NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS 
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Voor het eerst sinds Rajiv Gandhi, tien jaar geleden, reist vandaag een Indiase premier naar Pakistan. In beide landen groeit de hoop dat premier Vaypajee en zijn ambtgenoot Sharif een doorbraak weten te forceren in de troebele relaties.

Door onze correspondent ROB SCHOOF

NEW DELHI, 20 FEBR. Een busrit van twintig minuten, dan een korte helikoptervlucht en vervolgens een tochtje van tien minuten per open terreinwagen waarin de premiers van India en Pakistan zij aan zij op weg gaan naar het historische zestiende-eeuwse Mogol-fort van Lahore.

De details van het tweedaagse bezoek van premier Atal Behari Vajpayee aan Pakistan, dit weekeinde, worden in de Indiase en Pakistaanse media al dagenlang breeduit gemeten. De Pakistaanse premier, Nawaz Sharif, laat niets aan het toeval over om zijn Indiase ambtgenoot met open armen te kunnen ontvangen voor twee ronden van besprekingen over vrede tussen beide landen. Met koninklijke égards, bijna. De straten van Lahore zijn volgens de bewoners nog nooit zo schoon geweest. ,,Kwam Vajpayee elk jaar maar een keer naar Lahore'', zei één van hen deze week.

Als Vajpayee vanmiddag bij de grensovergang Wagah, twintig kilometer van Lahore, uit de Delhi-Lahore Express stapt, wordt hij onthaald met een Pakistaanse erewacht. Wat begon als een ludieke opening van de eerste busdienst tussen India en Pakistan, is uitgegroeid tot het belangrijkste staatsbezoek van het decennium.

De plotselinge détente tussen India en Pakistan heeft aan beide zijden van de grens hoge verwachtingen gewekt. Commentatoren, analisten, zegslieden en anonieme regeringsfunctionarissen in Islamabad en New Delhi zijn de laatste dagen steeds overmoediger geworden in hun speculaties over een op handen zijnde doorbraak in de betrekkingen. De één filosofeert over een non-agressiepact tussen India en Pakistan, de ander sluit zelfs niet uit dat de vijftig jaar oude bestandslijn in Kashmir tot officiële internationale grens wordt uitgeroepen.

Ook bewindslieden varen mee op de golven van de euforie. Minister van Binnenlandse Zaken L.K. Advani bijvoorbeeld, de aartshavik van de Indiase regeringspartij BJP, riep vorige week in een opwelling dat hij met een nieuwe lijnbus van Bombay naar Karachi wil reizen - de stad waar hij, voor de deling van India en Pakistan, werd geboren.

Gezien het diepe wantrouwen dat de relaties tussen India en Pakistan decennialang heeft gekenmerkt, gezien de drie oorlogen en de kernproeven van nog geen tien maanden geleden, lijkt het uitgesloten dat de 'busdiplomatie' zal leiden tot grote politieke doorbraken. Terwijl gastheer Sharif afgelopen week elke dag weer een nieuw konijn uit de hoed toverde - India mag bijvoorbeeld de hindoe- en sikhtempels op Pakistaans grondgebied komen opknappen - vatte zijn minister van Buitenlandse Zaken, Sartaj Aziz, nog even samen waar het volgens Pakistan uiteindelijk omgaat: Kashmir. Van een ,,verzwakking'' van Pakistans standpunt inzake de bergstaat kan geen sprake zijn, waarschuwde hij woensdag in vraaggesprek met de Indiase krant The Hindu.

Pakistan wil dat de bevolking van Kashmir in een referendum kan bepalen of zij bij India of bij Pakistan wil horen. New Delhi stelt dat Kashmir een ondeelbaar geheel vormt met India. Maar totdat het heetste onderwerp werkelijk ter sprake komt, lijken beide premiers verzeild geraakt in een duel om de hoffelijkheidsprijs van het subcontinent. Sharif viel in zijn eigen woonplaats Lahore zelfs uit naar critici in Pakistan, die vinden dat een bezoek van de Indiase premier in strijd is met alle natuurlijke en geopolitieke wetten op aarde. ,,Dit is een kans om het ijs te breken'', weerlegde Sharif de kritiek. ,,Hoe kunnen we anders de kwestie-Kashmir oplossen? Er is misschien maar één procent hoop op een oplossing door middel van de dialoog, maar er is hoop.''

Zowel in Islamabad als in New Delhi stellen politici dat de kernproeven van mei vorig jaar wel eens verantwoordelijk kunnen zijn geweest voor de toenadering tussen India en Pakistan. ,,De kernproeven in beide landen zijn van positieve invloed geweest op de vrede'', stelt Pakistans minister van Informatie, Murshahid Hussain. De balance of terror heeft ervoor gezorgd dat geen van beide landen meer een oorlog kan winnen, voegt hij eraan toe. Hussain vindt de stap van Vajpayee om naar Pakistan te komen een ,,groots initiatief'' wegens de voorspelbare weerstand binnen extremistische hindoe-kringen - waar een groot deel van de aanhang te vinden is van Vajpayee's eigen BJP. Zij riepen Vajpayee op niet met de bus, maar in een tank naar Lahore te reizen, en zijn kernwapens mee te nemen.

Desondanks is de stem van het gewone volk steeds hoorbaarder geworden sinds de kernproeven. ,,Het is te idioot voor woorden dat wij niet zomaar op bezoek kunnen bij onze familie in Pakistan'', zei een Indiër deze week voor de Pakistaanse ambassade in New Delhi, waar dagelijks honderden mensen wachten op het felbegeerde visum voor Pakistan. ,,Hoe kunnen we onze eigen familie haten? Vroeger woonden we in één land.'' ,,Er bestaat een enorme behoefte aan de de- escalatie van de spanningen tussen beide landen'', zegt ook de Indiase vredesactivist Praful Bidwai.

Als India en Pakistan een duurzaam vredesproces willen opzetten, zullen de premiers moeten beginnen met kleine, symbolische gebaren, zo is de brede opvatting in beide hoofdsteden. Gedacht wordt aan de opening van meer grensposten dan de ene, alleen voor buitenlanders te nemen hindernis bij Wagah. Pakistan, dat al jaren in acute geldnood verkeerd, denkt erover elektriciteit te gaan leveren aan het energiebehoeftige India. Versoepeling van de visumregeling is een andere mogelijkheid, zodat Indiase sikhs naar hun heilige plaatsen in Pakistan kunnen reizen, en Pakistaanse moslims het beroemdste islamitische gebouw ter wereld kunnen bezoeken, de Taj Mahal in Agra. ,,Dat is altijd één van mijn wensen geweest'', liet Sharif zich onlangs ontvallen. Wellicht ziet premier Vajpayee er een mooie locatie in voor de vervolgbesprekingen.

NRC Webpagina's
20 FEBRUARI 1999