NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS 
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Geweeklaag van vrouwen zou laatste gang verstoren

De menigte die de lijkkist van koning Hussein naar de begraafplaats volgde, bestond - bijna - geheel uit mannen. Bij rouwprocedures in de islamitische wereld trekken mannen en vrouwen doorgaans gescheiden op.

Door onze redacteuren

ROTTERDAM, 9 FEBR. Buitenlandse leiders waren gisteren in groten getale naar de Jordaanse hoofdstad Amman gereisd voor de begrafenis van koning Hussein. Maar er was ook een opmerkelijke afwezige: de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Madeleine Albright.

Albright verklaarde gisteren dat haar geslacht haar thuis had gehouden. ,,Ik vond het belangrijk om islamitische tradities te eerbiedigen, en die houden in dat begrafenissen voor mannen zijn'', zo zei Albright gisteren in het televisieprogramma Good Morning America. Zou ze het moeilijk hebben gevonden om wel naar Amman te gaan - zoals enkele andere vrouwelijke hoogwaardigheidsbekleders hebben gedaan - en dan van de begrafenis zelf weg te blijven?, zo werd haar gevraagd. ,,Ik denk dat dat zo is'', antwoordde Albright. ,,Ik denk dat het beter is hier te zijn (..)''. Koningin Beatrix was - als koningin/staatshoofd en daarmee als een van de heel weinige vrouwen - wel degelijk aanwezig op alle gelegenheden waar alle staatshoofden aanwezig waren (dus niet in de moskee). Na afloop van de plechtigheid ging ze bovendien, in tegenstelling tot de mannelijke staatshoofden, naar de Jordaanse koning Noor, die met haar dochters en andere vrouwelijke familieleden en gasten in het Raghadan-paleis vertoefde, vlakbij de begraafplaats, om haar te condoleren.

Bij rouwprocedures in de islamische wereld trekken mannen en vrouwen, net als bij het vrijdaggebed in de moskee, doorgaans gescheiden op. De mannen verzorgen het begrafenisritueel en dragen het lichaam naar zijn laatste rustplaats, de vrouwen nemen afscheid op de drempel van de woning en zoeken thuis troost bij elkaar. Aan die scheiding wordt overigens niet door alle moslims in de wereld in gelijke mate de hand gehouden. De scheiding van mannen en vrouwen bij het gebed en de rolverdeling bij begrafenissen hangt samen met een, in sterke mate cultureel bepaald, verwachtingspatroon. De afzondering van vrouwen bij gebedsbijeenkomsten in de moskee wordt doorgaans gerechtvaardigd met het argument dat het gebed opperste concentratie vereist en bij gemengd bidden de aandacht kan worden afgeleid. Dat vrouwen worden geweerd van de teraardebestelling berust op de veronderstelling dat zij hun emoties minder goed onder controle zouden hebben dan mannen. Heftig rouwbeklag bij de laatste gang van de overledene zou afbreuk doen aan de vereiste berusting in Gods wil. Onder Bedoeïenen wordt het geweeklaag van vrouwen makkelijker geaccepteerd dan onder orthodoxe, stedelijke moslims. De Jordaanse hofcultuur is orthodox-sunnitisch: de Hashemitische koninklijke familie stamt immers rechtstreeks af van de profeet Mohammed. Bij de begrafenis van koning Hussein toonde Jordanië zijn twee gezichten: luidkeelse vrouwensmart langs de route en ingehouden verdriet van koningin en prinsessen op de drempel van het koninklijk paleis. Bij een sterfgeval in Jordanië zitten de mannen vaak buiten. In gewone moslimfamilies (ook de moderne!) gebeurt dat vaak in een tent tussen huis en straat, of bij arme gezinnen half of geheel op de straat. Mannen (verre familie, buren, zakenrelaties, notabelen) lopen vier dagen lang in en uit om de mannelijke familieleden te condoleren, uit de Koran te lezen en bittere ongezoete koffie te drinken. Het is hun plicht om de gasten ook te eten te geven geen zoetigheid, maar echte voedzame maaltijden.

De vrouwen blijven altijd binnen. Als de dode uit een rijke familie komt, rouwen zij in een apart deel van het huis, liefst met eigen opgang. Als de dode uit een arme, kleinbehuisde familie komt, gaan de vrouwen vaak bij een tante of zuster rouwen. Ook zij ontvangen hordes gasten, schenken bittere koffie en lezen uit de Koran.

Een wat oudere Jordaanse vrouw, die opgroeide met dit gebruik en daar gisteren ook geen vraagtekens bij plaatste, zei echter: ,,De koninklijke familie is zo één met het land Jordanië dat wij vrouwen toch wel even hadden willen weten hoe het koningin Noor, prinses Rania (de echtgenote van de nieuwe koning Abdallah) en Basma, de zuster van de koning, daarbinnen verging. Ik heb enige prinsjes les gegeven, jaren geleden. Ik voel me verbonden met de vrouwen - zeker nu.'' Maar de Jordaniërs zagen niet meer op televisie dan de rest van de wereld. Op Jordan Television was dus ook niet te zien hoe koningin Noor de condoleances van Hillary Clinton of koningin Beatrix in ontvangst nam. Zelfs vrouwelijke fotografen werden niet binnengelaten.

Zie ook:
Jordanië begraaft koning Hussein (8 februari 1999)

Hussein: vredesluiter uit overtuiging en noodzaak (8 februari 1999)

In de voetsporen van zijn grootvader (8 februari 1999)

Israel rouwt om overlijden van Hussein (8 februari 1999)

Na koning Hussein (8 februari 1999)

NRC Webpagina's
9 FEBRUARI 1999