NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

FRANK KUITENBROUWER
,,Een goede regeling van de aansprakelijkheid van tussenpersonen - zoals Internetproviders - voor illegale informatie die door hun tussenkomst wordt verspreid''. Deze wens staat hoog op het verlanglijstje van toekomstige wetgeving voor de elektronische snelweg dat minister Sorgdrager (justitie) in februari presenteerde.

Dit is echter gemakkelijker gezegd dan gedaan, zo blijkt in München. Daar begon vorige week een proces tegen de voormalige directeur van de Duitse vestiging van CompuServe, Felix Somm, wegens het verschaffen van toegang aan zijn abonnees tot dieren- en kinderporno alsmede tot verboden nazi-materiaal op Internet. Het ging om buitenlands materiaal en dat is nu net wat ook Sorgdrager vooral dwars zit. Het grensoverschrijdende karakter van Internet mag geen vrijbrief vormen.

De raadslieden van Somm wijzen erop dat het gewraakte materiaal niet van hemzelf afkomstig was en dat de provider slechts diende als doorgeefluik. Een nieuwe wet op de telecommunicatie in Duitsland zegt dat intermediairs in beginsel niet aansprakelijk zijn voor de inhoud van Internet mits zij redelijke voorzorgsmaatregelen nemen om de doorgifte van illegaal materiaal te blokkeren.

Het probleem is alleen dat een dienstenaanbieder niet alles kan bijhouden, zoals de president van de Haagse rechtbank begin 1996 opmerkte naar aanleiding van een klacht van Scientologen over de verspreiding van bepaalde stukken van hun genootschap door derden op Internet. Het ging hier over verspreiden en niet om toegang geven, zoals in Duitsland, maar het principe is hetzelfde: ,,ultra posse nemo tenetur'' (niemand is rechtens gehouden meer te doen dan wat hij vermag), zoals de oude Romeinen reeds zeiden.

De oplossing van Sorgdrager is simpel: de tussenpersoon dient op eerste aanmaning van de justitie de verdere verspreiding van gewraakt materiaal tegen te gaan. Daar komt weliswaar een rechter aan te pas, maar dat is slechts de onderzoeksrechter en niet de instantie die definitief vaststelt of er ook werkelijk sprake is van een uitingsdelict. De bezwaren van deze benadering zijn in de Duitse CompuServe-zaak duidelijk aan het licht getreden.

Het proces in München is voorafgegaan door een politie-inval, eind 1995, bij de Internetprovider. CompuServe-Duitsland blokkeerde daarop de toegang tot tweehonderd nieuwsgroepen op Internet met als gevolg een storm van protesten. Het was technisch namelijk niet mogelijk alleen de Duitse abonnees af te schakelen en daarom werden de door Duitsland gewraakte nieuwsgroepen wereldwijd geblokkeerd. Dat kon de provider niet volhouden en daarom werd de blokkade enkele maanden later weer opgeheven - met als uiteindelijk gevolg dat Somm alsnog voor de rechter moet komen. Ook los van het bezwaar van wereldwijde overkill riep de reactie van de provider kritiek op. Ging zij niet al te makkelijk door de knieën? Zelfs de bedaarde Frankfurter Allgemeine Zeitung sprak misprijzend van ''vorauseilende Gehorsam''.

Dit gevaar blijft niet beperkt tot Duitsland. In ons land hebben Internetproviders al maatregelen genomen voor het aftappen van berichtenverkeer ten behoeve van justitie en veiligheidsdiensten terwijl het parlement nog moest stemmen over de - zeer omstreden - wijziging van de telecommunicatiewet die een harde verplichting moet invoeren.

Door alvast onverplicht mee te werken ondermijnden de providers hun eigen protest (de nieuwe bepalingen werden ook gladjes door de Tweede Kamer aangenomen). Deze episode leert in elk geval dat het gevaar van een 'verkillende werking' van nieuwe controlebepalingen voor de uitingsvrijheid niet moet worden onderschat.

