NIEUWSSELECTIE 
 KORT NIEUWS 
 RADIO & TELEVISIE 
 MEDIA 

S e l e c t i e

Maarten Huygen
Twintig hooggeleerden en kunstenaars bij elkaar leveren niet vanzelfsprekend boeiende televisie op. Ik had rekening gehouden met verlegen Nobel-shoptalk. Toch heb ik me bij de slotuitzending Van de Schoonheid en de Troost geen moment verveeld.

Het was soms clichématig of verward met sweeping statements maar het blijft uniek, drie uur discussiëren zonder een presentator die van hak op tak hipt. Omdat de aanwezigen zelf al lange uren door Wim Kayzer over die merkwaardige woordcombinatie waren geïnterviewd, ontstond er meteen een gesprek en soms zelfs een vinnige discussie met wederzijdse beschuldigingen. Schrijvers John Coetzee en Dubravka Ugresic bleven verbaasd zwijgen. Fascinerend vond ik de kloof tussen welgedane westerse denkers die pessimistisch spraken over de sombere troosteloosheid van dit bestaan en de schouderophalende Oosteuropese intellectuelen, Gyorgy Konrad, Tatjana Tolstaja, die de wereld namen zoals die is.

Komisch voor die Oosteuropeanen moet het voorstel van feministe Germaine Greer zijn geweest om zich, net als de Tjechische student Jan Palach, te verbranden om de aandacht te vestigen op de vernietiging van het milieu. Greer had voor Kayser al een langdurige natuurfilm gemaakt over de teloorgang van Zuidwest-Australische orchideeën door de verzilting. Zelfverbranding zou pas echt de aandacht trekken. Het nadeel lijkt me dat je na zo'n zelfmoord niet meer kunt nagenieten van al die wereldwijde aandacht en dat heeft Greer altijd zo graag gedaan. De Russische schrijfster Tatjana Tolstaja reageerde met het laconieke verhaal dat de bloemetjes zich juist zo prachtig hadden hersteld, toen de ernstig vervuilende Russische fabrieken wegens gebrek aan inkomsten hadden moeten sluiten.

Greer was minder clichématig dan filosofe Martha Nussbaum die hamerde op "gerechtigheid". Dat bracht haar in aanvaring met George Steiner en de conservatieve filosoof Roger Scruton die erop wezen dat er in het verleden heel wat was gemoord in naam van de gerechtigheid. Nussbaum was woedend op Steiner die meer belang stelde in Proust dan in de afschaffing van de slavernij. Ik moet bij Nussbaum voortaan altijd denken aan Kayzers opnamen van haar dagelijks workouts op de stairmaster. In de vijftig maar haar lichaam altijd perfect in vorm, het haar felblond en gebeeldhouwd om in geschrift en toespraak het onrecht te lijf te gaan.

Kayzer heeft zijn best gedaan om zoveel mogelijk kijkers van de uitzending weg te houden. De discussie was wel ondertiteld maar er waren geen namen onder de gezichten. De kijker die de programmaserie niet heeft gevolgd of slecht gezichten kan herkennen, moest maar gissen wie wie was. Daarom is er heel wat potentieel publiek weggevallen.

Die strenge ballotage van kijkers geldt voor de hele serie, die slordig, ongedisciplineerd en onvoorspelbaar in elkaar is gezet. Er is geen moeite gedaan om de kijker een handje te helpen. Veel irrelevante uitweidingen. Geslaagde uitzendingen waren te vaak toevalstreffers. Kayzer bleek weinig te weten van behandelde onderwerpen zoals Richard Rorty's pragmatistische levensvisie of de kwantumfysica waarover vele deskundigen in onbegrijpelijke taal hebben kunnen doorratelen. Vaak ontging me de relevantie. Met paleontoloog Stephen Jay Gould zaagde hij door over honkbal en de Matthäus Passie maar diens omstreden boek tegen de erfelijkheid van intelligentie, kwam niet eens aan de orde.

Grofweg vind ik eenderde van Kayzers 26 interviews uitstekend, eenderde matig en eenderde ronduit slecht. Boeiend vond ik bijvoorbeeld Yehudi Menuhin, natuurkundige Steven Weinberg, Martha Nussbaum, George Steiner en Richard Rorty. Sommigen denken daar weer anders over. Ik heb heel wat discussies over de serie gehoord onder de overgebleven kijkers. Spraakmakend is ze dus wel geweest.

( a d v e r t e n t i e s )