NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Schoenen maken voor Helmut Kohl kan rendabel zijn

Het kost een paar centen, maar dan heb je ook wat: Méphisto's, schoenen voor bedaagde Duitsers, trendy Amerikanen, en Nederlandse politiemannen. Een Frans merk dat de uitzondering vormt op de malaise in Frankrijks schoenenindustrie. Het succes is eigenaar/ directeur Martin Michaeli echter niet komen aanwaaien.

Door Marc Chavannes

Wie kent ze niet, die soepele, vele malen doorgestikte schoenen met dik ogende, verende zolen. Toegegeven, ze zien er niet bijzonder elegant uit, de brede veters die uit metalen driehoekjes komen zijn eerder stevig dan modieus, de kleuren soms wat grijs of beige. Het zijn vooral fijne stappers, zo te zien. Ze heten Méphisto's en Helmut Kohl is een gezworen discipel.

Iets voor grote maten en moeilijke voeten? Ja ook, maar vooral een internationaal succesnummer van de Franse schoenenindustrie. Dat lijkt een innerlijke tegenspraak, want 80 procent van de Franse schoenenmakers zijn in nood en staan te koop, ook beroemde merken. Het aantal onafhankelijke producenten is in vijftien jaar teruggelopen van 3000 naar 200. Méphisto-schoenen daarentegen gaan in sterk toenemende aantallen over de toonbank.

Voorbij Nancy schudt de regionale trein naar het oosten zo hard dat er niet bij te lezen valt. Sarrebourg ligt in een uithoek van Frankrijk, maar in het hart van Europa. De mensen zijn er tweetalig, ambachtelijk en werken hard. Duitsland is maar zestig kilometer verderop. Adidas is ook ooit in deze streek begonnen. Dat is één van de geheimen van Méphisto.

Martin Michaeli, grondlegger (in 1965), president-directeur en nog steeds enig aandeelhouder in het bedrijf, is een man van weinig woorden. Zijn 2000 werknemers (800 in Lotharingen en 800 in Portugal, de rest overal in de wereld) zijn goed voor een productie van 15.000 paar schoenen per dag en een jaaromzet van een miljard frank (336 miljoen gulden). Het bedrijf heeft geen schulden. Over de winstcijfers wordt niet meer gezegd dan: "de laatste vijf jaar 8 14 procent winst na belasting".

Michaeli, die intussen zijn zoon en dochter in de bedrijfsleiding heeft opgenomen, zucht: "Dat was de eerste vijftien jaar wel anders. Het is heel moeilijk geweest". Nu exporteert hij 85 procent van zijn productie naar 45 landen buiten Frankrijk, en zulke gevarieerde wereldfiguren als de paus, Margaret Thatcher, Tom Cruise en Marlon Brando lopen op zijn schoenen. In de Verenigde Staten zijn de schoenen met de M op de zool duur en with it. In Duitsland zijn het oudere kopers die er mee weglopen. Maar ook een modebewust schoenenland bij uitstek als Italië, waar nog 7000 grote en kleine producenten zijn, is opengelegd - het wordt nu "één van de beste markten voor Méphisto" genoemd.

De groei in Azië, Amerika en Europa is zo goed dat de schoenenmaker uit Sarrebourg erop vertrouwt binnen vijf jaar zijn wereldomzet te kunnen verdubbelen.

Hoe houdt hij het vol om in Frankrijk schoenen te maken? Het antwoord tekent Michaeli: "Door de prijs te vragen die ze kosten". Dat blijkt per continent wel wat te verschillen. In Europa zijn ze voor 250 480 gulden te koop. Een Amerikaan is bereid bijna even veel dollars voor een paar Méphisto's neer te tellen. Het heeft de Duitser Michaeli (na opleidingsjaren in Duitsland en de Verenigde Staten en twee keer een valse start elders in Frankrijk) nog dertien jaar experimenteren in Lotharingen gekost voor hij de winnende formule te pakken had.

