Door onze correspondent
WASHINGTON, 9 DEC. Met een combinatie van strijdvaardigheid en berouw probeert president Clinton het gevaar van impeachment af te wenden. Dat bleek gisteren tijdens een hoorzitting in het Huis van Afgevaardigden, waar advocaten van de president begonnen zijn met de verdediging van hun cliënt. De hoorzitting gaat vandaag verder.

De toon van de marathonzitting, die zonder onderbreking ruim elf uur duurde, werd 's morgens meteen al gezet door Clintons speciale juridische adviseur Gregory Craig. Die deed geen poging het gedrag van de president in de affaire-Lewinsky te verdedigen, maar betoogde dat de zaak niet ernstig genoeg is om afzetting te rechtvaardigen. De getuigenis van de president tegenover de advocaten van Paula Jones, waarin hij onder ede ontkende dat hij seksuele relaties met Monica Lewinsky had gehad, noemde Craig bijvoorbeeld ,,ontwijkend, onvolledig, misleidend en zelfs om gek van te worden'. Maar, zei hij, ,,het was geen meineed.'

Craig zei ook dat de president wil dat iedereen weet dat hij ,,oprecht spijt heeft van de pijn en de schade die hij veroorzaakt heeft, en van de misstappen waaraan hij zich schuldig heeft gemaakt.' Congresleden die Clinton verwijten dat hij in augustus onder ede gelogen heeft tegenover de grand jury, de kamer van onderzoek in de zaak, hield Craig voor:,,Hij heeft toegegeven dat hij een ongepaste, intieme relatie met mevrouw Lewinsky had. Hij ontkende dat niet.'

Aan het eind van de dag gaf het Witte Huis ook een schriftelijk verweer uit, waarin de beschuldigingen van de onafhankelijke aanklager Kenneth Starr aan het adres van de president nog eens stuk voor stuk worden bestreden. Starr schreef in zijn rapport aan het Congres dat Clinton zich schuldig heeft gemaakt aan meineed, obstructie van de rechtsgang en misbruik van zijn macht als president. In het gisteren uitgebrachte document, dat 184 pagina's telt, verwijt het Witte Huis Starr dat hij bewijsmateriaal dat gunstig voor de president was, buiten zijn rapport heeft gehouden.

De commissie voor Justitie van het Huis van Afgevaardigden, die de afzetting van de president voorbereidt, gaf de advocaten van Clinton gisteren en vandaag de gelegenheid om hun argumenten te presenteren en getuigen voor de commissie te laten verschijnen. Geen van de negen getuigen die het Witte Huis had opgeroepen ging in op de feiten van de affaire. Allemaal spraken ze zich uit tegen impeachment, op historische, politieke en staatsrechtelijke gronden.

Afzetting alleen in 'extreme gevallen'
Voormalig minister van Justitie (onder president Johnson) Nicholas Katzenbach betoogde dat impeachment met uiterste terughoudendheid toegepast moet worden, en alleen in extreme gevallen. Hij wees erop dat het Amerikaanse stelsel, anders dan parlementaire democratieën, een scheiding der machten kent, waarbij zowel de president als het Congres rechtstreeks door het volk gekozen worden. Het Congres zou een gekozen president alleen mogen afzetten, aldus Katzenbach, als hij duidelijk het vertrouwen van de bevolking verspeeld heeft, wat volgens opiniepeilingen bij Clinton niet het geval is.

De historicus Sean Wilentz, van de Princeton-universiteit, waarschuwde Congresleden dat ze ,,de geschiedenis in zullen gaan samen met de zeloten en de fanatici' als ze zonder voldoende gronden toch voor impeachment stemmen. Hij zei dat impeachment, gevolgd door een proces over afzetting in de Senaat, de politiek maandenlang zal verlammen.

De rechtsgeleerde Bruce Ackerman, van de Yale universiteit, betoogde dat een stemming in het Huis van Afgevaardigden over impeachment niet meer geldig is na 3 januari, als het nieuwe Congres aantreedt dat in november is gekozen. In zijn nieuwe samenstelling, waarin de Republikeinse meerderheid vijf zetels kleiner is, zou het Huis de impeachment-procedure weer helemaal opnieuw moeten uitvoeren. Maar volgens Republikeinse commissieleden is er voor dat argument geen basis in de grondwet of de staatsrechtelijke praktijk te vinden.

Drie voormalige leden van de commissie voor Justitie, die in 1974 stemden voor impeachment van president Nixon, getuigden dat het gedrag van Clinton in de affaire-Lewinsky veel minder ernstig was dan dat van Nixon in het Watergate-schandaal. Een van hen, de priester Robert Drinan, voorspelde een volksopstand als de Republikeinen impeachment doorzetten.

De Republikeinse leden van de commissie voor Justitie reageerden uiterst sceptisch op Craig en de getuigen. Ze lijken van plan om eind deze week één of meer impeachment-artikelen (aanklachten) aan te nemen, die daarna worden voorgelegd aan het voltallige Huis van Afgevaardigden. De grote vraag is of de advocaten van Clinton er vandaag in zullen slagen om twijfel over de gerechtvaardigdheid van impeachment te zaaien bij gematigde Republikeinen in het Huis. Een van hen, Amo Houghton uit New York, verklaart vandaag in een artikel op de opiniepagina van The New York Times dat hij niet voor impeachment zal stemmen. Hij spreekt zich uit voor berisping. Onverwachte steun kregen de tegenstanders van impeachment ook van de Republikeinse senator Al D'Amato, die bij de verkiezingen zijn zetel verloor.

Het Witte Huis deed gisteren zijn best om de krachtige juridische verdediging van de president te combineren met een toon die minder agressief was dan voorheen. Ook werd aanklager Starr niet persoonlijk aangevallen, maar alleen zijn rapport. Toch ergerden veel Republikeinse Afgevaardigden in de commissie zich nog steeds hevig aan de verdediging van de president en vooral aan wat ze ,,juridische haarkloverijen' noemen.

Zo beweerde Craig dat Clintons ontkenning dat hij seksuele relaties met Lewinsky had gehad geen leugen was, omdat hij seks opvatte in de beperkte betekenis van geslachtsgemeenschap, zoals die in vele woordenboeken wordt gehanteerd. Over de vraag hoe Clinton kon zeggen dat hij zich niet herinnerde of hij ooit met Lewinsky alleen was geweest, staat in het document dat het Witte Huis gisteren uitbracht: ,,De term ,,alleen' is vaag als er geen specifieke geografische ruimte bij wordt aangeduid.'