Albanië | Bulgarije | Ex-Joegoslavië | Hongarije | Oost-Duitsland | Polen | Roemenië | Slowakije | Tsjechië

Albanië:

Extreem arm

Bijna een halve eeuw lang zuchtte Albanië onder de dictatuur van Enver Hoxha. In 1991 viel het doek voor de communistenleider. Sali Berisha, Hoxha's voormalige lijfarts, richtte de Democratische Partij op en heerste vervolgens vijf jaar op weinig democratische wijze. Het land ging over op een verregaande vorm van kapitalisme, waarbij Albanezen het geld van hun familieleden in het Westen belegden in piramidefondsen. Toen die fondsen begin 1997 ineenstortten, deden de ouderwetse dogma's en het geweld van weleer weer hun herintrede. Resultaat: anarchie, plunderingen, duizenden doden en een scherpe daling van het bruto binnenlands product (8 procent). Berisha werd opgevolgd door zijn aardsrivaal Fatos Nano, leider van de socialistische oppositie. Nano werd in 1998 opgevolgd door de jonge Pandeli Majko, die vorige maand het veld moest ruimen voor de hervormingsgezinde socialist, econoom en ex-gewichtheffer Ilir Meta. Ook Meta beloofde een einde te maken aan de corruptie, smokkel en georganiseerde misdaad in zijn land.

Vooralsnog is en blijft Albanië, zeker naar Europese maatstaven, een extreem arm land.

Klik hier voor de grafiek

Bovenkant pagina

Bulgarije:

Corruptie

,,Bulgarije leeft in een roerige en instabiele omgeving'', aldus Peter Stojanov, president van Bulgarije vorig jaar tijdens een bezoek aan Nederland. Hij doelde op twee zaken: de etnische spanningen in Kosovo en ,,de onoverzichtelijkheid van wat er in Rusland gebeurt''. Stojanov wees erop dat de export van olie, gas en grondstoffen naar Rusland de afgelopen jaren sterk is gedaald. De president kwam met twee oplossingen: toetreding van Bulgarije tot de NAVO - niet voor niets stelde Bulgarije eerder dit jaar zijn luchtruim open voor NAVO-vliegtuigen - en volledig lidmaatschap van de Europese Unie. Het was geen kwestie van vandaag of morgen gaf Stojanov toe, want het hervormingsproces dat hij en zijn kabinet ruim tweeënhalf jaar geleden in gang hadden gezet liep vertraging op; de corruptie tierde nog altijd.

Ook de bureaucratie zag niet altijd het belang in van ingrijpende hervormingen. De Europese Commissie sprak vorige maand evenwel haar vertrouwen uit in de Bulgaarse economie. Als het land bereid is te praten over de sluiting van een verouderde kerncentrale bij Kozlodoej, lijkt toetreding tot de EU bespreekbaar.

Klik hier voor de grafiek

Bovenkant pagina

Ex-Joegoslavië:

In de afgrond

Sinds 1991, toen de zes republieken die samen Joegoslavië vormden niet meer bijeen konden blijven, is het gebied de afgrond in gegaan. Onderling werden bloedige oorlogen uitgevochten. Alleen Slovenië kon zich aan de gevolgen van het oorlogsgeweld onttrekken en een voorspoedige toekomst tegemoet gaan.

Slovenië De noordelijkste republiek van het oude Joegoslavië is inmiddels kandidaat-lid voor de Europese Unie. De regering wil in 2003 klaar zijn voor toetreding. Maar er moet nog veel gebeuren. Vooral het uniformeren van een groot aantal wetten en regels aan de EU-normen zal nog veel voeten in de aarde hebben. Voor dit jaar wordt een economische groei verwacht van 2,5 procent en voor 2000 3,5 procent. Maar tegelijk zal het tekort op de handelsbalans toenemen.

Klik hier voor de grafiek

Kroatië De ergste jaren als gevolg van de oorlog zijn voor Kroatië voorbij, maar echte voorspoed ligt nog niet in het verschiet. Weliswaar wordt voor dit jaar een economische groei verwacht van 2,4 procent, maar werkloosheid en inflatie nemen toe. Hierdoor, en door de beperkte beschikbaarheid van comsumptief krediet, daalt het investeringspeil.

Klik hier voor de grafiek

Bosnië Het einde van de Kosovo-crisis heeft het gevaar van nieuwe conflicten in Bosnië verkleind. Zeker omdat de NAVO-troepen die nu nog de orde in het land bewaren, de komende tijd nog aanwezig blijven. Economisch heeft het land veel te lijden gehad onder de recente crisis, waardoor de groei dit jaar zal blijven steken op 7 procent, vergeleken met 20 procent vorig jaar.

