MILLENNIUMPROBLEEM (4)

Computer mag leger Israel niet verlammen

Door onze correspondent SALOMON BOUMAN

Het Israelische leger neemt geen halve maatregelen om het millenniumprobleem te lijf te gaan. De 'vijand' mag nooit de indruk krijgen dat het oorlogsappararaat van Israel het op 1 januari 2000 ontregeld raakt.

TEL AVIV, 31 JULI. Als een van de 'hightech-tijgers' komt Israel voor een ernstig millenniumprobleem te staan. Wanneer de klok op 31 december 1999 twaalf uur slaat en het jaar 2000 begint en de cijfers '99' veranderen in '00', zou de door computers gedreven Israëlische samenleving wel eens ontregeld kunnen worden. Zullen de stoplichten het nog doen? Werken de bankautomaten nog? Kunnen de koeien nog wel elektronisch worden gemolken?

Niemand in de computerwereld kan met zekerheid zeggen dat Israël de eindstreep op tijd zal halen. ,,Iedere keer als ik het internet open zie ik op mijn computerscherm hoeveel maanden, weken, minuten en seconden we nog hebben om de problemen op te lossen'', zegt een woordvoerder van Bezek, de Israëlische telefoonmaatschappij. ,,Als het bij ons niet lukt werkt niets in ons land'', zegt hij.

Zou dat betekenen dat ook Tsahal, het Israëlische leger, door het millenniumprobleem op het kritieke moment zal worden verlamd? Niet vaak zijn generaals van de technologische dienst, waaronder de militaire computers vallen, bereid een tipje van de sluier van hun problemen en geheimen op te lichten. Dat brigadier-generaal Nissim Alfiah er over wilde praten duidt er op dat de legerleiding in Tel-Aviv beseft dat de Israelische bevolking moet worden gerusteld en de ,,vijand'' niet het idee moet krijgen dat de geduchte Israelische oorlogsmachine door het millenniumprobleem gaat kraken.

,,We moeten begin volgend jaar al klaar zijn met het overwinnen van de problemen die ontstaan door de ontwrichting van de computersystemen in ons leger bij de overgang van het jaar 1999 naar 2000. We kunnen geen enkel risico nemen. Dat spreekt voor zichzelf. Het gaat om de veiligheid van Israel en de technologische paraatheid van ons leger'', zegt brigadier-generaal Nissim Alfiah. Op zijn schouders ligt de zware verantwoordelijkheid om het door computers gestuurde Israelische leger zo glad mogelijk door het millenniumprobleem te manoeuvreren, zodat de gecompliceerde militaire machine in geval van oorlog niet door deze computerknoop wordt verlamd.

De vuurleidingen van tanks, anti-luchtdoelgeschut, raketten en tientallen andere door computers gestuurde systemen zullen ,,staken'' als de uitgebreide staf van generaal Alfiah er niet in zou slagen tijdig technologische oplossingen voor de gerezen computerproblematiek te vinden.

Gezeten achter zijn bureau, op zijn hoofdkwartier in een militaire basis in het centrum van Israel, wekt generaal de indruk de zaak onder controle te zullen krijgen. Hij staat aan het hoofd staat van de technologische afdeling van het leger. ,,Niet bij het overgaan van het jaar 1999 naar 2000 maar al op 1 moeten we klaar zijn'', zegt hij. ,,De eerste dag van 1999 is al gevaarlijk voor het functioneren van de computersystemen omdat, er ook met twee negens op het einde van 1999 oneindigheidsproblemen ontstaan met alle naargeestige effecten van dien''.

Generaal Alfa stelt zich tot doel eind dit jaar al het opperbevel in Tel-Aviv de beschikking te kunnen geven over een niet door computerproblemen geplaagd leger. ,,We moeten eind 1998 klaar zijn. Dan hebben we in ieder geval de tijd om tot het jaar 2000 met alle computersystemen te oefenen'', zegt hij. Volgens hem kan het door computers gedreven mobilisatiesysteem al probleemloos draaien. Deze met ,,computers'' vechtende generaal is realistisch genoeg om te beseffen dat militaire computersystemen incidenteel nog wel na het jaar 2000 op tilt kunnen slaan. ,,We kunnen fouten maken of iets over het hoofd hebben gezien'', zegt hij.

