In de luwte van de hectische voetbalwereld bouwt Ronald Koeman (37) aan het elftal van Vitesse. De Arnhemse ploeg is koploper in de eredivisie. Morgen speelt Vitesse tegen Ajax. Koeman hekelt de mentaliteit van de huidige generatie. "Het wordt van kwaad tot erger met de Nederlandse voetballer."

Door Jaap Bloembergen en Koen Greven

Het oefenpartijtje in de Arnhemse bossen begint deze ochtend met een trap van de trainer. Met gevoel voor precisie schopt hij de bal over een lengte van vijftig meter naar een speler van Vitesse die alleen maar kan dromen van een gelijkwaardige traptechniek. Ronald Koeman schoot in zijn jeugd met zijn oudere broer Erwin urenlang ballen naar elkaar op een veldje in Groningen. Later verfijnde hij de techniek bij PSV, waar oud- international Willy van der Kuijlen een voorbeeldfunctie had. "Alles is te trainen", stelt Koeman een paar uur na de training in een veredelde bouwkeet op sportcentrum Papendal. "Zo'n goeie trap heb ik heus niet van onze lieve Heer meegekregen. Het moet uit jezelf komen. Je moet vaart aan de bal geven. Dat is een kwestie van heel veel oefenen. In vergelijking met het buitenland trainen we in Nederland redelijk specialistisch. Maar we moeten nog veel individueler gaan werken. De linksback moet anders trainen dan de rechtsbuiten. Daarvoor heb je aparte trainers nodig en daarvoor ontbreken bij heel veel clubs de financiële middelen."

De meeste winst valt volgens Koeman te halen op het mentale vlak. Bij zijn terugkeer in Nederland ontdekte de voormalige libero een gebrek aan wilskracht. "Bij technische voetballers is de mentaliteit vaak minder. Dat is typisch een Nederlands probleem. De jeugd wordt te weinig geconfronteerd met goeie verdedigers. Ik mis de absolute wil om te winnen. Je hoeft niet gemeen te zijn om een man uit te schakelen."

Koeman streeft naar een betere communicatie binnen de club. "Praten is een onderdeel van het voetbal. Spelers moeten elkaar in het veld aanwijzingen kunnen geven. En ze moeten goed begrijpen wat ik wil. Buitenlanders moeten dus twee keer per week Nederlandse les nemen. Als ze niet komen opdagen, moeten ze effectief gestraft worden. Mahamadou Diarra (de Malinese aanvaller van Vitesse, red.) betaalde elke keer lachend een boete. Dat helpt dus niet. Nu wordt een speler meteen uit de selectie gezet, als hij zonder opgaaf van reden niet komt opdagen op de taalles. Ik heb hiervoor nog iemand nooit een straf hoeven uit te delen."

Koeman stoort zich ook aan het gebrek aan zelfkritiek bij sommige Nederlandse voetballers. Zo beweerde Edgar Davids afgelopen woensdag na de verloren interland tegen Portugal dat hij redelijk had gespeeld. De buitenwereld was een andere mening toegedaan. "Heel slecht, heel fout, ver onder de maat", noemt Koeman de reactie en de houding van Davids. "Hij toonde geen enkele zelfkritiek. Een topspeler behoort zich representatief op te stellen en de pers op een normale manier te woord te staan. Zo heb ik zelf altijd gehandeld. Dat is een stukje opvoeding. Het wordt van kwaad tot erger met de hedendaagse voetballer."

