NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

HET IS EEN TRIESTE DAG voor alle Ieren van goede wil. Het vredesproces dat twee jaar geleden zo hoopvol was begonnen met het zogenoemde Goede Vrijdag-akkoord kwam gisteren tot stilstand met de opschorting van Home Rule (zelfbestuur) in Ulster. De IRA, het Ierse Republikeinse Leger, weigerde tot het laatst toe te voldoen aan de verlangens van de Britse regering en van de Unionisten om een eerste en zichtbaar begin te maken met ontwapening. De afgelopen dagen had de regering-Blair wetgeving door Lager- en Hogerhuis gejaagd die het haar mogelijk maakte het bestuur over de Noord-Ierse provincie weer aan zich te trekken. De premier van Ulster, de Unionist Trimble, had gedreigd zijn functie neer te leggen als niet voor vandaag met de ontwapening zou worden begonnen. Stuurloosheid dreigde. Premier Blair koos de uitweg van onmiddellijke terugkeer naar Direct Rule door Londen.

Behalve voor de bevolking van Ulster, die herhaalde malen haar verlangen naar vrede heeft gedocumenteerd, is de vertrouwensbreuk een zware tegenslag voor de politieke leiders die hun politieke prestige hebben verbonden aan het vredesproces: premier Blair, de Ierse premier Ahern en president Clinton, wiens afgezant ex-senator Mitchell als bemiddelaar een beslissende bijdrage heeft geleverd aan de totstandkoming van het vergelijk tussen rooms-katholieken en protestanten. Dat vergelijk mondde 72 dagen geleden uit in de totstandkoming van een coalitieregering onder leiding van Trimble waarmee een einde kwam aan het directe bestuur van Londen. Het herstel van Direct Rule zet de klok te rug tot voorjaar 1998 - voordat, na dertig jaar sectarisch geweld en drieduizend doden, met het Goede Vrijdag-akkoord het fundament werd gelegd voor duurzame vrede in het verscheurde Ulster.

LONDEN STELT dat opschorting van zelfbestuur geen definitief einde daarvan betekent. Maar niet te loochenen valt dat het moeizaam opgebouwde vertrouwen waarop de regering-Trimble was gevestigd, de afgelopen weken snel is afgebrokkeld en nu geheel lijkt te zijn verdwenen. Hoewel het Goede Vrijdag-akkoord algehele ontwapening van alle betrokken partijen pas voor komende mei eiste, had Trimble, alvorens met Home Rule akkoord te gaan, bedongen dat uiterlijk deze maand tenminste met die ontwapening moest worden begonnen. De IRA heeft in die voorwaarde een eis tot capitulatie willen zien waaraan het niet wenste te voldoen. Adams, de leider van Sinn Fein, de politieke arm van de IRA, bleek voor die houding alle begrip te hebben en vroeg om meer tijd. Trimble heeft zijn achterban niet meer met dat verlangen willen confronteren.

Het verwijt van Adams dat de Britse regering zich gijzelaar heeft laten maken van de Unionisten, en daarom verantwoordelijk is voor de gezamenlijke afgang, snijdt geen hout. De Ulster-regering had slechts toekomst in een toestand van vrede. Terecht heeft Trimble erop gewezen dat op den duur niet valt te regeren met ministers die geacht worden wet en orde te handhaven, maar die tegelijkertijd verbonden blijven aan een groepering die er een geheim wapenarsenaal op na houdt. Twee jaar lang heeft de IRA zich mentaal kunnen voorbereiden op het einde van de geweldsromantiek die zo lang de rechtvaardiging van zijn bestaan is geweest. Die twee jaar hadden beter besteed kunnen worden.

TRIMBLE ZELF is van ver gekomen. Van de onverbeterlijke orangist die hij was, ontwikkelde hij zich tot de geloofwaardige leider van een coalitieregering. Zijn nieuwe reputatie verlangt van hem het extremisme van fundamentalistische protestanten te beteugelen en alles in het werk te stellen de vrede te bewaren. Adams mag dan bewijzen dat ontwapening door de IRA inderdaad een kwestie van (korte) tijd is. Premier Blair en president Clinton hebben in verklaringen de deur opengehouden voor hervatting van het vredesproces. De leiders in Ulster zijn het aan hun volk verplicht die kans niet nog eens te verspelen.

( a d v e r t e n t i e s )