Dossier Suriname

Nieuws

Decembermoorden

Achtergrond

Verhouding met Nederland

Links

terug naar 1996

Surinaamse kiezer laat zich geen keus opdringen

Door onze redacteur HANS BUDDINGH'
PARAMARIBO, 24 MEI. ,,Als het er op aankomt zijn Surinamers een nuchter volk'', merkte een kiezer gisteren bij een van de stembureaus op. Het grote vlagvertoon van de Nationale Democratische Partij (NDP) van voorzitter Desi Bouterse is voor een deel schijn gebleken. De NDP heeft weliswaar zetels gewonnen, maar geen doorbraak kunnen forceren.

In het partijcentrum heerste gisteren daarom teleurstelling. Lijsttrekker Jules Wijdenbosch had voor de verkiezingen verklaard alleen een resultaat van 26 van de 51 zetels in de Nationale Assemblee als een overwinning te beschouwen. Iets gematigder optimisten binnen de NDP gingen uit van een resultaat van 20 tot 22 zetels. De NDP is wel de grootste partij, in aanmerking genomen dat het Nieuw Front uit vier partijen bestaat.

De nuchterheid van de Surinaamse kiezers geldt vooral het feit dat zij weinig gevoelig zijn gebleken voor de populistische beloftes van de NDP, die had beloofd de ergste noden van de verarmde Surinaamse bevolking op korte termijn te lenigen. Zij hebben er veel minder waarde aan gehecht dan de NDP had gehoopt en het Nieuw Front had gevreesd.

De verkiezingen boden het electoraat meervoudige keuzemogelijkheden. Bij de verkiezingen van 1987, die het einde van de militaire dictatuur inluidden, was het vóór of tegen Bouterse en zijn NDP. De Surinamers kozen toen massaal voor de "oude' partijen van het Front, omdat zij Bouterse absoluut niet wilden. In 1991 diende zich reeds een alternatief aan in de vorm van DA91, een partij die de traditionele etnische politiek wil doorbreken.

Het Nieuw Front heeft geprobeerd de keuze opnieuw terug te brengen tot vóór of tegen Bouterse, met dien verstande dat iedereen die de ex-dictator afwijst op het Nieuw Front zou moeten stemmen. De Surinamers hebben zich die keuze niet laten opdringen. Dat blijkt uit het succes van andere oppositiepartijen dan de NDP. Het uitspelen van "de kaart' van de decembermoorden (in 1982 gepleegd onder verantwoordelijkheid van Desi Bouterse) door een reconstructie op de staatstelevisie te vertonen heeft dus misschien wel gewerkt, maar niet in het voordeel van het Nieuw Front. Het lijkt erop dat de economische stabilisatie te laat is gekomen om de kiezer werkelijk te overtuigen.

Dat in de paar maanden voor de verkiezingen ambtenarensalarisen en ouderdomsuitkeringen door de regering werden verhoogd, heeft kennelijk onvoldoende vertrouwen gewekt bij de sterk verarmde Surinamers.

Jonge kiezers, en daar zijn er veel van in Suriname, lijken zich van dergelijke traditionele politiek te hebben afgekeerd. Het succes van de Alliantie is er voor een belangrijk deel door veroorzaakt. Lijsttrekker in Paramaribo Frank Playfair heeft zijn populariteit immers vooral te danken aan zijn duidelijke oppositie in het parlement tegen de traditionele politiek. En de hindostaanse HPP (onderdeel van de Alliantie) is altijd al een luis in de pels geweest van de "oude' VHP, die zij als de partij van de "rijken' beschouwt. De geldverslindende "uitdeelcampagne' van de VHP in de districten heeft niet het beoogde resultaat opgeleverd.

Heeft de Surinamer minder volgens etnische patronen gestemd? Opmerkelijk is dat in het "negerdistrict' Coronie voor het eerst een Javaan, de NDP-lijsttrekker, werd gekozen als parlementslid. Maar kiezers die zich van de hindostaanse VHP afkeerden, kozen veelal voor de hindostaanse HPP of voor hindostaanse kandidaten van DA91. En in het overwegend Javaanse district Commewijne ging de strijd volledig tussen de Javaanse KTPI (deel van het Nieuw Front) en de Javaanse Pendawa Lima. En binnen het Nieuw Front was afgesproken dat kiezers op hun "eigen' etnische groep mochten stemmen.

De verkiezingsuitslag zal bij het Nieuw Front tot veel discussie tussen de vier deelnemende partijen leiden. Belangrijk zijn in dit verband de onderlinge krachtsverhoudingen, in het bijzonder tussen de hindostaanse VHP en de creoolse NPS. Die verhouding zal op korte termijn duidelijk worden als de uitslag van voorkeursstemmen bekend is. Ministers van beide partijen hebben al aangegeven dat ,,harde noten'' zullen worden gekraakt over de verdeling van ministersposten en over het economisch beleid.

Coalitievorming met andere partijen zal voor het Nieuw Front niet gemakkelijk zijn. Uitbreiding van de coalitie zal ten koste gaan van eigen kabinetsposten. Dat bemoeilijkt de praktijk van patronage, omdat met meer partijen moet worden gedeeld. De meest voor de hand liggende partners lijken DA91 en Pendawa Lima. De Alliantie ligt minder voor de hand, omdat deze partij het structureel aanpassingsprogramma wil stopzetten. Maar deze partijen zullen de nodige eisen stellen. DA91 wil afrekenen met de traditionele politiekvoering. En de Pendawa Lima heeft altijd de Nieuw-Frontpartij KTPI bestreden.

President Venetiaan gaf eerder deze week aan dat de verkiezingen ,,voor sommige mensen een zaak zijn van voor het gerecht komen of niet''. Het is in dit verband van belang dat de NDP door het te geringe zeteltal geen echte invloed kan uitoefenen. Voorzitter Desi Bouterse had vannacht nog geen reactie gegeven. Hij was na een vermoeiende campagne gaan slapen.