Als speler en later als assistent-trainer van Barcelona leerde Koeman zich stijlvol te gedragen. Hij was trots op zijn maatpakken en stond de pers altijd vriendelijk te woord. Hij werd mede daarom aanbeden in Catalonië, in tegenstelling tot zijn leermeesters Louis van Gaal en Johan Cruijff die in meer of mindere mate door een deel van de socios werden gehaat. "Ik heb bij Barcelona goed gepresteerd en altijd tijd gemaakt voor de pers. Die bepaalt je imago. Ik heb nooit partij gekozen. Ik ben altijd een nuchtere jongen gebleven. Mijn vader (oud-prof Martin Koeman, red.) was vroeger scherp in zijn kritiek. Als we goed hadden gespeeld, zag hij altijd een paar minpunten. Daarom ben ik met beide benen op de grond blijven staan." Hij koestert de normen en waarden in de voetballerij. "Je vertegenwoordigt je club, dus draag je een clubkostuum. Als ik bij Vitesse een speler ontdek bij wie de stropdas op zijn navel hangt, corrigeer ik hem meteen. Zelf draag ik ook altijd een pak tijdens een wedstrijd. Dat geeft een beter beeld naar buiten toe. Als Davids oogproblemen heeft, mag hij een zonnebril dragen. Maar anders is hij fout bezig."

Toen hij vorige week een paar dagen in Barcelona verbleef om zijn nieuwe huis te bezichtigen, werd Sneeuwvlokje als een volksheld begroet. "Leuk om weer eens mee te maken", zegt hij met een glans in de pretogen. "In de Spaanse kranten lees je veel meer over Vitesse dan vroeger. En ook over NEC trouwens waar Johan Neeskens (oud-speler van Barcelona, red.) nu trainer is." Toch mist Koeman de Spaanse voetbalgekte niet. "Bij Vitesse werk ik in de luwte. Rust heeft ook zijn charmes. Spanning is leuk, maar ik voel geen stress. Ik lig niet gauw wakker van kritiek. Ik ben zelfverzekerd. Resultaat is belangrijk, maar plezier staat voorop. Ik ben financieel onafhankelijk. Ik doe dit voor mijn lol, al heb ik natuurlijk een bepaalde drive. Ik wil me als trainer verder ontwikkelen. Tegelijkertijd wil ik Vitesse naar een hoger plan tillen."

Koeman leerde voetballen bij FC Groningen, waar hij op zijn zeventiende debuteerde in het eerste elftal. Hij begon als middenvelder en baarde opzien met zijn schotkracht, spelinzicht en onverzettelijkheid. Later speelde hij nog voor Ajax, PSV, Barcelona. Met de laatste twee clubs won hij de Europa Cup voor landskampioenen. Hij speelde 78 interlands en won met Oranje de Europese titel. In de herfst van zijn actieve loopbaan speelde hij nog een paar jaar bij Feyenoord. Bij alle ploegen was hij spel- en sfeerbepaler. Als trainer staat hem een zelfde carrière voor ogen. Hij was assistent-bondscoach van het Nederlands elftal. Hij werd daarna assistent-trainer bij Barcelona. Sinds januari van dit jaar draagt hij voor het eerst de eindverantwoordelijkheid. In tegenstelling tot zijn generatiegenoten Jan Wouters, Ruud Gullit en Frank Rijkaard begon Koeman niet direct aan de absolute top. Terwijl zijn collega's inmiddels zonder werk zitten, wordt Koeman alom geprezen om zijn vakmanschap. "Ik heb Wouters nog gesproken na zijn ontslag bij Ajax. Hij heeft als mens en als trainer een tikkie gehad. Hij moest meteen presteren, hoewel er weinig eer te behalen viel. Ik ben bewust iets lager begonnen."

Koeman liet zich als trainer vooral inspireren door Cruijff en Van Gaal. " Twee totaal verschillende trainers. Van Gaal wil alles grondig analyseren. Hij weet alles van de tegenstander. Hij werkt volgens vaste patronen. Cruijff was echt een oud-speler. Soms had ik het gevoel dat hij de namen van de tegenstanders niet allemaal wist. Hij redeneerde volgens zijn eigen wijsheden. Als we tegen goede koppers speelden, mochten we geen corners weggeven. Ik zit tussen Cruijff en Van Gaal in. Ik neig iets meer naar Van Gaal. Logisch, want er is maar één Cruijff."

