Dossier Suriname

Nieuws

Decembermoorden

Achtergrond

Verhouding met Nederland

Links

terug naar 1998

'Suriname zit diep in het hart, minder in het hoofd'

Door Steven Derix
De relatie met Suriname moet zakelijker, vinden de ministers Van Aartsen en Herfkens. Maar de emoties blijven opspelen, zo bleek deze week weer. ,,Als Nederland zich niet om Suriname bekommert, doet niemand het.'

Een A4-tje was er slechts aan Suriname gewijd. En dat terwijl de rest van de antwoorden op Kamervragen die tijdens de begroting van Buitenlandse Zaken waren gesteld, ruim honderd pagina's bedroeg. Sinds het aantreden van minister Van Aartsen maakt Suriname geen deel meer uit van het centrum van het Nederlandse beleid. Suriname is net zoveel buitenland als, zeg, Soedan. Toch blijft het land de Nederlandse gemoederen bezighouden.

,,Het zit diep in de harten, iets minder in de hoofden', zegt H. Fernandes Mendes, directeur minderhedenbeleid bij Binnenlandse Zaken. Gisteren sprak hij op een symposium over de verhoudingen tussen Nederlandse sociaal-democraten en de ex-kolonieen in het Tropenmuseum in Amsterdam. Tegen een zakelijkere Nederlandse benadering van Suriname is geen enkel argument te verzinnen, vindt hij. ,,Maar rationele processen worden iedere keer weer beinvloed door emoties. Dat komt natuurlijk door de lange gezamenlijke geschiedenis, maar vooral omdat er zo ongelooflijk veel Surinamers in Nederland wonen.'

Een zakelijkere benadering. Dat is wat Van Aartsen en minister Herfkens (Ontwikkelinssamenwerking) voorstaan. Zolang er geen sprake is van goed en degelijk bestuur, hoeft de Surinaamse regering niet op enige tegemoetkoming te rekenen. Minister Herfkens liet weten dat Suriname op dit moment niet aan enige voorwaarde voor het verstrekken van ontwikkelingshulp voldoet. Zolang de Surinaamse regering geen beterschap toont, blijft de vijfhonderd miljoen gulden die nog moet worden uitgegeven, in kas.

,,De betrekkingen tussen Nederland en Suriname zijn de laatste jaren vooral gekleurd door de persoonlijke betrokkenheid van de ministers Pronk en Van Mierlo', zegt G. van Oven (PvdA). ,,Hun opvolgers hebben veel minder met Suriname. Daardoor kunnen ze ook een veel zakelijker standpunt innemen.'

Een grote meerderheid in de Tweede Kamer steunt de nieuwe zakelijkheid van Van Aartsen en Herfkens. Maar tegelijkertijd haasten Kamerleden van verschillende fracties om duidelijk te maken dat dit niet betekent dat Nederland Suriname voortaan links zal laten liggen.

Zakelijk waren de Kamerleden dinsdag in ieder geval niet, in de Mozes en Aaronkerk in Amsterdam. Tientallen nabestaanden en sympathisanten herdachten de decembermoorden van 1982. Tegelijkertijd gaf 'adviseur van staat' Desi Bouterse een interview op de Amsterdamse zender AT5. Doodleuk vertelde hij verantwoordelijk te zijn geweest voor de vijftien doden. ,,Ik was commander in chief.'

In de kerk is men op de hoogte van Bouterses uitlatingen. ,,Cynischer kan het niet', zegt Weisglas. ,,Bouterse bekent openlijk schuld', roept Kamerlid B. Koenders (PvdA). ,,Het Surinaamse openbaar ministerie heeft na vandaag geen keus, dan om Bouterse te vervolgen.' Het toekomstige strafhof in Den Haag moet Bouterse berechten, vindt M. Verhagen (CDA). ,,Maar dat moet wel snel, de verjaringstermijn is achttien jaar. Op 8 december 2000 kan niemand hem nog iets maken.'

Nederland kan het niet laten zich met Suriname te bemoeien, zegt G. Oostindie, hoogleraar Caraibische studies enkele dagen later in het Tropenmuseum. Maar ook het PvdA-kader op het symposium vindt dat Bouterse voor de rechter moet. Oostindie is het er niet mee eens: ,,Bouterse vervolgen voor drugshandel, dat is de taak van de Nederlandse rechtstaat. Maar de decembermoorden, dat is een andere zaak. Vergeet niet dat de regering van Suriname al meer dan tien jaar ervoor kiest Bouterse niet te vervolgen. Waarom zou Nederland daar dan achteraan moeten gaan?'

Oostindie vindt dat Nederland zich niet kan veroorloven om Suriname te negeren. ,,Als Nederland zich niet om Suriname bekommert, dan doet niemand het.' Maar dat wil niet zeggen dat Nederland geen eisen mag stellen. ,,De ontwikkelingsrelatie met Suriname is altijd alleen beschreven in ethische termen, die vooral werden ingegeven door schuldgevoel over het verleden. Het is goed dat men nu kijkt naar effectiviteit. De Surinaamse regering voert op dit moment een wanbeleid. Dat mag je best zeggen, dat is nog geen neo-kolonialisme.'

Oostindie verwacht dat in de komende jaren er ,,iets meer' afstand in de relatie tussen Nederland en Suriname zal komen, ,,maar niet half zoveel als Nederland zou willen.' Topambtenaar Fernandes Mendes, zelf van Surinaamse afkomst, is het daar wel mee eens. ,,De verhouding tussen Nederland en Suriname is een dik boek, dat je niet zomaar kunt sluiten. Op dit moment heeft men op de relatie tussen Suriname en Nederland het het etiket 'zakelijk' geplakt. Maar men heeft het nog niet gezegd, of men begint alweer te heftig te discussieren.'

,,Suriname is een dik boek, dat je niet zomaar sluit'