Rampen oefenen met operatie Sneeuwklokje

Alle provincies hielden gisteren een rampenoefening met millennium tint. Ook Utrecht kwam ernstig in de problemen: Gif in de Lek!

Door onze redacteur JOKE MAT

UTRECHT, 9 SEPT. Sneeuwklokje is zijn grootste ramp ooit. Glunderend staat Eddy van Hecke op de veertiende verdieping van het Utrechtse provinciehuis, de spin in het web van de rampenoefening met millenniumtint die gisteravond werd gehouden. Sneeuwklokje, zoals de Utrechtse variant heet, is om 18.00 uur in 36 gemeenten van start gegaan. Van Hecke ontwierp het draaiboek én bedacht de naam. "Er zit het woord 'eeuwklok' in", zegt hij trots. Want het verspringen van de datum naar 9-9-1999 zóu na twaalven bij oude computers kunnen zorgen voor echte, millenniumachtige problemen. Voor de rest worden vooral de bestuurlijke coördinatie en het nationaal noodnet getest, het alternatieve telefoonnet dat overheden en hulpdiensten gebruiken als het gewone net uitvalt.

Op zichzelf is een rampenoefening niets bijzonders. Maar geïnspireerd door het millenniumprobleem, waarvan nog onduidelijk is of het een probleem is, hebben voor het eerst alle bestuurlijke niveaus (gemeentelijk, regionaal en provinciaal) zich ervoor laten mobiliseren. Uniek!, laat millenniumminister R. van Boxtel, in Utrecht op bezoek, voor alle camera's weten. De landelijke evaluatie zal drie weken duren en worden gebruikt in de voorbereiding op oud en nieuw. Gebleken is al dat in een aantal provincies het noodnet niet goed heeft gewerkt.

Van Hecke, type generaal-bd., is vorig jaar met de VUT gegaan maar werkt nog steeds als docent crisismanagement en rampenbestrijding "aan alle bestuursacademies". Voor het draaiboek is hij eerst "in elk gebied naar knelpunten gaan kijken". Vervolgens verzon hij 62 items, variërend van een ammoniakwolk die naar Amersfoort waait tot een politiepatrouille die onderkoelde mensen vindt. "Al die items heb ik uitgezet in de gemeenten. De burgemeesters kregen vandaag van mij een envelop met daarin vijf acht andere enveloppen. Op elke envelop staat het tijdstip dat hij moet worden geopend." Zo houden de tijdingen van Van Hecke de Utrechtse noodfax en noodtelefoon de hele avond bezig. De ziekenhuizen doen niet mee, brandweer, politie en GGD-en moeten het alleen rooien. In kamer K19 in de kelder van het COV-gebouw midden in de stad is het Regionaal Operationeel Team (ROT) bijeen. Ongeveer twintig mensen, deels in politie-uniform, lopen heen en weer tussen telefoon, fax en computer. Op een tafel ligt faxbericht NN34172 van de brandweer Amersfoort. 'Gat in de trein gedicht. Sproeistralen ingezet om wolk neer te slaan. Plas afgedekt met schuim. Het incident is gestabiliseerd.' Chef Staf G. Roumans onderbreekt de oefening om de minister mee te delen dat alles onder controle is. "We hebben een probleem in Vianen. Er is een tankwagen omgekieperd en er stromen giftige stoffen in de Lek." "Zeg nog even dat het een oefening is", sist een woordvoerder, met een blik op de vele microfoons die elk woord registreren. "Ja ja", zegt Roumans, "Dat blijf ik zeggen."

Enkele verdiepingen hoger zetelt het 'gemeentelijk beleidsniveau' onder leiding van burgemeester Brouwer-Korf. Ze wenst de minister alvast een gelukkig nieuwjaar en is blij te kunnen melden dat 'opschalen' nog niet nodig is geweest. Dat wil zeggen dat de stad ondanks een stroomstoring in de spoorbomen nog geen beroep heeft hoeven doen op regionale ondersteuning. Maar dat kan nog komen, weet Van Hecke op het provinciehuis. Genietend: "Ik probeer de schaarste zodanig op te schroeven dat zowel de regio Utrecht als de regio Eemland in de problemen komen. Het moet zo zijn dat iemand zich achteraf moet verantwoorden dat op de ene plek drie doden zijn gevallen, waardoor op de andere plek zestien mensen in leven zijn gebleven."

Van Hecke volgt de oefening op de voet, en streng. Zo kan hij bijhouden hoe lang het duurt voor een bericht is afgehandeld. "Zie ik bijvoorbeeld dat het veertien minuten heeft geduurd, dan weet ik: Dat kan niet. Alleen al het bestuur waarschuwen kost je minstens tien minuten. Dus dan bel ik de brandweercommandant: Heeft die en die jou gesproken. Nee? Minpunt." De eerste indruk is dat de Utrechtse oefening voorspoedig verloopt, zegt de commissaris van de koningin na afloop. In tegenstelling tot in sommige andere provincies lijkt ook het noodnet goed te hebben gewerkt. Meer repetities voor rampen rond de jaarwisseling komen er niet, zegt Van Boxtel, alleen computertests. Een half uur na middernacht is het einde oefening. De 9-9-99 millenniumbug is uitgebleven.