Dossier Suriname

Nieuws

Decembermoorden

Achtergrond

Verhouding met Nederland

Links

terug naar 1999

Hoeveel geduld kan Suriname nog opbrengen?

Door onze redacteur COEN VAN ZWOL
PARAMARIBO, 3 JUNI. Nadat president Wijdenbosch dinsdag door het Surinaamse parlement naar huis werd gestuurd, bezint Suriname zich op de nu te nemen stappen. Het vooruitzicht is twee jaar puin ruimen.

Aan het eind van de toespraak verflauwt de aandacht merkbaar. De menigte dunt uit, de karretjes met schaafijs rijden weg en hier en daar zijn groepjes mannen al met literflessen Parbobier begonnen aan de nabespreking. Vakbondsleider Fred Derby is nogal lang van stof, en dat is begrijpelijk op dit moment van triomf.

De Nationale Assemblee stuurde president Jules Wijdenbosch dinsdag naar huis. Derby, die al twee jaar werkt aan de val van de president, heeft talent voor dit soort acties: in 1969 was hij ook betrokken bij de val van de legendarische Jopie Pengel. Aan het eind van de toespraak komt de verwachte mededeling: de stakingen van zijn 'Gestructureerde Samenwerkingsverband', die Suriname weken lang platlegden, zijn voorlopig van de baan.

Suriname gaat weer aan het werk, soms met enige weemoed. ,,Het was ook wel spannend hoor, en leuk, die saamhorigheid'', zegt een oudere dame. Nu volgt de anticlimax. De politieke crisis is niet voorbij, maar heeft zich slechts van de straat naar de achterkamers verplaatst.

Van president Wijdenbosch is sinds dinsdag niets meer vernomen. Een Nederlandse waarnemer vergeleek hem vorige maand met de coyote uit de tekenfilmserie Roadrunner. Die holt vaak over de rand van een afgrond, maar blijft gewoon in de lucht hangen omdat hij nog niet doorheeft dat hij moet vallen. De afgelopen week deed Wijdenbosch verwoede pogingen naar de rand terug te krabbelen. Eerst ontsloeg hij zijn kabinet, nu wil hij aanblijven tot de verkiezingen.

Parlementslid Winston Jessurun denkt dat er meer achter steekt dan koppigheid. Vooral de vertrouwelingen rond Wijdenbosch willen dat hij aanblijft en wel omdat ze bang zijn voor hun oude baas Desi Bouterse. Het gaat dan bijvoorbeeld om de presidentiële veiligheidsadviseur Melvin Linscheer en de chef-staf op het ministerie van Defensie Etienne Boereveen: oude getrouwen, die zich tegen Bouterse hebben gekeerd toen die vorig jaar ruzie kreeg met zijn beschermeling Wijdenbosch.

Jessurun: ,,Bouterse is de baas in de onderwereld, Linscheer en die jongens hebben beveiligingsbedrijven en zitten ook in onfrisse zaken. Bouterse is heel rancuneus. Ze zijn bang dat hij wraak neemt als ze niet meer onder de bescherming van de regering kunnen werken.'' Fred Derby denkt van zijn kant dat Wijdenbosch en de zijnen tijd nodig hebben om de sporen van vreemde transacties op te ruimen.

Suriname is in een ingewikkelde situatie beland. Bouterse's NDP, die na drie jaar wanbestuur het hele land van zich heeft vervreemd, wil parlementsverkiezingen binnen zes maanden. De oppositie, die onder de huidige omstandigheden op een ruime zege zou afstomen, wil de verkiezingen juist twee jaar uitstellen en een interim-regering benoemen.

De oppositie vermoedt dat Bouterse en de NDP snelle verkiezingen willen, omdat die dan onder leiding van hun demissionaire regering zal plaatshebben. De verkiezingskas van de NDP is na drie jaar kleptocratie goed gevuld, terwijl men dan ook de staatskas in de campagne kan inzetten, alsmede busjes, districtsvoorzitters en de staatstelevisie. En als het meezit gaat de nieuwe brug over de Corantijn-rivier, een populair bouwproject, over een half jaar net open. Bouterse kan bovendien claimen al vroeg afstand te hebben genomen van Wijdenbosch en zeer in hem teleurgesteld te zijn. Zo blijft de electorale schade wellicht beperkt.

De oppositie heeft van haar kant redenen om een zakenkabinet te willen dat nog twee jaar doorregeert. Ten eerste is dat vorig jaar afgesproken bij de oprichting van het Gestructureerde Samenwerkingsverband (GS). Het Samenwerkingsverband ontleende zijn kracht aan het feit dat het niet louter bestond uit politieke partijen, maar ook uit vakbonden, werkgevers en maatschappelijke organisaties. En de Surinaamse Werkgeversbond VSB zag er vorig jaar weinig heil in zich in het verzet tegen Wijdenbosch te mengen als het alternatief slechts een machtswisseling was ten gunste van de 'oude' partijen van ex-president Venetiaan en ex-parlementsvoorzitter Lachmon.

Deze oude partijen, verenigd in het Nieuw Front, boezemen namelijk weinig vertrouwen in. Tijdens de formatie in 1996 ruzieden ze onderling zo lang, dat Bouterse's NDP er met de buit vandoor kon gaan. Daarna boycotten ze lange tijd de Assembleevergaderingen om de politiek lam te leggen. Zeer veel Surinamers stemmen in met de woorden van ex-minister Ernie Bruning: ,,Die oppositie, daar word je ook niet vrolijk van. Dat zit de hele dag maar op het achtererf met een draagbare telefoon en een glas cola te campaignen. Maar wat doen ze zelf?''

Politiek analist Maarten Schalkwijk vermoedt dat er er uiteindelijk wel een ongebonden president zal komen om twee jaar puin te ruimen. Zijn interim-regering wacht geen eenvoudige taak. ,,De mensen hebben hoge verwachtingen, maar de nieuwe regering vindt een lege schatkist, buitenlandse schulden, een gedesoriënteerd en gedemotiveerd ambtenarenapparaat. De regering-Wijdenbosch stort al lange tijd geen geld meer in de ziekenfonds- en pensioenkas. Wat daar nog inzat, is door inflatie verdampt.'' De vraag is hoeveel geduld de Surinamers nog kunnen opbrengen. ,,Hoe gaat u nu in korte tijd een totale transformatie van de Surinaamse samenleving verwezelijken?'', vroeg een interviewer van tv-zender StvS gisteren zonder spoor van ironie aan Fred Derby. Die antwoordde ontwijkend.