NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

IS HET RECHT om varkens te mogen houden een vermogensbestanddeel in de volle betekenis van het woord? Nee, vindt het kabinet met steun van het parlement. Het is toegestaan om varkensrechten van boeren af te pakken zonder ze hiervoor te compenseren omdat het algemeen belang - de beperking van de milieuschade door de mest - dit vereist.

Jawel, zeggen de varkensboeren. De vermindering van de varkensstapel op grond van de Wet herstructurering varkenshouderij ( WHV ) is een platte vorm van onteigening waarvoor de gedupeerde boeren betaald moeten krijgen. Een rechter in Den Haag heeft gisteren de boeren in het gelijk gesteld: geen onteigening zonder vergoeding. De chaos in de aanpak van de varkenssector is hiermee compleet. Anderhalf jaar geleden joeg de toenmalige minister van Landbouw, Van Aartsen ( VVD ), de WHV door het parlement met het doel om de varkensstapel in Nederland aanvankelijk met een kwart en later gefaseerd met twintig procent te verminderen. De belangrijkste reden was de drastische terugdringing van de mestfosfaten. Eind 1997 ontstond hierover nog een fikse politieke ruzie in de paarse coalitie en op aandrang van de PvdA en de VVD werden de hardste kanten van de wet afgeslepen. Ook toen al waarschuwden juristen voor tekortkomingen in de wet, maar het ministerie van Landbouw zette door. De nieuwe minister, Apotheker (D66), zit met de ellende.

Financiële compensatie voor de korting op de varkensrechten zou de overheid honderden miljoenen en wellicht enkele miljarden guldens kunnen kosten. Daar hadden het toenmalige en het huidige kabinet weinig zin in: de varkensboeren genieten weinig sympathie. Zonder zich van ordeningsregels veel aan te trekken hebben ze jarenlang hun varkensstallen uitgebreid. Nog maar enkele jaren geleden saboteerden ze, onder leiding van hun voorman Van den Brink, actief de mestwetgeving. Gisteren was Van den Brink de overwinnaar in de rechtbank.

MAAR ER IS een juridisch beginsel in het geding dat verder gaat dan de varkensboeren. Namelijk de vraag of de overheid gemachtigd is om eigendom te ontnemen zonder burgers hiervoor een redelijke vergoeding te betalen. Zelfs het Europese verdrag voor de rechten van de mens is in stelling gebracht. Het behoort tot de grondbeginselen van de kapitalistische productiewijze dat de staat bezit niet zomaar kan confisqueren. Het argument van het ministerie dat het in het onderhavige geval niet om een echte onteigening gaat, is door de rechter van tafel geveegd.

De landbouwsector in Nederland is sterk gereguleerd. Het ministerie gedraagt zich als een agrarische variant op het Gosplan, het bureau voor centrale planning van de voormalige Sovjet-Unie. Daarbij moet worden vastgesteld dat het beleid niet de beoogde resultaten oplevert. De kern van de WHV is dat de fosfaatproductie door de varkenssec tor teruggebracht wordt met veertien miljoen kilo. Dat wordt bij lange na niet gehaald, erkent de directeur-generaal van Landbouw deze week in het brancheblad Boerderij. Sterker nog: van de hele inkrimping van de varkensstapel komt vrijwel niets terecht omdat er allerlei ontsnappingsclausules aan de wet zijn toegevoegd. Vorig jaar telde Nederland 10,6 miljoen varkens vergeleken met gemiddeld elf miljoen in de voorafgaande jaren.

HET KABINET heeft in het regeerakkoord opgenomen dat de pluimveesector (bijna honderd miljoen kippen in Nederland) aangepakt zal worden. De treurnis met de varkenswet toont aan hoe lastig dat zal worden. Het gaat geld kosten en het zal hard tegen hard gaan. De verzuring van het milieu zet onverminderd door.

Zie ook:
Rechter blokkeert wet varkenssector (23 februari 1999)

Massaal protest boeren in Brussel (22 februari 1999)