt Duitsland 'Italiaanse verhoudingen' te krijgen. Een rood-groene coalitie van SPD en Groenen is volgens Berger niet in staat om veranderingen tot stand te brengen. ,,Maar met een grote coalitie tussen SPD en CDU moet het mogelijk zijn de noodzakelijke economische en sociale hervormingen door te voeren.'' Berger noemt een combinatie van Schröder als kanselier en Volker Rühe, de huidige minister van Defensie (CDU), als vice-kanselier ,,veelbelovend''. Bodo Hombach, de huidige minister van Economische Zaken in Noordrijn-Westfalen en de belangrijkste politieke adviseur van Schröder, vindt het onvermogen consensus in de samenleving te bereiken ,,de grootste tekortkoming van Helmut Kohl''. Schröder zal met een Bündnis für Arbeit tussen werkgevers en werknemers naar Nederlands model een startschot voor modernisering afgeven. Juist omdat de Duitsers zo conservatief zijn en niet van veranderingen houden, zal Schröder als sociaal-democraat voor elkaar krijgen wat Kohl niet is gelukt, verwacht Hombach, voormalig ondernemer bij het handelsconcern Preussag. ,,Er was een conservatieve Amerikaanse president als Richard Nixon voor nodig om vrede te sluiten met de Volksrepubliek China'', zegt Hombach. ,,En alleen Wim Kok, de vroegere vakbondsleider, kon de Nederlandse vakbeweging overtuigen van de noodzaak de lonen te matigen. Nu zijn de Duitse sociaal-democraten aan de beurt om in het land de consensus te herstellen.'' Schröders intentie tot hervormingen mag er zijn, maar aan de partij zal hij nog een harde dobber krijgen. De beide adviseurs voorzien nog heftige debatten. Alleen al of rood-groen nu wel of niet moet regeren. Toch kan Schröder nog voor verrassingen zorgen, meent Berger. Hij is niet ideologisch en pragmatisch, wat volgens Berger betekent dat Schröder geen 'gekke dingen' zal doen. Ook niet in de buitenlandse politiek. Berger: ,,Hij wil de macht zo graag hebben, dat hij bereid zal zijn àlles te doen om aan de macht te blijven.''
|
NRC
Webpagina's
|