NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

In: Rialto, Amsterdam; Haags Filmhuis; 't Hoogt, Utrecht.

In de wereld van een uitzichtloze verliezer

Door HANS BEEREKAMP
Tsjechische zigeuners werden onder het communistische bewind nogal hardhandig tot assimilatie gedwongen. Het belang van het opmerkelijke speelfilmdebuut Marian van de voormalige documentaireregisseur Petr Václav is niet dat hij voor een internationaal publiek deze misstand aan de kaak stelt.

De met niet-professionele acteurs gedraaide, knap geënsceneerde film probeert eerder ons van binnen uit deel te laten nemen aan het korte leven van één, in opvoedingsgestichten en gevangenissen opgegroeide zigeunerjongen, Marian. Het samen met de psychiater en ex-onderwijzer Jan Sikl geschreven scenario slaagt er af en toe in voelbaar te maken hoe het is als je niemand vertrouwt, als geen enkele autoriteit ontzag of identificatie met normen en waarden oplevert en de meest primaire overlevingsdriften je handelen dicteren.

Marian is een op meerdere festivals (Locarno, Thessaloniki) onderscheiden film die respect afdwingt. En toch is het geen film die bijzonder veel indruk maakt. Hoewel Václav goed slaagt in het vermijden van romantische clichés over de onbegrepen zigeuner, vertelt hij evenmin veel wat we niet al wisten of vermoedden. Juist de eerlijkheid van de film, die niet verbloemt dat een zo gemaltraiteerde persoonlijkheid gemakkelijk tot diefstal en moord geneigd is, maakt het lastig veel sympathie op te brengen voor de hoofdpersoon.

Tot de meest intrigerende passages behoren die, waarin de dilemma's van een idealistische onderwijzer geschetst worden. Zonder illusies en bijna zonder te aarzelen blijft hij Marian de helpende hand bieden, ook al weet hij dat er geen opvoedkundige eer aan te behalen valt.

Zo wordt de intermediair tussen onze wereld en die van een uitzichtloze verliezer tegen wil en dank mijn held. Ik vrees dat de afstand tot een absoluut slachtoffer, ook in filmisch opzicht, onoverbrugbaar is.