"HET ANTWOORD IS 'JA', maar wat was de vraag ook weer?" Dit oude grapje van Woody Allen heeft een nieuwe actualiteit in het ICT-tijdperk. Deze afkorting staat voor in formatie- en telecommunicatietechnologie, met de nadruk op het laatste woord van de samenstelling. Neem de overheid. Die is geen eiland in de moderne informatiemaatschappij en moet dus mee.

Aan de coördinerend bewindspersoon voor overheidsinformatiebeleid, Van Boxtel (Grote Steden en Integratie), zal het niet liggen. Het afgelopen jaar heeft hij een ware stortvloed van beleidsvoornemens de wereld ingestuurd. Vrijwel geen onderwerp bleef onbehandeld, van de overheid als launching customer (de voorbeeldwerking van overheidsbestedingen) tot het recht van de burger op 'regie' over de eigen persoonsgegevens, elektronisch stemmen of openbaarheid van bestuur.

Het regeerakkoord bevat een verplichting burgers en bedrijven op samenhangende wijze (één loket) informatie te geven over alle besluiten (vergunningen, toestemmingen, subsidiemogelijkheden) die voor hen van belang zijn, te beginnen met bedrijfsvestiging, bij optreden van invaliditeit of het willen betreden van de arbeidsmarkt. Samenvoeging van functies aan één publieksbalie is al een trend bij de gemeenten, die in de frontlinie van de one stop shop-operatie liggen.

INTERNET GEEFT daaraan een geheel eigen dimensie. Van Boxtels voorganger en partijgenoot Kohnstamm was al een project Overheidsloket 2000 begonnen om burgers en bedrijven in staat te stellen zich ook elektronisch aan het ene loket te vervoegen. Dit project geldt nu als een speerpunt van het Aktieprogramma Elektronische Overheid dat het kabinet vorig jaar lanceerde.

De coördinerend minister maakt duidelijk ernst met de aansporing uit de Tweede Kamer eerder dit jaar om, met het lastige akkefietje van de millennium-bug achter de rug, zich te zetten aan de vormgeving van een "digitaal bestel". Uitgerekend deze bewindsman ligt nu onder vuur omdat hij de gemeenten zou afschepen met een fooi. Een bedrag van 4 miljoen gulden is niet helemaal niks, maar men kan zich in gemoede afvragen of het recht doet aan de uitdaging waarvoor het lokaal bestuur wordt gesteld.

Toch is geld niet het werkelijke knelpunt. Dat is de verkokering die leidt tot verschillende loketten en de aard van de bijbehorende ambtelijke werkwijzen. Dat maakt het ene loket zo moeilijk. In de woorden van de Utrechtse bestuurskundige Bovens twee jaar geleden in zijn oratie: "Informatisering leidt vooralsnog niet tot het verdwijnen van de klassieke machinebureaucratie, maar hoogstens tot de transformatie ervan."

De problemen blijven niet beperkt tot de ambtelijke bastions, maar treffen ook de elektronische burger. Deze kan zijn eigen verhaal niet kwijt, maar wordt gedwongen zich te presenteren in de hokjes die in de computersystemen zijn voorgeprogrammeerd. Toch waarschuwt het Handboek OL 2000 (2e druk, 1998) terecht: "De logica van de burger is bepalend."

DEZE LOGICA - en niet zozeer de hoogte van de Haagse subsidies - zou natuurlijk de grootste aansporing moeten zijn voor de hedendaagse 'E- gemeente' om ernst te maken met 'het D-woord', zoals Van Boxtel het nog als Kamerlid noemde: digitale dienstverlening.

Er is nog een ander D-woord: duidelijkheid. Het is de vraag of de centrale D-boodschap van de coördinerend minister in de veelvoud van aangekondigde " verkenningen", "actiepunten" en "beleidslijnen" wel voor over het voetlicht komt.

Zie ook:

Briefgeheim ook geldig voor e-mail (20 oktober 2000)

( a d v e r t e n t i e s )