NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

De Zuid-Afrikaanse president Thabo Mbeki trekt het verband tussen aids en hiv, het virus wat tot aids leidt, al jaren in twijfel. In zijn recente brief aan wereldleiders suggereert hij een blank complot.

Door onze correspondent LOLKE VAN DER HEIDE

JOHANNESBURG, 20 APRIL. De Zuid-Afrikaanse legerhospitalen zijn deze week gestopt met het toedienen van het aidsremmende medicijn AZT aan patiënten. "We volgen het voorbeeld van president Mbeki en het ministerie van Volksgezondheid", zei Rinus Janse van Rensburg, de medische chef van de strijdkrachten gisteren. Thabo Mbeki en zijn minister van Volksgezondheid, dokter Manto Tshabalala-Msimang, betwisten niet alleen het verband tussen aids en hiv, het virus dat tot aids leidt. Ze hebben zich ook gekeerd tegen het gebruik van AZT, dat volgens hen meer kwaad dan goed doet. Hoewel de gangbare opvatting in internationale medische kringen is dat AZT wel degelijk een positief effect heeft op patiënten houdt Mbeki het gebruik ervan in eigen land tegen. In een brief aan zijn Amerikaanse ambtgenoot Bill Clinton en de andere leiders van de G7, de grote industrielanden, spreekt Mbeki over " de giftigheid van een bepaald medicijn", waarmee hij AZT bedoeld. De instructies aan staatsziekenhuizen luidt daarom dat AZT niet wordt verstrekt, maar het was de regering kennelijk ontgaan dat het leger de medicijnen wel toediende. Verbijsterde artsen in legerhospitalen verklaarden gisteren dat ze al twee jaar met AZT werken zonder noemenswaardige problemen, maar ze zullen het nu zonder AZT moeten stellen.

De Zuid-Afrikaanse regering voert niet alleen medische bezwaren aan tegen het gebruik van AZT, Pretoria heeft zich ook bij herhaling beklaagd over de productie en de prijs van aidsremmende medicijnen, met name AZT. Het ministerie van Volksgezondheid heeft producent Glaxo Wellcome ervan beschuldigd grof geld te willen verdienen aan de aids- epidemie door de prijs kunstmatig hoog te houden. Het gezondheidsbudget in Zuid-Afrika staat buitensporige uitgaven zoals voor AZT niet toe, zo redeneert de minister. Maar de farmaceutische firma spreekt de ministeriële interpretatie tegen en zegt dat AZT in Zuid-Afrika juist beschikbaar is tegen minder dan de helft van de gemiddelde wereldprijs. Het bedrijf zegt bereid te zijn nog verder te zullen zakken met de prijs uit naam van de volksgezondheid in Zuid-Afrika. Maar tot nu toe is minister Tshabalala-Msimang niet op de argumenten van Glaxo Wellcome ingegaan. Dit betekent dat alleen particulier verzekerde patiënten over AZT kunnen beschikken, want de prijs van 300 rand per maand (ruim 100 gulden) is voor de meeste Zuid-Afrikanen onbetaalbaar.

Aids is in Zuid-Afrika een ware epidemie die vooral de armste lagen van de zwarte bevolking treft. Eergisteren kwam het ministerie van Volksgezondheid met de jongste cijfers over 1999. De aids-epidemie lijkt zich te stabiliseren. In 1998 was 22,8 procent van de volwassen bevolking besmet, vorig daalde dat cijfer licht tot 22,4 procent. De exponentiële stijging van het aantal besmettingen sinds het begin van de jaren negentig is kennelijk tot staan gebracht. Over de gehele bevolking gerekend is één op de tien Zuid-Afrikanen drager van het virus.

De regering voert al jaren uitgebreide voorlichtingscampagnes, maar die hebben tot weinig geleid. Artsen en onderzoekers zeggen dat de meeste Zuid-Afrikanen heel goed weten hoe je besmetting moet voorkomen, maar dat een combinatie van nonchalance en trots hen ervan weerhoudt de juiste voorbehoedsmiddelen te gebruiken.

Thabo Mbeki denkt daar anders over. Hij vermoedt dat niet hiv maar een onbekende factor in Afrika heeft geleid tot het hoge aantal seropositieven. In zijn brief aan de wereldleiders suggereert hij zelfs een 'blank complot' als hij schrijft dat de scherpe stijging van het aantal aids-gevallen gelijk opging met het omverwerpen van het blanke minderheidsbewind in 1994. Thabo Mbeki begon enige jaren geleden, toen hij nog vice-president was, met zijn kruistocht tegen gangbare opvattingen over aids. Mbeki, zelf een afgestudeerde econoom die volgens ingewijden 's nachts ijverig achter de computer zit te serven, kwam op het internet de mening tegen van de dissidente Californische bioloog Peter Duesberg, die het oorzakelijk verband tussen hiv en aids bestrijdt. Na zijn aantreden als president, in juni 1999, vervolgde Mbeki zijn missie met onverminderde energie.

In de medische wereld van Zuid-Afrika moet Thabo Mbeki het tot nu toe zonder medestanders stellen, uitgezonderd zijn minister van Volksgezondheid, maar zij is voor alles een politica. Professor Salim Abdool-Karim van de Zuid-Afrikaanse medische onderzoeksraad leverde gisteren naar aanleiding van Mbeki's brief voor de zoveelste keer ongezouten kritiek op de president. De opvattingen van Duesberg zijn al in de jaren tachtig verworpen, zo legde Abdool-Karim uit. "Het heeft geen enkele zin nu te proberen de discussie weer op te rakelen." De Zuid-Afrikaanse Medische Associatie sloot zich daarbij aan. "De afwijkende meningen over hiv/aids zijn recentelijk volkomen ontzenuwd door talrijke wetenschappelijke onderzoekers. Mbeki's opvattingen zijn gevaarlijk en kunnen leiden tot gevallen van aids die misschien anders hadden kunnen worden voorkomen."

brief mbeki: www.nrc.nl/ Doc

( a d v e r t e n t i e s )