A.M.N. Makdoembaks
Veel inwoners van de Bijlmer die na de ramp met de El Al-Boeing gezondheidsklachten hebben gekregen zijn pijnlijk geraakt door het artikel van G.J. Mulder met de kop `Gezondheidsklachten Bijlmerramp zijn ongeneeslijk' (NRC Handelsblad, 13 februari).

De klachten van de patienten zijn allerminst vaag

De patienten in de Bijlmer willen om verschillende redenen een verklaring hebben voor hun gezondheidsklachten, en niet alleen omdat ze verwachten dat ze genezen kunnen worden. Bijna 95 procent van de patienten is allochtoon en 5 procent autochtoon. Velen hebben klachten en ziekten waarbij sociaal-economische factoren een belangrijke rol spelen.

Vanaf 1993 tot op heden zijn er in mijn praktijk meer dan 120 patienten met onverklaarbare lichamelijke klachten en ziekten verschenen. Zij zijn omwonenden van de rampplek, bezoeken de rampplek vaak of zijn directe slachtoffers van de vliegramp. Van deze groep zijn er ongeveer 50 met een auto-immuunziekte en hebben er ongeveer 50 problemen met de zwangerschap en bevalling. Enkele jongvolwassen patienten hebben kanker in darmen, bot, eierstokken of tong. In 1993 is een vrouw van in de dertig acuut overleden na eerst een onbehandelbaar eczeem ontwikkeld te hebben. Twee jaar geleden is een jongeman van nog geen twintig jaar oud overleden aan de gevolgen van een soort systemische lupus erythematodus. Enkele jaren na de vliegramp is een Bijlmerramp-hulpverlener op jonge leeftijd overleden aan de gevolgen van darmkanker. Momenteel ligt een vrouw van ongeveer 45 jaar op sterven. Bij haar openbaarden zich in 1998 de eerste verschijnselen van ovariumkanker in beide eierstokken. Tussen 1993 en 1997 is het aantal miskramen, vroeggeboorten, geboorten met een laag geboortegewicht, vrouwen met intra-uterine vruchtdood, doodgeboorten op basis van chromosoomafwijkingen, aangeboren afwijkingen mola-hydatidosa en wiegendood met ongeveer een factor drie toegenomen. In 1996 openbaarde zich een systemische lupus erythematodus bij een vrouw van bijna 30 jaar. Ook is er na de vliegramp sprake van een toename van patienten met reuma, vitiligo, hypo/hyperthyreoidie, anti-stoffen tegen erytrocyten, kaalheid bij jonge vrouwen, vasculitis. Deze patienten, hun partners, familie of vrienden denken dat er een relatie zou kunnen bestaan met de 20.000 kilogram onbekende lading van het neergestorte El Al-vliegtuig. Deze vraag wordt mij door mijn patienten keer op keer gesteld, vooral als de media een reeds door de overheid ingenomen standpunt omtrent de lading van het rampvliegtuig ontkrachten tijdens de parlementaire enquête. Hierbij voel ik mij zeer ongemakkelijk in mijn functioneren. Een onjuist antwoord kan ik niet geven, omdat het vertrouwen in de medische stand niet in het geding mag komen. De Wet geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO) noodzaakt mij de patient juist en optimaal te informeren.

Mulder raakt met zijn artikel veel Bijlmerpatienten op een pijnlijke en onjuiste wijze. Hij zet vraagtekens bij het feit dat mensen die gezondheidsklachten kregen na de Bijlmerramp, verwachten dat ze genezen kunnen worden als maar eenmaal bekend is wat er in het vliegtuig gezeten heeft. Ook vraagt hij zich af of verdere informatie over de lading werkelijk verlossing brengt. Verder stelt hij dat afgezien van de vraag of die klachten bij elk van de betrokkenen een oorzakelijk toxicologisch verband met de ramp hebben het vrijwel uitgesloten is dat er effectieve geneesmiddelen voorgeschreven kunnen worden als eenmaal bekend is wat de (complete) lading geweest is. In tegenstelling tot wat Mulder beweert is het echter van het allergrootste belang voor de omwonenden en hulpverleners van de Bijlmerramp de samenstelling van de complete lading op korte termijn te achterhalen. Ook kan duidelijkheid over de lading partners en familieleden van voornoemde overleden patienten verlossen van hun schuldgevoel, onzekerheid, verdriet en gestoorde rouw, omdat sommige van hen denken dat ze medeschuldig zijn aan hun dood. De doodgeboorte of geboorte van een kind met ernstige zichtbare lichamelijke afwijkingen, zoals een open rug, een gespleten gehemelte of anencephalie, veroorzaakt een shock bij ouders en familieleden. De schuld en het niet volmaakt zijn wordt vaak bij een van de ouders of hun familie gezocht, hetgeen niet zelden leidt tot echtscheidingen.

Van bepaalde toxische stoffen is bekend welke klachten of ziekten ze kunnen veroorzaken. Sporen van bepaalde toxische stoffen zouden mogelijk nog aangetoond kunnen worden. Voor de patient of zijn familie is het zeker van belang de oorzaak van hun gezondheidsproblematiek te weten te komen.

In zijn derde en laatste vraag vraagt Mulder zich af of ,,verdere informatie over de lading gezondheidskundig nog iets oplevert'', want ,,gegeven het tamelijk vage karakter van de klachten lijkt dat erg onwaarschijnlijk, tenzij de missende 20 ton zou bestaan uit slechts enkele componenten die wel verdampen maar niet brandbaar zijn, zoals een paar ton kwik.'' De klachten en ziekten van deze categorie patienten zijn echter allerminst vaag en de diagnoses staan vast. Ook is er sprake van bepaalde patronen. Hun medische gegevens zijn aan de parlementaire enquêtecommissie overhandigd.

Gezondheidskundig zal verdere informatie over de complete lading van groot belang zijn. Als die informatie uitblijft, dan zullen de medici in de Bijlmer met een mond vol tanden en met de rug tegen de muur blijven staan bij de hulpverlening.