Economie leeft op voor millennium

Verrassend hoog bleek vanmorgen de economische groei in het derde kwartaal te zijn. Voorraadopbouw in verband met het millennium lijkt de 'missing link' in de cijfers. Nederland stevent af op weer een economisch topjaar.

Door onze redacteur MAARTEN SCHINKEL

ROTTERDAM, 25 NOV. De inkt van de meest recente raming van de Europese Commissie is nog niet droog, of de Nederlandse economie blijkt alweer beter te presteren dan verwacht. Drie procent groei voor dit jaar raamde de Commissie voor 1999, nadat vorige week de OESO op een zelfde groeicijfer voor dit jaar uitkwam. Het Centraal Planbureau hanteert op dit moment een schema van 2,75 procent groei voor 1999, waarop onder meer de rijksbegroting gebaseerd is.

De werkelijkheid pakt tot nu toe beter uit, veel beter. Nadat het bruto binnenlands product (bbp) in het eerste kwartaal van dit jaar al verrassend hoog uitkwam op 3,1 procent, en in het tweede kwartaal op 3 procent, blijkt in het derde kwartaal de groei 4 procent te bedragen. Voor de eerste drie kwartalen bedraagt de economische groei nu gemiddeld 3,4 procent.

Zelfs de vergelijking met de Verenigde Staten kan Nederland bijna doorstaan. Gisteren werd bekend dat de Amerikaanse economische groei in het derde kwartaal 5,5 procent bedroeg. Op de Amerikaanse manier (van kwartaal op kwartaal, geprojecteerd op jaarbasis) berekend, groeide de Nederlandse economie in het derde kwartaal met 4,5 procent.

Het cijfer van 4 procent groei in het derde kwartaal dat het CBS vanmorgen publiceerde, verrast niet alleen de 'officiële' voorspellers. Ook op de financiële markten zijn analisten door de cijfers voorbijgestreefd. Een poll van het persbureau Reuters leverde eergisteren een gemiddelde raming op van 3, 3 procent, met 2,8 als laagste raming en 3,8 als hoogste raming. Zelfs de grootste optimist werd vanmorgen door de feiten ingehaald.

Waar zit de verrassing? Niet zozeer in de consumptieve bestedingen. Die zijn in het derde kwartaal gestegen met 3,6 procent. Daarmee is de bestedingsgroei juist afgezwakt ten opzichte van 4,1 procent in het eerste kwartaal en 3,8 procent in het tweede kwartaal.

Dat de export zou aantrekken was verwacht, en dat gebeurde ook in het derde kwartaal, met een groei van 4,6 procent. Maar de invoer groeide ook, met 5,4 procent. Door het handelsoverschot is de bijdrage van de totale buitenlandse handel aan het bbp wel positief, maar zeker niet verrassend hoog. Hoger waren wel de investeringen, die met 5,7 procent toenamen.

Het CBS tekent zelf aan dat het productieherstel van de landbouwsector, die vorig jaar een zeer nat seizoen had, het bbp-cijfer met 0,4 procent opwaarts vertekent. Maar volgens analist P. van Doesburg van Kempen & Co is dan nog altijd zo'n 1 procent aan economische groei 'zoek'. Hij wijst er op dat het hoge cijfer voor de Amerikaanse groei dat gisteren bekend werd, daar vooral afkomstig is van een grote voorraadopbouw. Het CBS berekent, anders dan in de VS, die voorraadopbouw niet, maar uit de samenstelling van de economische groei blijkt dat er sprake kan zijn van het zelfde effect in Nederland: bedrijven zijn begonnen zich voor te bereiden op de eeuwwisseling. Het 'millennium'-effect kan grote gevolgen hebben. Op basis van de indicatoren die nu bekend zijn, zou de economie volgens Van Doesburg normaliter al rond de 3,5 procent kunnen groeien in het nu lopende, vierde, kwartaal. Tel daar een even groot voorraadeffect bij op als in het derde kwartaal, en er zou een groei van rond de 4,5 procent uit de bus kunnen komen.

Zo'n cijfer brengt het totaal van de economische groei in het hele jaar 1999 op 3,7 procent. Dat is even goed als in het topjaar 1998, en een vol procent meer dan waar het kabinet-Kok nu nog van uit gaat. "Op de financiële markten lijkt het millennium een non-event geworden. Maar in de reële economie speelt het kennelijk volop."