Klik hier voor de grafiek

Servië en Montenegro Klein-Joegoslavië kan een rampgebied worden genoemd, na de oorlog om Kosovo. Dit gebied valt nu feitelijk niet meer onder de invloedssfeer van Servië, terwijl Montenegro steeds meer afstand neemt van Belgrado. Zonder hulp van buitenaf valt het land niet op te bouwen, maar zolang Milosevic zijn positie behoudt, zal dit niet snel gebeuren.

Klik hier voor de grafiek

Macedonië De gevolgen van de Kosovo-crisis zijn niet zo erg als aanvankelijk werd verwacht. Het grootste deel van de 275.000 vluchtelingen heeft het land inmiddels verlaten, wat de politieke instabiliteit heeft verkleind. De economie krimpt dit jaar met 8 procent, maar voor 2000 wordt een groei van 3 procent verwacht.

Klik hier voor de grafiek

Bovenkant pagina

Hongarije:

Hoop op EU

Lang gold de Hongaarse economie als een van de snelst groeiende ter wereld. Dat is niet meer het geval. Een aantal jaren geleden kwam de regering met een fors economisch bezuinigingspakket voor de sociale sector; vooral het onderwijs en de gezondheidszorg moesten het ontgelden. Ook de landbouwproductie is het afgelopen decennium sterk teruggevallen. Belangrijkste oorzaak: het wegvallen van de Oost-Europese markt na het verdwijnen van de Comecon, het communistische economische blok. De Hongaren hoopten op een nieuw begin na de verkiezingen vorig jaar, toen de liberale Jonge Democraten (Fidesz-MPP) als winnaar uit de bus kwamen en de socialisten (ex-communisten) naar de oppositiebanken verhuisden. De nieuwe jonge premier Orbán zou het land wel uit het slop halen. Maar de grote schoonmaak onder topambtenaren uit het vorige bewind mocht niet baten. Nieuwbenoemde topfunctionarissen werden al snel van nepotisme beticht; het gebrek aan expertise was goed voelbaar. De Hongaren vestigen hun hoop voorlopig op de EU; als alles volgens plan verloopt worden de toetredingsakkoorden inhet jaar 2002 geratificeerd.

Klik hier voor de grafiek

Bovenkant pagina

Oost-Duitsland:

Hoge werkloosheid

Ofschoon het einde van het communisme is begonnen met de hervormingen van de Sovjet-president Gorbatsjov, is Oost-Duitsland het toneel geweest van de zichtbare ondergang van de heilstaten. De Muur viel op 9 november 1989, en elf maanden later waren de twee Duitslanden herenigd. De verwachting van een snelle groei van de welvaart is niet uitgekomen. De toestand van de industrie van de DDR was slechter dan verwacht en de enorme kosten van de hereniging zetten een rem op de economie van West-Duitsland. De aanvankelijke euforie sloeg om in boosheid onder de Ossies, wat resulteerde in nostalgie naar de oude tijden en opkomst van extreem-rechts. De werkloosheid in het oosten is dramatisch hoog: eenvijfde van de beroepsbevolking heeft geen werk. Bij de grote bedrijven zijn massa- ontslagen gevallen; het midden- en kleinbedrijf moet nu banen scheppen. De Oost-Duitsers worden snel rijker: tussen 1991 en 1998 is het bbp van de neue Länder met 51 procent gegroeid, tegen 4,8 procent in het Westen. Maar het verschil in rijkdom is nog altijd enorm: het bbp per hoofd bedroeg in 1998 28.000 mark in het Oosten, en 49.900 mark in het Westen.

Klik hier voor de grafiek

Bovenkant pagina

Polen:

Moderne democratie

Bij de eerste gedeeltelijk vrije verkiezingen in Polen, nu tien jaar geleden, werden de communisten tot hun eigen verbazing weggevaagd. Op 24 augustus 1989 werd de katholieke intellectueel Tadeusz Mazowiecki de eerste niet-communistische premier van Polen in meer dan veertig jaar. De eerste van alle communistische landen in Centraal- en Oost-Europa, die door een dikke muur van de rest van Europa gescheiden werden. De gedeeltelijk vrije verkiezingen van juni 1989 in Polen sloegen een eerste bres. Tien jaar later is Polen NAVO-lid en kandidaat om binnen een paar jaar toe te treden tot de Europese Unie. Enig struikelblok voor het lidmaatschap is de modernisering van het landbouwbeleid maar verder is Polen een moderne democratie in volle overgang naar de vrije markt. Ondanks enige ontevredenheid onder de bevolking zal de coalitie-regering de termijn volmaken en zal president Aleksander Kwasniewski in 2000 wellicht herkozen worden.

