NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

DANIELLE PINEDO
Leven en werk van cineaste Hedda van Gennep staan grotendeels in het teken van 40-45. Ook in de documentaire Spreek niet. Dat hebben zij ook niet gedaan die aanstaande maandag wordt uitgezonden, neemt de oorlog een centrale plaats in.

Aan het woord komen nabestaanden van zeven onbekende verzetslieden, die begraven liggen op de Erebegraafplaats in Bloemendaal. Van Gennep (1929) was eigenlijk voorbestemd om actrice te worden. Haar moeder, een ambitieus toneelspeelster, moest haar carrière voortijdig afbreken. "Als vanzelfsprekend nam ik haar missie - beroemd worden - over." Dochterlief speelde diverse rollen, maar raakte gaandeweg uitgekeken op het hiërarchische wereldje: "Het was niet mijn stiel." In de loop van de jaren vijftig maakte Van Gennep de overstap naar tv, als 'organisator' bij Joop Geesinks Starfilms. De functie had weinig om het lijf, maar ze leerde er wel de kneepjes van het vak.

In de halve eeuw die volgde maakte ze tientallen films, die vaak opvielen door een grote maatschappelijke betrokkenheid. Televisiekijkend Nederland werd in de jaren zeventig en tachtig overvallen door programma's over seksueel geweld, vrouwenkiesrecht, apartheid, kanker en homoseksualiteit. Memorabel bleek Open en bloot, een voorlichtingsserie over seksualiteit. Nu doet het misschien braaf aan, maar wijlen Joop van Tijn verwierf eeuwige roem met zijn uitspraak van het woord neuken ('neeeuken'). Ook het vrouwenmagazine Kijk haar was baanbrekend. "Alles kon", zegt Van Gennep, met een zweem van melancholie. "Wij vrouwen waren natuurlijk ontzettend opgewonden in die tijd."

Ronduit controversieel werd haar documentaire Door het oog van de naald (1993). Niet zozeer de inhoud - de zoektocht van een joodse vrouw naar de SS'er die haar leven redde - deed veel stof opwaaien, als wel de gebeurtenissen na afloop van de uitzending. Een twintigtal kijkers meldde zich spontaan aan als door Alfons Zundler geredde joden. Ze drongen aan op een onderscheiding voor 'de rechtvaardige' - een geste waar niet heel joods Nederland op zat te wachten. Tegenstanders bestookten het Nieuw Israelietisch Weekblad wekenlang met ingezonden brieven die er niet om logen. "Alsof Zundler verantwoordelijk was voor diegenen die wel in Auschwitz omkwamen", zegt Van Gennep geagiteerd. Ze vindt het nog altijd "uiterst curieus". Sinds Door het oog van de naald maakte Van Gennep nog zeven documentaires, waaronder Zorgvlied, over de begraafplaats aan de Amstel. Ze haast zich te zeggen dat het geen genre gaat worden, begraafplaatsen. "Mijn volgende film gaat over de Centraal Israelitische Ziekenverpleging." Het cirkeltje rond? "Ja, maar wel met omtrekkende bewegingen. Het hoe en waarom van de oorlog zal ik nooit begrijpen. Misschien dat het mij daarom zo fascineert."