MILLENNIUMPROBLEEM (8)

'Jahr-2000': wisselende greep op Duitsers

Door onze correspondent MICHÈLE DE WAARD
Het milleniumprobleem krijgt Duitsland geleidelijk in de greep. Maar de mate waarin dat gebeurt loopt sterk uiteen. Het grootbedrijf neemt zijn maatregelen. Maar bij veel kleine en middelgrote bedrijven moet zelfs de diagnose nog worden gesteld.

BERLIJN, 26 AUG. 'Romeo coming down', klinkt het door de microfoon. 'Yes, go ahead', antwoordt Peter Lindnese. Hij is verkeersleider bij de luchthaven Tempelhof in Berlijn en volgt aandachtig het vliegverkeer op het levensgrote radarscherm in de controlekamer. De vele vliegtuigen, die zich als witte stippen over het scherm bewegen, lijken op dwarrelende sneeuwvlokken.

,,Wat hier op 1 januari 2000 gebeurt? In het ergste geval blijft mijn radarscherm zwart. Maar als je bijgelovig bent, kun je die dag beter niet vliegen'', grijnst Lindnese.

Het Jahr-2000-Problem heeft Duitsland in zijn greep, want wat staat het land te wachten als op 31 december 1999 alle computers moeten omschakelen naar 1 januari 2000? Oudere generaties computers uit de jaren zeventig, tachtig en begin jaren negentig zullen de laatste twee nullen niet herkennen en het nieuwe cijfer als 1900 interpreteren. Bovendien is het jaar 2000 een schrikkeljaar.

Het probleem is niet gemakkelijk op te lossen. Veel programmeurs van de desbetreffende software zijn niet meer beschikbaar en veel aanbieders van dergelijke computers zijn van de markt verdwenen. Alleen superspecialisten bij softwarehuizen kunnen de programma's veranderen, maar zij zijn schaars en duur.

Het ene na het andere rampenscenario circuleert: de stroomvoorziening bij de kerncentrales stort ineen, vliegtuigen vallen uit de lucht, AOW'ers krijgen hun pensioen niet meer overgemaakt, liften blijven steken, telefooncentrales werken niet meer, het raderwerk in de fabrieken staat stil.

,,Bij ons heeft de datumverandering van de computers de hoogste prioriteit'', zegt Gerhard Schanz van de Duitse Organisatie voor Luchtverkeersveiligheid op Tempelhof. De organisatie heeft al vroeg erkend, dat zich moeilijkheden kunnen voordoen en is vanaf 1996 bezig het probleem in de greep te krijgen.

De 29ste februari belooft het de computers extra moeilijk te maken, omdat de dag in veel systemen niet bestaat. ,,Het is een uitzondering in een uitzonderingssituatie'', zegt Schanz, ,,maar er moet wel iets aan gedaan worden.'' De Organisatie voor Luchtverkeersveiligheid heeft een team van eigen softwarespecialisten aan het werk gezet, dat de programmatuur in de oudere computers corrigeert. In de eerste helft van 1999 wordt de testfase afgesloten. ,,Ik ben optimistisch'', zegt Schanz. ,,De veiligheid van het luchtverkeer wordt beslist niet bedreigd. Er zal op 1 januari 2000 geen vliegtuig uit de lucht vallen. Er zullen hooguit vertragingen zijn.''

Zo voorbeeldig als het luchtverkeer inspeelt op de verwachte problemen in 2000 en daarbij nauw samenwerkt met Eurocontrol, zo afwachtend reageert een belangrijk deel van het Duitse bedrijfsleven. Elisabeth Slapio van de Kamer van Koophandel in Keulen is ,,helemaal niet gerust'' op beheersing van het 'Jaar-2000-probleem'. ,,Als je niets onderneemt, kunnen de gevolgen voor bedrijven fatale uitwerkingen hebben. Veel te weinig ondernemingen realiseren zich dat'', zegt Slapio, hoofd van de informatica-afdeling van de Kamer van Koophandel in Keulen. Grote banken, verzekeraars en ondernemingen als Volkswagen, Bosch en Siemens hebben de nodige maatregelen getroffen en eigen softwarespecialisten aan het werk gezet. ,,Maar het grootste deel van het bedrijfsleven bestaat uit kleine en middelgrote ondernemingen, die de diagnose niet eens hebben gesteld. Ze hebben al de handen vol aan invoering van de euro.''

Slapio verwijt de regering gebrek aan betrokkenheid bij het 'Jaar-2000'. In tegenstelling tot de Britse premier Blair en de Amerikaanse president Clinton, heeft het kabinet in Bonn het Jahr-2000-Problem niet tot Chefsache van de regering gemaakt. ,,De bondskanselier vindt dat bedrijven de problemen zelf moeten oplossen.''

Pas deze zomer trok minister Rexrodt van Economische Zaken aan de bel en uitte in een persconferentie in Bonn zijn zorgen over de problemen die in 2000 kunnen ontstaan. Volgens Rexrodt heeft ongeveer de helft van de bedrijven erkend, dat er moeilijkheden kunnen ontstaan en een deel van de computers getest. De andere helft echter laat het afweten en hoopt dat de bui overdrijft.

Daarom gaat de minister deze herfst met de werkgeversorganisaties om de tafel zitten om de balans voor het 'Jaar-2000' op te maken. Overigens is de overheid zelf al vanaf 1996 druk bezig om de eigen computers aan te passen. De staat beschikt alleen al over 100.000 personal computers en 130 grote rekensystemen, die ook na 2000 moeten blijven functioneren.

De Kamer van Koophandel in Keulen heeft zich inmiddels opgeworpen de problemen voor bedrijven te inventariseren en ondernemingen een checklist opgestuurd met te nemen maatregelen.

Zo zijn er fouten in de boekhouding te verwachten. De looptijd van contracten kan verkeerd door de computer worden berekend, net als de vervaldatum van medicijnen. ,,Ook kunnen kleine toeleveranciers het grote concerns moeilijk maken. Als de slotenmaker voor Ford zijn zaken niet voor 2000 op orde heeft, kan een defect een kettingsreactie van rampspoed tot gevolg hebben'', zegt Slapio.

Stroomproducent RWE uit Essen, een belangrijke leverancier van kernenergie, zendt intussen geruststellende signalen uit. ,,De stroomvoorziening kan niet instorten. Dat is absurd'', zegt woordvoerder Erik Walner. ,,De stroomvoorziening hangt niet af van een paar oudere computers. Bovendien hebben wij ons hele netwerk onlangs gemoderniseerd. Wij zijn klaar voor het jaar 2000.''