"Eerst zocht ik het in mocassins en damesmode. Daar was geen droog brood aan te verdienen. We hebben nu een zeer brede collectie van 600 modellen, met variaties in maten en kleur per land. We verrichten interculturele marketing. Het is niet als met champagne of andere Franse wijn, die goed is voor iedereen. Japanners hebben een korte, brede voet met een hoge wreef, Amerikanen een lange, smalle voet, Noord-Europeanen een grote voet. We houden ook rekening met psycho-sociale aspecten. Alles wordt bovendien met de hand gemaakt. Méphisto-schoenen combineren comfort, kwaliteit, look en stijl. Onze cliëntèle is solide. We zijn modern maar niet modieus. Misschien proberen we het Franse en het Duitse te verenigen. We ontwerpen geen hersenschimmen, het zijn de klanten die bepalen wat er gemaakt wordt."

De eerste aanblik van de productiehal in Sarrebourg is die van een immense schoenmakerij. Dat is het ook. In lange rijen zitten mannen en vrouwen, net als een ouderwetse schoenmaker, achter een machine te snijden, te stikken en te plakken. Het is niet zoals in een hakkenbar dat één man alles doet. Hier wor den per schoen 140 tot 200 handelingen verricht. Rolf Konrad, 'secretaris-generaal' van Méphisto, legt uit dat de meeste mensen hooggeschoold zijn en op allerlei machines thuis, maar in een bepaalde productieronde verricht één persoon één handeling.

In de grote fabriekshal wordt de tweetaligheid niet aan de grote klok gehangen. Er wordt nauwelijks gepraat en veel gewerkt. Daar worden geen Japanse methodes voor gebruikt. Nergens hangen productiedoelen of zijn ruimtes voor motiverende gesprekken. Konrad (die op zijn kaartje prof., PHD en MBA vermeldt) zegt: "Wij hebben geen interne communicatiestrategie. De mensen weten dat zij werken voor een wereldkwaliteitsmerk. Dat geeft een natuurlijke trots. Er staat geen vaste tijd voor een bovenschoen. Er is geen compensatie voor naar werk nodig. Wij hebben geen kunstmatige stimuleringsmaatregelen nodig."

Een specialiteit die het kwaliteits imago ondersteunt is de revisiebeurt, bekend bij alle Méphistoadepten: zij mogen hun geliefde, vaak tien jaar oude schoenen opsturen, waarna er op dezelfde systematische manier als bij nieuwbouw een nieuw onderwerk aan wordt gezet, klaar voor de volgende 100.000 kilometer. De winkels sturen iedere week 600 paar naar de fabriek voor zo'n opfrisbeurt.

Net als bij een autofabriek zitten de creatieve mensen in een aparte, enigszins geheime ruimte. Zij bedenken de schoenen voor lente en zomer 2000. De vertegenwoordigers van Méphisto in een aantal Europese landen zijn net op bezoek in het hoofdkwartier in Sarrebourg om hun zegje over de eerste ontwerpen te doen. Een van hen is Richard Bouwens, die in 25 jaar Nederland aan een jaaromzet van 350.000 paar heeft geholpen, tweederde heren, eenderde dames.

De meeste schoenen gaan in Ne derland vooral naar de leeftijdsgroep 45 tot 60 jaar, maar "je ziet ook jongens van 15 die een krantenwijkje nemen om hun eigen Méphisto's te kopen." Bouwens is nogal trots op de inbreng die hij 'namens de Nederlandse markt' heeft in Sarrebourg: "Nederland pakt als modeland snel nieuwe ideeën op. Onze modellen zijn wereldwijd het meest succesvol. Wat wij maken komt vaak iets veritaliaanst in de wereldcollectie." In de toonzaal in Sarrebourg is te zien dat Méphisto zich allang niet meer beperkt tot de Kohl- stappers. Er staan ook klassieke gaatjes-, golf-, jacht- en sportieve boat- en trekkingschoenen. De Cool Air en Lucky World-series zien er jong en snel uit. Nederland heeft het idee geverniste schoenen bijgedragen, en vaak wisselende kleuren.

