NIEUWSSELECTIE 
 KORT NIEUWS 
 RADIO & TELEVISIE 
 MEDIA 

S e l e c t i e

H.J.A. HOFLAND
Veruit de gevaarlijkste mensen zijn generaals die zich een reputatie van onfeilbaarheid hebben verworven. Ze worden door de goden met blindheid geslagen. Dat wordt bewezen als ze, dank zij hun faam, de gelegenheid hebben gekregen zich in een onderneming te storten die in een catastrofe eindigt. Het is misschien de enige keer dat de geschiedenis zich herhaalt: in de vicieuze cirkel van het militair genie.

Over dit verschijnsel heeft het Britse Channel 4 een zesdelige documentaireserie gemaakt, waarvan het eerste deel vanavond door RTL4 wordt uitgezonden. Het begint, summier, met de Russische veldtocht van Napoleon. Dan komt de eerzuchtige, in Nederland onbekende, Britse edelman Sir Charles Townshend zijn mislukte opmars naar Bagdad, in 1915. De expeditie eindigde met zijn capitulatie in de stad Kut, in Mesopotamië. De bevelhebber raakte in comfortabele Turkse internering, van zijn leger stierf 40.000 man in gevangenschap.

Vervolgens Montgomery. Na zijn overwinning op Rommel, in Noord-Afrika de slag bij El Alamein is hij onaantastbaar. Op het Europese strijdtoneel kan hij zich niet verzoenen met het opperbevel van Eisenhower. Hij beraamt zijn gedurfde operatie Market Garden, die in de geschiedenis bekend staat als 'a bridge too far' de ramp waarop in het westen van Nederland de Hongerwinter volgde. Tenslotte Douglas MacArthur, de generaal van wie werd gezegd: 'He walks and talks with God.' Had hij zijn zin gekregen, dan was China door Amerikaanse bombardementen achter de Jaloe, de grensrivier in de oorlog betrokken geraakt. Voor het zo ver was, werd hij door president Truman ontslagen. Een voorbeeldig politicus.

Deze eerste aflevering leunt zwaar op de tekst. Een grote veldheer, is de strekking, kan niet zonder een gezonde dosis arrogantie die zijn troepen zelfvertrouwen geeft en waarmee hij de vijand imponeert. De vraag is dan waar de gezonde arrogantie ophoudt, en de ongezonde begint. Dat kan, helaas, alleen de ervaring leren, en de ervaring wordt gemeten in hecatomben. Dat wordt door verscheidene deskundigen uitgelegd.

Een jaar of dertig geleden is er op dit gebied een interessant boek verschenen, van Norman F. Dixon, The Psychology of Military Incompetence. Daarin wordt, in grote lijnen, betoogd dat de structuur van onze westerse militaire hiërarchie het onontkoombaar maakt dat de militair die hogerop wil, daarin alleen met deze arrogantie zal slagen. Geef hem tijd, en als hij in een oorlog terecht komt, zal de ramp niet op zich laten wachten, is de strekking. Vandaar het belang van krachtige politici die de generaals de baas blijven.

De behandeling van Napoleon viel me een beetje tegen. Met de lectuur van Presser, het hoofdstuk dat Tolstoi in Oorlog en vrede aan de slag bij Borodino heeft gewijd en een schoolplaat van de tocht over de Berizina is het voorstellingsvermogen meer geholpen. Over Market Garden is heel wat meer beschikbaar dat evocatief gemonteerd had kunnen worden. Maar laten we niet op de zaken vooruitlopen. De Kruistochten komen nog aan de orde, en nog veel meer. De grote daden der generaals zijn talrijker dan de budgetten van de documentairemakers kunnen omvatten.

Militaire missers, Afl.1, RTL4, 22.00-23.00u.

( a d v e r t e n t i e s )