Y2K verenigt kernmachten

Door MENNO STEKETEE
ROTTERDAM, 29 DEC. Dit voorjaar lag de luchtmachtbasis Peterson in de Amerikaanse staat Colorado er opvallend kalm bij. De gevechtsvliegtuigen die het vliegveld aan de voet van de Rocky Mountains dagelijks bij hun oefeningen aandeden, hadden het te druk met bommen afgooien boven Joegoslavië. Pronghorn-antilopen liepen ongestoord langs de startbanen.

Toch verwachtte woordvoerder commander David Knox van het hier gevestigde Space Command toen dat het met de rust snel gedaan zou zijn. "We hebben op de basis Russen, Chinezen, Pakistanen en Indiërs uitgenodigd. Met behulp van onze observatiesatellieten kunnen ze bij de millenniumwisseling zien of er raketaanvallen op hun landen worden uitgevoerd." Want, zegt Knox, het millennium-probleem zou de beeldschermen van hun eigen waarschuwingssystemen weleens kunnen laten sneeuwen.

Maandenlang gebeurde er niets. De Russen waren nijdig over 'Kosovo', de Chinezen over de bommen op hun ambassade in Belgrado en de nieuwbakken kernmogendheden Pakistan en India speelden gewoon voor stommetje. "We gaan toch maar door met de technische voorbereidingen", zei Knox toen, "want als ze in december nog eens op onze uitnodiging ingaan, is het veel te laat om daar dan pas mee te beginnen."

Knox heeft gelijk gekregen. Begin november slikten de Russen hun trots in - de Amerikanen leverden intussen kritiek op de Russische campagne in Tsjetsjenië - en zegden toe naar de vliegbasis in Colorado te reizen. En maandag was het zover: achttien Russen van hun Strategische Raketcommando kwamen op de vliegbasis aan, waar intussen een speciaal, splinternieuw centrum was ingericht: het Centre for Strategic Stability and Y2K, CSSY2K. In het centrum bevindt zich een reeks consoles waarop is te zien of ergens ter wereld raketten worden afgevuurd. De beeldschermen staan in verbinding met een Koude- Oorlogtempel bij uitstek.

Bang voor verouderde computers

Het commandocentrum onderin de granieten berg Cheyenne Mountain een paar kilometer verderop, is, op papier althans, bestand tegen een aanval met de zwaarste Russische waterstofbommen. Aan 'Cheyenne Mountain' geven radarstations en waarschuwingssatellieten, die bijvoorbeeld de hete vlam van raketten opmerken, precies door wat zich waar ook ter wereld in de dampkring en in de ruimte afspeelt. Knox: "In beginsel kunnen we ieder voorwerp in een baan rond de aarde waarnemen dat groter is dan een golfbal." Cheyenne Mountain dat al in een vroeg stadium millennium- proof is verklaard, blijft voor de Russen verboden terrein.

Het gevaar voor het abusievelijk lanceren van een Chinese of Russische kernraket wordt overigens niet waarschijnlijk geacht. De vrees geldt vooral de oude computers die de communicatie tussen commandokamers, raketsilo's en waarschuwingsstations onderhouden. Het zou niet voor het eerst zijn dat een Russisch beeldscherm een verkeerde werkelijkheid zou weergeven. In 1995 was president Jeltsin naar verluidt twee minuten verwijderd van het lanceren van kernraketten toen een radarstation een Noorse weerraket aanzag voor een kernraket die zou zijn afgeschoten door een Amerikaanse onderzeeër. Als de beeldschermen alleen maar sneeuw te zien geven, zouden de dienstdoende officieren kunnen concluderen dat een raketaanval onderweg is.

Morgenochtend om acht uur beginnen in het centrum ploegen van twee Russische, twee Amerikaanse militairen en twee tolken met shifts van acht uur. Mochten ergens in Rusland de schermen uitvallen dan kan via telefoonlijnen direct contact worden gelegd met de landgenoten in het midden van de Verenigde Staten. Die kunnen dan verklaren dat er niets aan de hand is. Het CSSY2K moet tot 15 januari non-stop bemand blijven.

Toch blijft er reden voor bezorgdheid. Pakistan heeft niets van zich laten horen. China en India vinden het sturen van een delegatie naar Peterson niet nodig, omdat hun strijdkrachten intussen Y2K-bestendig zijn. De Russen hebben dat ook bezworen, maar voor alle zekerheid tóch maar achttien man naar de VS gestuurd.