Het gezaghebbende Israelische blad Globes citeerde onlangs Boaz Levin, een ex-hoofd van de computerafdeling van het leger, volgens wie een test van de ,,computer staat van paraatheid'' van het leger in februari dit jaar aantoonde dat de Israelische strijdkrachten niet klaar zullen zijn voor het jaar 2000. De teneur van het onderhoud met generaal Alfiah is dat Boaz Levin het aan het verkeerde einde heeft. Het is echter nogal voor de hand liggend dat een generaal, tijdens een gesprek met een buitenlandse journalist, niet zijn zwakte laat zien maar naar buiten toe de indruk van zekerheid en betrouwbaarheid probeert te wekken. De,,vijand'' mag natuurlijk niet de indruk krijgen dat het Israelische leger, luchtmacht en marine op 1 januari 2000 aan computerverlamming zullen leiden.

Generaal Alfiah zegt dat Tsahal, het leger, eind 1995 reeds intensief is begonnen is met de bestrijding van de het lastige millenniumprobleem. Met deze grote operatie, die door een eigen hoog gekwalificeerde staf wordt uitgevoerd, zijn tientallen miljoenen guldens gemoeid. Generaal Alfiah legt uit dat het niet zo gemakkelijk is ,,goede mensen'' in dienst te houden of aan te trekken, omdat de concurrentie uit de vrije sector zo groot is. ,,Er is van de zijde van de hightech industrie een enorme vraag naar programmeurs die het computerprobleem dat in het jaar 2000 op de proppen komt aan kunnen. Kijk maar naar de advertenties in de kranten. Het wemelt van verleidelijke aanbiedingen van hightech firma's aan programmeurs'', zegt hij.

De gerezen computerproblematiek wordt door de staf van generaal Alfiah systematisch aangepakt. Alle door computers en chips gestuurde systemen worden nauwkeurig gecontroleerd en ,,bevrijd'' van de computerknoop-2000. Er wordt gekeken naar de aandrijving van militaire benzinestations, naar generatoren voor het opwekken van energie en pompen die voor de watervoorziening leiden. Als Israel op 1 januari 2000 in de problemen komt moet het leger daar niets van kunnen merken. ,,We moeten autonoom zijn ten opzichte van de civiele maatschappij'', zegt generaal Alfiah. ,,Op het gebied van communicatie zijn we dat volkomen. Het Israelische leger heeft zijn eigen telefoonsysteem en militair internet. Als Bezek, de Israelische telefoonmaatschappij, het niet redt zijn systemen op tijd door het millenniumprobleem te loodsen, hebben wij daar gelukkig geen hinder van''.

Voornamelijk om veiligheidsredenen wordt vrijwel geen militaire programmering buiten het militaire systeem aan civiele bureaus uitbesteed. Reeds enkele jaren eist Israel van buitenlandse leveranciers van alle wapensystemen, inclusief van gevechtsvliegtuigen, deze te leveren met computerprogramma's die in het voor computers magische jaar 2000 niet worden ontregeld. Deze maatschappijen of het nu Boeing of Motorola is, zijn verplicht niet alleen nieuw materiaal probleemloos te leveren, maar ook eerder geleverde militaire systemen, die door computers worden gestuurd, aan te passen aan het jaar 2000.

Generaal Alfiah zegt geen idee te hebben of het Israelische leger een tactische, tijdelijke voorsprong op de legers van de omringende Arabische landen zal krijgen, indien deze er niet in zouden slagen het millenniumprobleem tijdig te overwinnen. Egypte kan rekenen op belangrijke Amerikaanse hulp. Sedert het Israelisch-Egyptische vredesverdrag is het Egyptische leger op Amerikaanse leest geschoeid.

Grote Amerikaanse industrieën die met computer gestuurde wapensystemen aan het land van de Nijl hebben geleverd, hebben dezelfde verplichtingen als jegens Israel en zullen er dus voor moeten zorgen dat bijvoorbeeld de Egyptische luchtmacht op 1 januari 2000 in de lucht kan blijven. Of de Syrische vuurleidingen, die op Russische computersystemen draaien, tijdig zullen zijn bijgesteld, is een vraag waarop generaal Alfiah zegt geen antwoord te weten.