Door onze redacteur JOEP DOHMEN
GELEEN, 27 JUNI. Bij DSM in Geleen is vorig jaar het uiterst giftige blauwzuur niet alleen de lucht ingegaan, het liep ook de grond in. Dat gebeurde tijdens een tot nu toe niet publiek gemaakt tweede incident. Door een lekkend aansluitpunt op het riool ontsnapte op 17 december 5.000 liter afvalwater met blauwzuur en aceton. De bodem is ernstig vervuild.

Dat blijkt uit informatie die deze krant heeft opgevraagd bij de milieudienst van de provincie Limburg. DSM benadrukt dat de bevoegde autoriteiten in december volgens de regels zijn geïnformeerd, zoals dat ook gebeurde bij het ontsnappen van 200 kilo blauwzuur en 4.000 liter acrylonitril uit de ACN-fabriek op 14 oktober. Justitie stelt in die kwestie een strafrechtelijk onderzoek in.

Het verontreinigde afvalwater liep op 17 december weg bij een aansluitpunt op de riolering van de installatie, waar acetoncyaanhydrine (ACH) gemaakt wordt. De ACN-installatie, die de grondstof voor plexiglas maakt, is gekoppeld aan de ACN-fabriek die grondstoffen voor textielvezels produceert. Onderzoek heeft inmiddels aangetoond dat door de lekkage op 17 december de bodem over een oppervlakte van 350 vierkante meter tot op 11,5 meter diepte is vervuild. In de grond is een concentratie tot 4 gram cyanide per kilo gevonden. Dat is 200 keer hoger dan de interventiewaarde van 20 milligram per kilo uit de Wet Bodembescherming. Het betreft de grootste lekkage bij het chemisch complex DSM vorig jaar. De bodemsanering is begin dit jaar begonnen en duurt nog voort. Volgens een woordvoerder van DSM is het grondwater niet vervuild.

Uit informatie van de milieudienst blijkt dat de ACN-fabriek vaker last heeft van lekkages. Bij het opstarten van de fabriek op 6 oktober vorig jaar deed zich een storing voor waarbij 1,5 kilo blauwzuur en 6,4 liter acrylonitril vrijkwam. In heel 1999 waren er bij de ACN-fabriek 19 grotere en kleinere incidenten. In 1984 kwam een medewerker in de fabriek om het leven toen uit een leiding giftige dampen ontsnapten.

GroenLinks riep eind vorig week op tot de aanleg van een gasdetectiesysteem in de 30 jaar oude ACN-fabriek. DSM liet gisteren weten dat de fabriek al enige tijd een dergelijk systeem heeft om lekkages te signaleren. DSM zegt ook voorstander te zijn van een onafhankelijk veiligheidsonderzoek zoals de provincie Limburg eist. De ACN-fabriek moet volgend jaar april een grote onderhoudsbeurt krijgen. Mocht uit onderzoek blijken dat de veiligheid in het geding is, dan is het bedrijf bereid het onderhoud te vervroegen.

Uit de opgevraagde gegevens van de milieudienst blijkt ook dat in de 50 fabrieken van DSM in Geleen vorig jaar in totaal 20 keer vloeistoffen zijn weggelekt. Daarbij was 12 keer sprake van bodemverontreiniging en 4 keer sprake van een gasuitbraak. Bij de gevallen van bodemvervuiling liep, behalve de 5.000 liter afvalwater, ook 1.000 liter gevaarlijke stoffen, waaronder styreen, vluchtige koolwaterstoffen, proceswater, zwavelzuur en fenol, de grond in. De locaties worden gesaneerd.

De grootste lekkage ooit bij DSM is een lek in een aanvoerleiding van benzeen. Daaruit sijpelde begin jaren negentig 690.000 liter van de kankerverwekkende stof in de bodem.

Het openbaar ministerie opende ook in die zaak in 1997 een gerechtelijk vooronderzoek en deed in 1998 huiszoekingen in de kantoren van het chemieconcern. Waarschijnlijk in augustus beslist het openbaar ministerie of DSM voor die lekkage vervolgd wordt, aldus een woordvoerder van het parket in Maastricht.