Door onze correspondent
WASHINGTON, 13 FEBR. Weer is het Clinton gelukt. Ook de grootste bedreiging van zijn presidentschap heeft hij overleefd. Maar het schandaal dat hem te kijk zette als leugenaar, en dat hem over de hele wereld tot onderwerp van schuine moppen maakte, heeft zijn geloofwaardigheid zwaar aangetast.

Zelfs zijn partijgenoten veroordelen zijn gedrag in de affaire-Lewinsky met harde woorden als ,,schandelijk'', ,,onvergeeflijk'', ,,,onverdedigbaar'' en ,,immoreel''. Zelfs zijn bondgenoten zijn nu op hun hoede voor zijn roekeloosheid, zijn overmoed en het gemak waarmee hij de waarheid kan verdraaien.

Maar hij hééft nog bondgenoten. En dat is op zich een prestatie. Het publiek geeft geen cent meer voor zijn persoonlijke integriteit, maar beschouwt hem niettemin als een prima president. Doordat de publieke opinie onverstoorbaar achter hem bleef staan, kon hij ook op de steun van zijn partij blijven rekenen.

Die populariteit wordt vaak toegeschreven aan de bloeiende economie. Maar er is meer. Zelfs zijn vijanden uiten schoorvoetend hun bewondering voor de manier waarop hij zich, zelfs in het heetst van het schandaal, bleef concentreren op zijn werk. Hij toonde kracht, alleen al door stug te blijven zitten en zijn werk te doen. Terwijl Washington kolkte van opwinding over zijn wangedrag, hield Clinton zich bezig met vredesoverleg voor het Midden-Oosten of met plannen om de oudedagsvoorziening Social Security van de ondergang te redden.

Door zich als een staatsman te presenteren was het contrast met zijn tegenstanders extra groot. Het fanatisme van aanklager Starr en de eenzijdigheid van het Huis van Afgevaardigden stuitten de Amerikaanse bevolking meer tegen de borst dan de leugenachtigheid en de heimelijke affaire van Clinton.

Nog 21 maanden resten de president om de herinnering aan het schandaal naar de achtergrond te dringen. Maar zijn vechtlust is ongebroken.

Democraten
De Democraten hebben moeite om hun opluchting over de uitkomst van het impeachmentproces te onderdrukken. Een Democratische president heeft een schandaal veroorzaakt, en de Republikeinen moeten bij de volgende verkiezingen boeten - als de peilingen althans gelijk krijgen.

Natuurlijk, de Democraten hadden Clinton graag een formele berisping gegeven, ,,het constitutionele equivalent van een schop voor zijn kont'', in de woorden van een afgevaardigde. Ze willen er geen misverstand over laten bestaan dat ze het gedrag van de president scherp afkeuren, ook al vinden ze het geen afzetting waard. Maar de Democraten richten hun aandacht al op de volgende verkiezingen. Ze zijn opgetogen over hun kansen om in 2000 de meerderheid in het Huis van Afgevaardigden terug te winnen.

Dat kan grote gevolgen hebben voor de koers van de partij. Onder leiding van Clinton zijn de Democraten de afgelopen jaren opgeschoven naar het midden. De linkervleugel, die Clinton tijdens de impeachment het krachtigst heeft gesteund, heeft nu de kans om zich weer te laten gelden.

In de verkiezingscampagne in 2000 zal blijken hoe kwetsbaar de Democraten zijn voor het verwijt dat ze de president hebben laten wegkomen met misdaden waar andere Amerikanen voor in de gevangenis zitten. De Republikeinen zullen de kiezers daar zeker aan herinneren. Extra kwetsbaar is vice-president Al Gore, die Clinton in 2001 hoopt op te volgen. Gore heeft zich tijdens het schandaal geen moment van zijn baas gedistantieerd. Die trouw kan goed op hem afstralen. Maar het risico bestaat ook dat de vieze smaak die de hele affaire heeft achtergelaten, zijn kansen op het presidentschap bederft. Zijn rivalen zullen de kiezers zeker aansporen om de hele Clinton-kliek eindelijk aan de kant te zetten.

Republikeinen
De Republikeinen lijken een hoge prijs te moeten betalen voor hun opstelling in het impeachment-proces. Op de Amerikaanse televisie waren gisteren al spotjes van een pro-Clinton groepering te zien, met de boodschap: ,,De rechtervleugel heeft de Republikeinen te ver doen gaan, de rechtervleugel wil de keuze van het volk ongedaan maken.''

De enige politieke slachtoffers van het hele schandaal zijn tot nu toe twee Republikeinse leiders. Newt Gingrich onderschatte de weerzin van het publiek tegen de harde manier waarop zijn partij Clinton aanpakte, en moest na een nederlaag bij de verkiezingen het veld ruimen. De man die hem zou opvolgen, Robert Livingstone, verloor het vertrouwen van zijn partij toen uitkwam dat hij buitenechtelijke verhoudingen had gehad.

De Republikeinen hebben de roep uit de harde kern van hun conservatieve achterban om Clintons hoofd niet kunnen verenigen met de behoefte van het Amerikaanse volk om de hele zaak zo snel mogelijk te laten rusten. Al in 1997, voor iemand van Monica Lewinsky had gehoord, gaven peilingen aan dat de Amerikanen vonden dat de Republikeinen zich te veel bezighielden met pogingen Clinton te verdrijven. Het afgelopen jaar is hun imago helemaal dat van de anti-Clinton-partij geworden.

De crisis van de Republikeinen is niet makkelijk op te lossen. Vroeger konden ze de kiezers jaar-in-jaar-uit hetzelfde politieke gerecht voorzetten. Anti-communisme was, in de woorden van de conservatieve commentator Bill Kristol, de aardappelen en het vlees. Belastingverlagingen waren het dagelijks brood. En aanpak van de misdaad en de bijstand waren het voorafje en het toetje.

Maar op geen van die succesnummers kunnen de Republikeinen meer een vanzelfsprekend beroep doen. De kiezers geloven dat buitenlandse politiek, misdaadbestrijding en hervorming van de sociale zekerheid bij de Democraten in goede handen is, net als onderwijs en milieu. Voor de verkiezingen van 2000 zullen de Republikeinen dat probleem moeten oplossen. En ook moeten ze de conservatieven die bitter zijn dat Clinton is aangebleven zien te verenigen met de gematigden die vinden dat de partij zich door rechts op sleeptouw heeft laten nemen.

Starr
Voor onafhankelijk aanklager Kenneth Starr is de affaire niet voorbij. De vraag is nu of hij zal proberen Clinton voor de rechter te slepen om hem nog eens aan te klagen voor meineed en obstructie van de rechtsgang. Maar net als zoveel andere spelers, is ook hij het afgelopen jaar beschadigd. Hij heeft veel politieke vijanden gemaakt, vooral onder Democraten en in de publieke opinie. Maar nu vermoedt ook het ministerie van Justitie dat hij zijn boekje te buiten is gegaan. Zelfs Republikeinen die Starr hebben gesteund nemen het nu niet meer automatisch voor hem op. Met een man die zo impopulairis, willen ze niet graag worden geassocieerd.