Vanaf haar eerste bezoeken aan New Mexico heeft O'Keeffe het stadje Santa Fe geschuwd. Al sinds de jaren tien bestond daar een levendige kunstenaarskolonie, vooral van schilders die aangetrokken werden door de exotische omgeving, met haar kleurrijke indianenstammen en de unieke bouwstijl van hun lemen huizen, met veel houten balken, terrassen en torentjes.

Oak Leaves, Pink and Gray (1929)

De spoorwegen deden hun best om het Westen als toeristenbestemming aan te prijzen, en verstrekten kunstenaars opdrachten om romantische schilderijen en tekeningen te maken voor reclameplaten en -kalenders. Toeristen en studenten van kunstacademie's volgden al snel. Met hoge hakken aan en modieuze hoedjes op maakten ze soms zelfs excursies de bergen in - in open auto's, bestuurd door als cowboys verklede chauffeurs.

O'Keeffe leefde in haar afgelegen huis niet als een kluizenaar - ze had veelvuldig bezoek van vrienden en vooral vriendinnen, en er waren altijd mensen voor het werk in de tuin, aan het huis, in de keuken en om haar gezelschap te houden. Ze maakte in haar auto ook veel uitstapjes, maar in Santa Fe kwam ze zelden. Haar eigen schilderijen scheerden soms zo rakelings langs de grenzen van de kitsch, dat ze er misschien ook maar goed aan deed om haar contacten met het plaatsje tot een minimum te beperken.

Santa Fe is de hele eeuw onvermoeibaar voortgegaan om haar exotische imago verder op te poetsen voor de markt van romantische kunstenaars en toeristen. Per gemeentelijke verordening mag er al jaren alleen nog maar gebouwd worden in ,,authentieke stijl'', de zogeheten Spanish Pueblo Revival. Alle gebouwen - van de grote luxe hotels tot woonhuizen, pompstations, fastfood restaurants en zelfs parkeergarages - zijn zo voorzien van modderkleurig pleisterwerk, houten pergola's en koddige, vierkante torentjes. Het centrale plaza is bewaard in Spaans koloniale stijl, al zijn de lokale winkeltjes verdrongen door vestigingen van de nationale ketens The Gap en de Banana Republic.

Voor een Amerikaanse stad van 60.000 inwoners heeft Santa Fe - behalve al die architectonische curiosa - een indrukwekkend cultureel leven, met een leefbare binnenstad, een bekend operagezelschap, een festival voor kamermuziek, tientallen galeries en een aantal musea. En sinds gisteren heeft de stad dan ook nog een Georgia O'Keeffe-museum, gevestigd in een voormalige galerie, natuurlijk achter een gevel van bruin imitatie-leem.

Het museum heeft met een vaste collectie van zo'n tachtig werken maar een fractie van de 2.000 schilderijen en tekeningen die O'Keeffe gemaakt heeft. Maar met geleende stukken hangt in de lichte zalen van het museum bij elkaar toch een goed overzicht van haar ontwikkeling - met onder meer enkele levendige aquarellen van bloemen die minder pontificaal zijn dan de olieverf-bloemen.

Het museum, grotendeels betaald door een particuliere verzamelaar, staat ook op de juiste plaats. O'Keeffe zelf mocht niet veel ophebben met Santa Fe, ze had haar hart wel verpand aan New Mexico. Een museum in New York of elders aan de oostkust zou geen recht doen aan haar wortels in de droge grond van de hoogvlakte. En een museum in haar geliefde gehucht Abiquiu had daar definitief de rust verstoord waar zij nu juist zo op gesteld was.

De belangstelling voor O'Keeffe groeit al jaren gestaag. Tientallen boeken zijn er inmiddels geschreven over O'Keeffe, haar leven en haar kunst. Zelden worden die twee los van elkaar gezien. Haar onafhankelijkheid als vrouwlijk kunstenaar in een volledig door mannen gedomineerde wereld, spreekt nog altijd velen aan. Haar onafhankelijkheid als liefdespartner van Stieglitz eveneens. Ze liet zich door hem niet voorschrijven wat voor kunst ze wel en niet moest maken. Ze liet zich evenmin voorschrijven waar ze moest wonen of hoe ze moest leven. Volgens de kunstcriticus Robert Hughes is ze zelfs zozeer een ,,ikoon van het feminisme en een diva van de onafhankelijkheid'' geworden, dat elke kritische beschouwing van haar werk tegenwoordig als seksistisch misdrijf wordt afgestraft.

De complexe verhouding tussen O'Keeffe en Stieglitz, en de affaires die ze allebei met andere vrouwen hadden en zij ook met andere mannen, zijn in detail beschreven en becommentarieerd - als een Amerikaanse versie avant-la-lettre van Sartre en De Beauvoir. Stieglitz was stadsmens en door en door een New Yorker, zoals ook blijkt uit zijn oeuvre. Maar het werk van O'Keeffe laat zien dat zí&jacute; zich het beste thuis voelde in New Mexico.

Wie haar museum wil bezoeken moet haar nu nareizen naar het Westen, om daar het harde licht en de stenige grond te zien die haar inspireerden. Op de heuvel in het geïsoleerde Abiquiu wordt haar trotse geest in stand gehouden, ver van de massa, dicht bij de elementen.

Het Georgia O'Keeffe Museum in Santa Fe is dinsdag tot en met zondag open van 10 tot 5 (vrijdags tot 8 u). Voor een bezoek aan het atelier van O'Keeffe in Abiquiu moet maanden van te voren gereserveerd worden (rondleidingen tot nov. zijn volgeboekt). Informatie via het museum: 00-1-505-995.0785. In het Metropolitan Museum of Art in New York is vanaf 25 juli de fototentoonstelling Georgia O'Keeffe by Alfred Stieglitz te zien (di-zo 9.30-5.15, vrij en za tot 8.45).

Links