NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

Maarten Huygen
Cut! Hier moet de oorlogsfilm over Kosovo stoppen. Terwijl we de zegevierende Navo-tanks Kosovo binnen zien rijden met juichende Albanese Kosovaren aan de kant van de weg, "Nato, Nato, Nato, UÇK, UÇK", scanderend, Servische schurken tandenknarsend op tractors en trucks zien wegsnellen, rollen aftitelingen en namen over het scherm. Woordvoerder Jamie Shea zullen we in andere glansrollen terugzien. Navo-secretaris generaal Solana heeft een nieuw contract afgesloten met de EU. Wat Milosevic ook doet, hoe het ook zal worden gedraaid en uitgelegd, afgelopen weekeinde hebben we gewonnen. Gratis, zonder verlies van levens.

Ik heb het nog nooit eerder op televisie gezien, vluchtelingen die na een paar maanden in het kamp uit eigen beweging naar hun oude huizen en dorpen terugkeren. Als zieken die na een wonderbaarlijke genezing de krukken afwerpen. Het lijkt wel of de film van de geschiedenis achteruit terug wordt gedraaid. Dezelfde grenspost in Macedonië met die betonnen vierkante bogen wordt van de andere kant overlopen. Maar er is geen herstel van de oude toestand. Nu slaan de Serviërs op de vlucht maar de kijker heeft geen medelijden want zij gelden als de slechten. Ik kan me een eerdere oorlogsfilm herinneren: het westen tegen Irak. Daar gingen de soldaten na de luchtaanvallen zelf het slagveld op. Specialisten verwachtten honderden doden aan de goede kant maar er vielen er een paar door eigen verkeerd gerichte wapens. De videoband van CNN over die oorlog zag ik in de uitverkoop. Niemand heeft nog belangstelling. Er was een kleine opleving, toen precies een half jaar geleden weer een straffende bommenregen op Bagdad neerdaalde. Zonder resultaat. Sindsdien blijft het stil. Wat Saddam nu in zijn schild voert, ik weet het niet.

Zo strandt ook dit televisieverhaal in een moeras van moeilijke feiten en verhoudingen die moeilijk in beeld zijn te brengen. De UÇK houdt haar wapenen, Servië houdt Kosovo. Er vallen wat nieuwe doden, troepen manoeuvreren, regeringen overleggen en de nieuwskaravaan trekt verder. Op alle netten werden terugkerende Kosovaren gevolgd naar hun oude huizen. Op de BBC zag ik een Albanese Kosovaar die na snelle inspectie van zijn oude huis terugkeerde naar het kamp. Hij durfde nog niet. De sleutel paste in het slot maar de Servische buren die hem hadden verdreven, keken woedend toe. Waarom bleven die Serviërs wel? Ik verbaas me over de grote hoeveelheden Albanese Kosovaren langs de weg die de hele oorlog waren gebleven. Kennelijk waren er nog veel die konden blijven. Hoe slaagden ze daarin? Soms leek heel Kosovo leeg, maar dat was toch niet zo. De hele avond zag ik kapotte en ongeschonden huizen en militaire kolonnes door de voor- en zijruiten van jeeps. Ze reisden door niemandsland, kwamen in gebied dat nog door Serviërs was bezet. Geert-Jan Driessen van Netwerk arriveerde zaterdag in een doodstil Pristina dat nog door de Serviërs was bezet. De Belgische correspondent van Nova trof op het platteland de dronken Servische soldaten die even eerder Duitse collega-journalisten hadden doodgeschoten. Hij had geluk. Een in Kosovo gelegerde Nederlandse kapitein droeg bij aan de geallieerde feestvreugde door tijdens een satellietinterview een soort carnavalshoedje met pluim op te zetten, een symbool van zijn legereenheid.

Aan het slot van de avond, op Nova, kon defensiespecialist Rob de Wijk de militaire duiding geven. Hij is een helder commentator, want hij weet alles van wapens, regeringen en allianties. Hij vermeed een hard standpunt over de luchtaanvallen, was wel uiterst sceptisch, maar werd afgelopen dagen wel een tikje enthousiaster. Hij mocht met een Nederlands tankvliegtuig mee en hij had niets dan lof en bewondering voor onze jongens. Balkanexpert is hij niet. Eerder vergeleek hij het wapenbezit in Kosovo met de vrije vuurwapens in Amerika. Culturele eigenaardigheid. Maar als ik zoveel had meegemaakt als een Albanese Kosovaar, zou ik ook mijn Kalasjnikov willen houden.