NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

MARTIJN MEIJER
Cees Buddingh' schreef in zijn leven enkele prachtige humoristische verzen. Dat gaf zelfs W.F. Hermans toe, die Buddingh's dagboeken in 1978 in deze krant vernietigend besprak.

In dat artikel schreef Hermans dat hij het gedicht Zeer vrij naar het chinees wel eens aan het dessert voordroeg: 'De zon gaat op, de zon gaat onder./ Langzaam telt de oude boer zijn kloten.' Portret van een Dordtse Chinees heet de documentaire over het leven van Cees Buddingh' (1918-1985), die zaterdagnacht wordt uitgezonden. Buddingh' publiceerde in 1980 zijn Verzen van een Dordtse Chinees, waarin hij zijn woonplaats Dordrecht bezong met de kalme aandacht voor de alledaagse werkelijkheid die misschien wel iets oosters heeft. Buddingh' was echter geen sinofiel maar een anglofiel: hij vertaalde Engelse literatuur en ging vaak naar Engeland op vakantie. Afgezien van die vakanties leidde Buddingh' een saai leven in Dordrecht; dat is tenminste de indruk die dit portret achterlaat. Zijn leven stond in dienst van zijn drang tot schrijven, welke omgekeerd weer afhankelijk was van het materiaal dat zijn leven hem bood. Deze vicieuze cirkel maakte Buddingh' tot de dichter van het gewone, het alledaagse, het huiselijke. In zijn gedichten vond hij een aardige vorm voor dit materiaal, in zijn dagboeken lukte dat minder goed. Vandaar de, wat eenzijdige, aanval van Hermans op de 'loze praatjesmaker' Buddingh'. De dichter Jan Eijkelboom, een vriend van Buddingh', noemt het een 'karaktermoord'. Het artikel van Hermans zou de aanleiding zijn geweest voor de depressies die Buddingh' op latere leeftijd plaagden.

Juist het imago van de vrolijke grappenmaker heeft Buddingh' zijn hele leven achtervolgd, vanaf het succes van de Gorgelrijmen (1953) en zijn optreden tijdens Poëzie in Carré (1966). Daar las hij het beroemde gedichtje over het deksel van een middelgroot potje Marmite, dat ook blijkt te passen op een klein potje Heinz Sandwich Spread, waarna het Heinz-dekseltje wonderlijk genoeg weer blijkt te passen op het Marmite-potje. Het lachen van het publiek in Carré klonk als een opgelucht lachen. Moderne poëzie kon ook gewoon grappig zijn! Toen Buddingh' later nog bekender werd, door het tv- programma Poets waarin hij de met de verborgen camera gefilmde scènes aan elkaar praatte, werd er al bij voorbaat gelachen als hij het podium betrad.

De 'Dordtse Chinees' die we in de documentaire leren kennen was niet meer dan een humorist die zich toevallig van de literaire vorm bediende. Nergens wordt duidelijk of en waarom Buddingh' een belangrijk schrijver was, en waarom hij een documentaire verdient. Hans Sleutelaar, redacteur van Gard Sivik en De Nieuwe Stijl, literaire bladen waarin Buddingh' zijn ready-mades kwijt kon, dicht hem zelfs een 'ongunstige invloed' op de Nederlandse poëzie toe. Dat lijkt me weer te veel eer; het 'nuchter realisme' van onze huiskamerpoëzie komt eerder nog uit de aard des volks voort dan uit de inspanningen van Buddingh'. De kneuterige sfeer die om Buddingh' hangt wordt er niet minder op als je in de documentaire zijn biograaf Ares Koopman door de Bankastraat in Dordrecht ziet lopen. Koopman wijst de sigarenhandelaar aan waar Buddingh' 's ochtends zijn krant en tabak ging halen. En omdat hij in zijn dagboek spreekt over ezels die hij op een zeker veldje in Engeland zag staan, en de biograaf ter plaatse geen ezels aantreft, gaat de man dat eens haarfijn uitzoeken. Het echte literaire veldwerk. De ezels blijken inmiddels op een ander veldje te staan. Maar ze bestaan. Het bewijs, zegt de commentaarstem van Simon Vinkenoog, dat alles in het werk van Buddingh' aan de werkelijkheid is ontleend. Helaas vergeelt de werkelijkheid razendsnel, tenzij je er een vorm aan geeft. Buddingh' lukte dat, in zijn gedichten tenminste. De makers van deze documentaire zijn er niet in geslaagd.

Portret van een Dordtse Chinees, zaterdag, TV2, 00.24-01.07u.