Een van de meest ingrijpende gebeurtenissen tussen de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden was ongetwijfeld de afsluiting van de Schelde in 1585.

De Noordelijke Nederlanden sneden zo het door de Spanjaarden veroverde Antwerpen af van z'n handelsstromen. Veel handelslieden hadden na de Spaanse verovering de wijk genomen naar het noorden om Amsterdam tot bloei te brengen. Alleen beperkte scheepvaart was nog mogelijk. Bij de Vrede van Munster in 1648 bleef de Schelde gesloten op aandrang van de naar Amsterdam gevluchte Antwerpse families. Pas in 1792, na de verovering van de Zuidelijke Nederlanden door de Fransen, kwam aan de voor Antwerpen catastrofale maatregel een eind. De Schelde c.q. de Westerschelde is steeds een uiterst gevoelige kwestie tussen het noorden en het zuiden gebleven. Bij het Wener Congres van 1815 werd de vrije vaart op de internationale rivieren geregeld. De Schelde werd met de vereniging van noord en zuid onder koning Willem I een nationale rivier. Direct na de Belgische opstand van 1830 sloot Nederland opnieuw de Schelde af, om die blokkade pas na druk van de grote mogendheden op te heffen. Voor de Belgen waren de gebeurtenissen reden de 'IJzeren Rijn' als levenslijn van Antwerpen aan te leggen. Pas bij het Scheidingsverdrag tussen Nederland en België van 1839 werd de vrije vaart door de (Wester)Schelde geregeld.

Nederland heeft steeds geweigerd tegemoet te komen aan Belgische wensen die neerkwamen op het opgeven van een deel van de soevereiniteit over de rivier. België (na de federalisering Vlaanderen) moest altijd om een vergunning tot uitdieping van de Westerschelde vragen. Daarover werd vaak langdurig gebakkeleid. Nederland werd verweten Rotterdam tegen Antwerpse concurrentie te willen beschermen.

Bron: Brochure 'De instelling van de Permanente Commissie van Toezicht op de Scheldevaart; een wijs besluit van de grote mogendheden in 1839' (C.B. Wels, februari 2001).