Fusiedwang zorgt zelden voor geluk

Bij het net gevormde Vopak heerst een bestuurscrisis en de fusie tussen Boskalis en HBG is definitief voorbij. De overeenkomst: de betrokken bedrijven doen het al jaren slecht op de beurs en moeten iets ondernemen om de aandeelhouder gunstig te stemmen.

Door onze redacteur ERIK VAN DER WALLE

ROTTERDAM, 10 JULI. Huwelijken die op initiatief van bemoeizuchtige ouders zijn geregeld kennen zelden groot geluk en een lange duur. In het bedrijfsleven lijkt hetzelfde op te gaan. De druk van aandeelhouders om te gaan fuseren is een slechte start.

Dat zou de conclusie kunnen zijn op een moment dat twee bedrijfshuwelijken met hun problemen naar buiten komen. Bij de directie van het havenfonds Vopak (Van Ommeren en Pakhoed) zijn in minder dan één jaar de directeuren die afkomstig zijn van het kleinere Van Ommeren na verschillende conflicten opgestapt. HBG en Boskalis hebben definitief een streep gezet onder hun kwakkelende relatie. "Het is het eeuwige dilemma tussen het beleid op korte termijn [aandeelhouder] en op lange termijn [het bedrijf]", stelt J. de Rooy van adviesbureau KPMG.

"Het werkt natuurlijk altijd beter wanneer beide partijen vanaf het begin zelf inzien dat een fusie noodzakelijk is", stelt bestuurder P. Bouwels die namens FNV Bondgenoten bij de baggerfusie betrokken is geweest. "Zeker na een vijandig bod [zoals dat van Boskalis op HBG] kan ik me voorstellen dat er onderhuids gevoeligheden zijn gebleven."

HBG heeft de druk van aandeelhouders als geen ander gevoeld. Niet alleen omdat driekwart van het Rijswijkse bedrijf in handen is van Angelsaksische aandeelhouders - die gewend zijn veel invloed te hebben - maar ook omdat het bouwconcern in februari van dit jaar preferente aandelen uitgaf om de aanval van baggeraar Boskalis af te slaan. Daarmee werden bestaande aandeelhouders opzij gezet.

Pas drie maanden en een rechtszaak later raakten HBG en Boskalis weer in gesprek, onder meer onder druk van aandeelhouders. Samen met de Amerikaanse vermogensbeheerder Templeton trok verzekeraar Delta Lloyd op tegen de beschermingswal van HBG. "Monddood maken van aandeelhouders is niet meer van deze tijd", verklaarde directeur Otto een maand geleden. "Als je, zoals HBG, jarenlang hebt ondergepresteerd en er komt door een bod wat excitement in je koers, dan kan je dat niet zomaar frustreren."

Toch ontkent Delta Lloyd, dat belangen in HBG en Boskalis heeft, veel invloed op de fusie te hebben gehad. "Door die prefs werden wij buitengezet. Daar zijn wij tegen in het geweer gekomen, onder meer uit financiële overwegingen", aldus portefeuillebeheerder Frank van den Berg van Delta Lloyd. "De bestuurders zelf, samen met de machtiger commissarissen, beslissen over fusies, niet de aandeelhouders. Ik denk overigens wel dat een bedrijf als HBG druk heeft gevoeld door de lage aandelenkoers."

Bestuursvoorzitter Jan Veraart van HBG erkent dat er druk is geweest. " Natuurlijk hebben we het belang van de aandeelhouder meegenomen, maar van dwang was geen sprake. Het idee om samen te werken was al heel oud." Ook bij de havenfondsen Van Ommeren en Pakhoed hebben de aandeelhouders getracht hun invloed uit te oefenen. De Vereniging van Effectenbezitters (VEB) kwam vorig jaar april zelfs met de brochure 'Vopak, samen sterk' om de eerder afgeketste fusie alsnog tot stand te brengen. Drie maanden later was de fusie een feit. Nu blijkt dat de cultuurverschillen tussen de twee bedrijven zo groot zijn dat beide vertegenwoordigers van Van Ommeren uit de directie vetrokken zijn.

"Van onder aandeelhoudersdwang gesloten huwelijken is helemaal geen sprake", zegt directeur P. de Vries van de VEB. "Daar is hun macht in Nederland veel te gering voor. Veel belangrijker is dat het belang van ondernemingen verdwijnt achter het belang van personen. Zowel bij Vopak als bij HBG en Boskalis zie je het in de top botsen. Bij grotere macht van aandeelhouders zou de rationele logica om samen te gaan nooit zo lang door bestuurders kunnen worden tegengehouden." Van Rooy van KPMG deelt die opvatting. "Meer invloed van aandeelhouders leidt in elk geval tot meer openheid. Daardoor zullen persoonlijke tegenstellingen wellicht minder snel een hindernis vormen."

Bestuurder H. van Westenbrugge vertrekt bij tankopslag- en distributiebedrijf Vopak wegens onenigheid. Nog geen maand geleden stapte vice-voorzitter R. Hendriks op biezen uit onvrede over het te voeren beleid van het Rotterdamse concern. Binnen de directie van Vopak, vorig jaar ontstaan na fusie van Van Ommeren en Pakhoed, waren Hendriks en Van Westenbrugge de twee vertegenwoordigers van Van Ommeren.

Vopak richt zich op de distributie van chemische producten, tankopslag en scheepvaart. Bestuursvoorzitter Spoor wilde eind februari bij de presentatie van de jaarcijfers nog niet uitweiden over de bedrijfsstrategie van het fusiebedrijf.

De opvolger van Westenbrugge is P. Govaart. Hij is sinds 1970 in dienst van Van Ommeren en bezet momenteel de functie van President Chemicals Logistics Europe, waarin hij de verantwoording draagt over de Europese tankopslag van Chemicaliën.

( a d v e r t e n t i e s )