In juni van dit jaar bezocht paus Johannes Paulus II zijn geboorteland. De schattingen lopen uiteen dat zes tot tien miljoen mensen hebben geprobeerd om een glimp van de Poolse volksheld op te kunnen vangen.

Klik hier voor de grafiek

Bovenkant pagina

Roemenië:

Veel ruzies

Een kleine drie jaar geleden kwam er een eind aan de jarenlange heerschappij van ex-communist Ion Iliescu, die na Ceaucescu's executie in 1989 in het plotselinge machtsvacuüm was gesprongen. Jaren waarin het Roemenië economisch niet voor de wind ging. Met het aantreden van de hervormingsgezinden zou alles anders worden, zo was de gedachte. Helaas: er werd vooral gedebatteerd en veel geruzied door de nieuwe coalitieregering, maar concrete resultaten bleven uit. De oorlog in Kosovo bracht de Roemeense economie nog een extra klap toe, toen de mogelijkheid om handel te drijven via de Donau onmogelijk werd door het puin dat de rivier na de NAVO-bombardementen blokkeerde. Vorig jaar bracht de Europese Commissie een vernietigend voortgangsrapport uit over kandidaat-lid Roemenië. Er was weinig vooruitgang geboekt op weg naar een markteconomie en de situatie van de 100.000 kinderen in tehuizen was eerder verslechterd dan verbeterd. Toch doet Roemenië het volgens de Europese Commissie goed op het gebied van de democratie; de uitnodiging dit jaar voor onderhandelingen over toetreding tot de EU kwam dus niet als een verrassing.

Klik hier voor de grafiek

Bovenkant pagina

Slowakije

Moeite met markt

Na de 'fluwelen scheiding' op 1 januari 1993 kende ook Slowakije geen gemakkelijk begin. Het land had heel wat meer moeite met de omschakeling naar een moderne markteconomie dan broertje Tsjechië. Het wilde maar niet vlotten met de export naar landen als Rusland en de Oekraïne, die zelf werden geteisterd door economische malaise. De werkloosheid en de buitenlandse schuld groeiden, het binnenlands bruto product daalde gestaag. De nieuwe regering, onder leiding van de pro-westerse Mikulas Dzurina, vestigt zijn hoop op het lidmaatschap van de Europese Unie. Slowakije was lange tijd een van de belangrijkste gegadigden voor de felbegeerde status van EU-lid, maar het autoritaire regime van Dzurina's voorganger Vladimir Meciar zette die toetreding op losse schroeven; hij kreeg kritiek wegens zijn mensenrechtenbeleid, het gebrek aan democratie en de behandeling van de Hongaarse minderheid. In juni van dit jaar keurde de Slowaakse regering een wetsontwerp goed over de status van minderheidstalen. Als de wet ook door het parlement komt, is aan alle voorwaarden voldaan om toe te treden tot de Europese Unie, aldus de regering.

Klik hier voor de grafiek

Bovenkant pagina

Tsjechië

Wonder verbleekt

Ooit werd Tsjechië beschouwd als een van de meest stabiele en welvarende postcommunistische staten. Inmiddels wordt het land geplaagd door een relatief hoge inflatie (9,4 procent) en een werkloosheidspercentage van 8,8. Ook de sterke groei van het bruto binnenlands product, begin jaren negentig, staat in schril contrast met de verwachte 1,3 procent daling dit jaar. Wat ging er mis? Ook Tsjechië gaat gebukt onder de economische herstructurering. Een politieke en financiële crisis deed het land in 1997 bijna de das om. Gevolg: een sterke depreciatie van de munt en minder vertrouwen onder beleggers. De Centrale Tsjechische Bank telde drie miljard dollar neer, in een poging de munt te redden. Het mocht niet baten. Drie jaar later heeft de Tsjechische overheid nog altijd te veel invloed op de economie en is de toestroom van (buitenlandse) experts te gering. 1998 wordt wel getypeerd als 'het jaar van de milde recessie' in Tsjechië.

In haar jaarlijkse rapportage tikte de Europese Commissie het voormalige economische wonder op de vingers. De kans dat het kandidaat-lid wordt gepasseerd door een nieuwkomer wordt niet geheel uitgesloten.

Klik hier voor de grafiek