Koeman bemoeit zich bij Vitesse niet alleen met het eerste elftal. "Ik ben nieuwsgierig naar de hele organisatie. Er valt nog het één en ander te verbeteren bij Vitesse. De trainingsvelden op Papendal zijn aardig, maar we moeten naar een eigen accommodatie toe. Het tweede elftal traint in Rheden. De jeugd traint weer bij de amateurs van SML. De afstand tussen Ajax, Feyenoord en PSV is op dat gebied nog groot."

Op het sportieve vlak is de kloof tussen de top drie en Vitesse de afgelopen jaren steeds kleiner geworden. Voormalig Vitesse-voorzitter Karel Aalbers zag in Koeman vorig jaar de ideale trainer om de definitieve stap naar de nationale top te maken. Aalbers wist hem in verschillende gesprekken te overtuigen van zijn ambitieuze plannen met de Arnhemse voetbalclub. Een paar weken na zijn aanstelling werd Koeman verrast. Vitesse bleek een schuldenlast van zo'n zestig miljoen gulden te hebben. Aalbers werd gedwongen te vertrekken.

"Ik voelde me wel belazerd", zegt Koeman met een flauwe glimlach. "Het beeld dat hij me had geschetst, was toch een beetje anders. Het was een bom die insloeg. Ik heb een paar weken getwijfeld of ik wel moest blijven. Ik was afgegaan op het positieve verhaal van Aalbers. Ik heb nog één keer een gesprek met hem gehad waarin hij zijn kant van het verhaal vertelde. 'Ik houd je op de hoogte', zei Karel na afloop. Ik heb daarna nooit meer iets van hem gehoord. Aalbers is nu een gesloten boek voor mij. Ik lig er niet meer wakker van. "De ambities van Vitesse zijn niet veranderd. De club staat en dat is het belangrijkste. Ondanks de schuldenlast is er geïnvesteerd in de selectie. In Nederland zijn we te calvinistisch. Het is hier belangrijker om niet in de rode cijfers te komen, dan om goede resultaten te boeken. In Spanje denken ze daar anders over. De supporters van Real Madrid liggen niet wakker van de honderden miljoenen schuld, zolang ze in drie jaar tijd twee keer de Champions League winnen."

De ambities van Koeman reiken dit seizoen verder dan een plaats in het UEFA-Cuptoernooi. "Vitesse heeft twee keer op de laatste speeldag een plaats in de voorronde van de Champions League verspeeld. Als je puur naar het resultaat kijkt, moet het nu gebeuren. Ik leg de lat hoog voor mezelf. Waarom eigenlijk niet? We kunnen een concurrent als Ajax nu op een achterstand van acht punten zetten. Het gat met de top drie wordt elk jaar minder groot. Daarom zie ik niks in de Euro League. Big business speelt een steeds grotere rol. Maar het draait om 'Jan Publiek'. Die zit niet te wachten op PSV tegen Club Brugge." Zijn contract bij Vitesse duurt nog anderhalf jaar. Geruchten dat hij tussentijds nBarcelona zou kunnen vertrekken, spreekt hij resoluut tegen. , ,Ik ben hier gekomen om iets af te maken. Daarnaast hebben mijn vrouw en kinderen het fantastisch naar hun zin. Ik wil rust in de tent. Ik ben twaalf jaar van huis geweest. In Nederland is alles goed geregeld, vaak zelfs te goed. Soms tot het zeikerige aan toe."

Denkend aan een volgende werkgever houdt Koeman serieus rekening met zijn gezinsleven. "Ik doe het mijn familie niet aan om naar Italië of Engeland te gaan. Ik heb maar twee landen waar ik wil werken: Nederland en Spanje. En in Spanje alleen bij Barcelona. Een andere club is daar uitgesloten."

( a d v e r t e n t i e s )