Wat is volgens Bouwens het geheim van Méphisto? "Onze schoenen hoeven niet ingelopen te worden. Wij hebben 100 procents latex zolen, die zijn natuurlijk en geven een stevig gevoel in combinatie met de schokbrekers die in de hakken zitten ingebouwd. Voor mensen die veel moeten lopen is het sjokeffect weg. Daarom loopt de Nederlandse politie er op, de douane en de posterijen volgen binnenkort." Bouwens heeft door onderzoek laten vaststellen dat acht negen procent van de Nederlanders op de schoenen met de M loopt. Daarmee is Nederland goed voor vijf procent van de Méphisto-omzet in de wereld.

De Verenigde Staten nemen twintig procent van de jaarproductie af en zijn daarmee de belangrijkste exportmarkt. In Japan en de rest van het Verre Oosten groeit de vraag ook steeds. Konrad: "Azië wordt steeds belangrijker. Wij hebben niets van de Aziëcrisis gemerkt. Dat komt waarschijnlijk omdat wij duur zijn."

Sinds kort is de export-aanval op China geopend. Steeds volgens het systeem van Méphisto-shops. Dat zijn winkels die door Sarrebourg worden ingericht, maar het zijn geen eigen winkels, en geen franchises, slechts 'partnerschappen'.

Konrad: "De ervaring leert dat onze winkels twee tot vier keer de winkelvooraad per jaar omzetten. In gewone schoenenwinkels wordt per jaar 1,5 keer de vooraad omgezet." Volgens hem lukt dat door een meer dan twintig jaar oud idee: een A-kwaliteit schoen van het beste leer die alle eer geeft aan, wat hij noemt, "la Innenleben de la chaussure, functioneel comfort, terwijl anderen look verkopen."

Dat wil niet zeggen dat de veranderingen in de mensheid Méphisto zijn ontgaan: "De mensen worden steeds jonger. Er zijn geen bejaarden meer. De modellen worden steeds jonger. De grenzen tussen de leeftijden vervagen. Je verkoopt schoenen meer voor een lifestyle dan voor een leeftijdsgroep. Eén paar kan dus zowel een 30- als een 50- jarige vrouw aanstaan. Vooral in Canada en Italië is men in het voorjaar en 's zomers gek op sandalen - vraag me niet waarom, dat maakt dan 30 procent van onze omzet uit. We hebben per land een verschillende cliëntèle. Dat maakt het lastig een corporate identity uit te dragen."

Méphisto blijft de helft van zijn schoenen in Sarrebourg maken, terwijl de branche zucht. De breedlinkse regering-Jospin legt iedereen in Frankrijk per 2000 een 35-urige werkweek op, zonder dat de wet voorschrijft dat de lonen mee naar beneden gaan.

Ziet president-directeur Michaeli zijn onderneming in Frankrijk verder bloeien? "Dit is eigenlijk niet te doen. Schoenen maken is handwerk. Als de werknemers in Taiwan en de Philippijnen, die zestig uur per week werken nu ook eens overgaan op 35 uur, dan redden wij het wel. Het wordt erg moeilijk. Ik heb de overheid gevraagd: wil je dat ik blijf? De prefect hier in de streek begrijpt het, de regering reageert niet. We kunnen geen robots inschakelen. Textiel en schoenen is geen automatenwerk. Machines kunnen alleen helpen. Lagere lonen wil ik niet.

"In de Verenigde Staten is nog vijf procent van de schoenenfabrieken over, in Nederland is het niet veel beter. We kunnen alleen overleven als ons merk sterk is en we uitnemende producten maken. Op den duur krijg je steeds meer een tweedeling: duur en goed versus goedkoop spul uit Oost-Europa en Azië. Wij horen bij de eerste groep. Méphisto blijft."

( a d v e r t e n t i e s )

Domicilie,
voor wie zich vestigt
in het buitenland.