Singapore is het schrikbeeld. Daar worden providers zonder veel omhaal ingeschakeld als een soort onbezoldigd poortwachter van de Staat.

Straf voor kinderporno op het Internet
MÜNCHEN, 28 MEI. De vroegere leider van de internet-provider CompuServe in Duitsland is veroordeeld tot twee jaar voorwaardelijke gevangenisstraf wegens medeplichtigheid aan de verspreiding van pornografische afbeeldingen via het Internet. Het is voor het eerst dat in Duitsland een provider medeverantwoordelijk wordt gehouden voor afbeeldingen die op het Internet te zien zijn.

Aanbieders van Internet geschokt door Duits vonnis

Door onze redacteur MARIE-JOSÉ KLAVER
ROTTERDAM, 29 MEI. In Duitsland en Nederland is door Internetaanbieders en Internetgebruikers geschokt gereageerd op de veroordeling van Felix Somm, de ex-directeur van CompuServe Duitsland, wegens het verspreiden van kinderporno.

,,Dit vonnis is een klap in het gezicht van de hele multimedia-industrie in Duitsland'', reageert Paulus Neef, de voorzitter van de Deutsche Multimedia Verband, een branchevereniging waar ruim 440 Internetbedrijven lid van zijn. De Deutsche Multimedia Verband vertegenwoordigt onder meer CompuServe, America Online, Bertelsmann New Media en Microsoft Duitsland. Neef vreest dat de veroordeling het aanzien van Duitsland als vestigingsplaats voor bedrijven schaadt.

De rechtbank heeft het oordeel gebaseerd op een verkeerde inschatting van de structuur van het Internet, verklaart Neef. Volgens het Multimediagesetz dat vorig jaar in Duitsland is aangenomen, is een bedrijf dat toegang tot Internet verleent, niet verantwoordelijk voor de inhoud van nieuwsgroepen en webpagina's. ,,Felix Somm is een zondenbok voor misdaden die door criminelen op Internet zijn begaan'', zegt Neef.

Klaus-Eckart Maass van het Deutsches Forschungsnetz, een overkoepelende provider voor Duitse universiteiten, spreekt van ,,ein unmögliches Urteil''. Het lijkt er op dat de rechter een gebaar wilde maken dat Internet geen rechtsvrij vacuüm is, aldus Maass. ,,Ik heb medelijden met Somm en ga ervan uit dat hij in hoger beroep wordt vrijgesproken.''

Fred Eisner, voorzitter van de Nederlandse branchevereniging van Internetproviders NLIP, noemt Somms veroordeling een ,,betreurenswaardig incident''. Hij gaat ervan uit dat Somm in hoger beroep wordt vrijgesproken. ,,Het vonnis is wel van belang, omdat het aantoont dat er nog steeds tamelijk conservatieve krachten actief zijn binnen het Duitse openbaar ministerie die proberen het Internet te censureren.'' Volgens Eisner is een dergelijk vonnis in Nederland en de Verenigde Staten niet denkbaar. Op de Internetpagina's van grote Duitse providers als T-Online en Netsurf waren geen reacties op de veroordeling van Somm te vinden.

In verschillende Usenet-nieuwsgroepen (openbare elektronische discussiefora) over censuur, recht en providers hebben tientallen Internetgebruikers op de zaak-Somm gereageerd. ,,Het einde van de rechtsstaat'', noemde Holger Harms Somms veroordeling in de nieuwsgroep de.soc.zensur. In het de.soc.recht.datennetze, een nieuwsgroep over recht en Internet, namen ruim 40 Internetgebruikers deel aan een discussie over de de juridische aspecten van de zaak. Gebruiker Sebastian Bork verbaast zich over de opvatting van de rechter dat Internet geen ,,oceaan van gegevens'' zou zijn, maar een ,,opslagplaats'' die door Internetaanbieders gecontroleerd kan worden.