NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

In: Nederlands Filmmuseum, Amsterdam. 15 november 16.30u., 16 november 13u. In het kader van de manifestatie Never mind the gap.

Veertig filmers en de camera van de pioniers Lumière

Door RAYMOND VAN DEN BOOGAARD
Twee jaar heeft het geduurd, maar een van de aardigste initiatieven in verband met de honderdste verjaardag van de cinema is nu dan toch in Nederland op filmdoek te zien, in het kader van een thema-manifestatie over hergebruik van oude film in het Nederlands Filmmuseum.

Voor Lumière et compagnie werden veertig regisseurs uitgenodigd om een filmpje te maken met de technische middelen van de gebroeders Lumière, pioniers van de cinema. Twee originele camera's werden gerestaureerd en de benodigde films (zowel negatieven als positieven) nagemaakt. Hun duur is ongeveer 52 seconden, zodat de oogst veertig films van iets minder dan een minuut bedroeg.

De eerste is van de Franse regisseur Patrice Leconte. Hij ging terug naar het station van La Ciotat, waar de gebroeders Lumière hun befaamde aankomst van de trein opnamen, maar waar de TGV nu doorheen raast. Ook andere regisseurs nemen de gelegenheid te baat voor een historische reflectie, zoals de Egyptische regisseur Youssef Chahine over de geschiedenis van filmcensuur.

Interessanter wordt het, wanneer de filmmaker een tijdloos of modern thema in beeld wil brengen. Jacques Rivette toont de belevenissen van een meisje op rolschaatsen, Jerry Schatzberg de ruzie om een stoeltje tussen een vuilnisman en een zwerfster in New York. Abbas Kiarostami bakt een eitje, Spike Lee toont zijn dochter van negen maanden in een wandelwagentje. Steeds blijkt het Lumière-procede een medium met een heel eigen, en volstrekt niet antiek aandoende charme. Vreemd genoeg doen de films vooral gedateerd aan wanneer er hedendaagse straattaferelen worden getoond. Het is dat op de hoek van de Parijse Rue Soufflot een MacDonalds is gevestigd, anders zou je haast denken dat Merchant Ivory's film in 1900 was opgenomen.

Juist door de korte duur wordt duidelijk, hoeveel manieren van filmen er wel niet zijn: Raymond Depardon kiest voor één statische camera-instelling op spelende kinderen, Andrej Kontsjalovski houdt het op een stilleven, maar leeft zich uit in camerabeweging met rails en dolly. Sommige regisseurs weten binnen 52 seconden een verhaal met ontknoping te vertellen, zoals de twee Afrikaanse deelnemers, Gaston Kabore en Idrissa Ouedraogo. De Spanjaard Fernando Trueba produceert een politiek manifest, Zhang Yimou een essay over oud en nieuw in de Chinese samenleving.

Slechts één filmmaker, Alain Corneau, is op de gedachte gekomen zijn film met de hand te laten inkleuren, zoals omstreeks 1900 werd gedaan. David Lynch heeft als enige gebruik gemaakt van de mogelijkheid om binnen één rol de camera stil te zetten en een film in meerdere episoden te draaien.

Maar er zijn talloze andere manier om al die filmpjes te 'lezen', te vergelijken en te beoordelen. Wie wil zien wat het medium film vermag, moet zich Lumière et Co. dus niet laten ontgaan.