NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  
S e l e c t i e

FRITS ABRAHAMS
'Bordje gezond: minder kanker!'

Zo heette de uitzending die de TROS in opdracht (en dus met het geld, want zo gaat dat in omroepland) van de Nederlandse Kankerbestrijding maakte.

Ik houd niet van 'bordje of broodje gezond', ik houd vooral van 'broodje vette kroket', dus voelde ik me aangesproken. De wereld van de kankerbestrijding kan er zo heerlijk overzichtelijk uitzien. Eet nu maar elke dag een paar laffe broodjes rauwkost-met-ei, en uw darmen zullen als vastberaden cipiers elk gezwel de toegang ontzeggen. Dat is de suggestie.

Doodgaan kan altijd nog, en daarom kijk je als potentiële sterveling des te oplettender naar zo'n programma. Zou het écht...? Hoef ik alleen maar elke dag zo'n kleffe deeghap te eten om op mijn drieentachtigste juichend en ongeschonden dat fantastische verpleeghuis te halen?

Helaas.

Ik heb zó aandachtig naar dat programma gekeken dat ik na afloop als een zielig hoopje twijfel achterbleef. En het begon nog wel zo sterk. ,,Veel vet eten verhoogt de kans op kanker'', zei een commentaarstem. ,,Schadelijke stoffen werken in op het slijmvlies van de darmen, poliepen ontstaan en kunnen veranderen in gezwellen.''

Het is geen tekst om een zwaarmoedige bui mee te verdrijven, maar duidelijk is hij wél. Afblijven van dat vieze vet, luidt de boodschap. Het zal een pijnlijke afkickperiode worden, maar je begrijpt dat je er niet onderuit kunt. Je bent het ook eigenlijk wel verplicht tegenover vrouw en kinderen.

Halverwege het programma gebeurt er echter iets wonderbaarlijks. Plotseling zegt prof. Kok 'uit Wageningen' dat uit 'het meest recente onderzoek' is gebleken dat het met dat vet in relatie tot kanker 'wel meevalt'. Vet is vooral voor hartpatiënten niet best.

'Wel meevalt'!

De professor schijnt niet te beseffen dat hij met deze mededeling een bom van onzekerheid de huiskamers inslingert. Hoe zit het nu met die openingszin: 'Veel vet eten verhoogt de kans op kanker'? Staat de professor 'uit Wageningen' daar eigenlijk wel achter, of is het een zinnetje uit de computer van de chef-voorlichter van de Nederlandse Kankerbestrijding? Wat is trouwens 'veel vet eten'? Eén broodje kroket per dag, of tien? Al piekerend begin je ongemerkt al te snakken naar de walgelijkste versnaperingen uit de muur. (Nierbroodjes, bestaan die nog?)

De uitzending pruttelt verder, maar de ban is gebroken. Je begint je af te vragen of het zaakje niet alleen gefinancierd is door de Nederlandse Kankerbestrijding, maar ook door het Produktschap voor Groenten en Fruit. Zelden is in een tv-programma zó jubelend de lof bezongen van appelen, wortelen, spruitjes en spinazie. Zelfs de tomaat, dat geurloze, smaakloze, klootloze weeskindje uit het Westland, komt er nog goed van af.

Helaas, zegt de commentaarstem, wordt er in Nederland steeds minder groente en fruit gegeten: hooguit 250 gram in plaats van 400 gram per dag. ,,Als iedereen zich aan dat laatste houdt, kan kanker met 23 procent afnemen, of minstens met zeven procent.''

Vreemd, die cijfers. Het is nogal een verschil: 23 procent of zeven procent. Hoe zouden ze dat nu onderzocht hebben? Weten ze wel zeker dat het niet 24 procent is, of zes procent?

Trouwens, als je erop gaat letten, merk je dat ze in deze uitzending vaak zeggen: ,,Er zijn aanwijzingen dat...'' Nooit: ,,Het staat vast dat...'' (Behalve in die kloeke openingszin dus.) Zo moet je eigenlijk geen rood vlees eten. Wit vlees, dat gaat ermee door. ,,We weten niet waarom'', zegt een onderzoeker.

Wat te doen als onwetende kijker-eter? Ik heb besloten het veilige midden te houden: elke dag 400 gram groenten en fruit, akkoord (afgezien van de tomaat), maar de kroket en de biefstuk gaan pas de deur uit als de TROS de ondubbelzinnige bewijzen van hun schadelijkheid levert zonder sponsoring door de Nederlandse Kankerbestrijding.

T V   V O O R A F :

MAX PAUMEN
1 December 1996 was voor de koninklijk erkende harmonie Sint Michaël in het Brabantse dorp Sint-Michielsgestel een zeer bijzondere dag. Na veel voorbereidingen en intensieve repetities trad Marco Bakker op tijdens een galaconcert. In de serie Lang leve de vereniging, die vanavond op de televisie begint, wordt verslag gedaan van het optreden. Marco Bakker wordt als een koning onthaald. Zal de grote zanger wel tevreden zijn met de schminktafel die men na veel moeite heeft kunnen bemachtigen? Men ziet het bijna voltallige bestuur vol spanning kijken naar zijn gezicht als hij de kleedkamer is binnengegaan.

Terwijl de bestuursleden van de harmonie de performance beschouwen als het hoogtepunt in hun leven, is het voor Marco Bakker een routineklus. Van de vooraf beloofde romantiek en emotie is weinig te bespeuren in het optreden waarvoor hij nochtans 6000 gulden beurde. Terwijl de laatste tonen van de harmonie weerklinken is de grote zanger al verdwenen. Een mooi eindshot: de deur van zijn verlaten kleedkamer op een kier met een bord waarin hij het papier heeft gedaan waarmee hij de schmink van zijn gezicht afhaalde. Waarom zo vlug weggelopen en dames die hem zo graag eens de hand hadden gedrukt teleurgesteld achterlatend? Wel, hij klaagde over een verkoudheid en zei de dag erna weer vroeg elders te moeten zijn. Inlichtingen die men uit de aflevering zelf niet krijgt maar waarover men gemakkelijk kan beschikken als men toevallig inwoner van Sint-Michielsgestel is en op het pleintje waar men woont ten minste 4 medebewoners lid van de harmonie zijn. Die harmonie is de trots van het dorp. Dankzij het galaconcert kon de verenigingskas behoorlijk worden gespekt en zo kan men weer nieuwe instrumenten kopen.

De serie die tot en met 15 juli elke dinsdag wordt uitgezonden, wil diverse verenigingen portretteren. Zoals de vogelvereniging De Nachtegaal in Bruinisse of de wandelverenging De Gemsen uit Eindhoven die werd opgericht om bergen te beklimmen maar door de hoge leeftijd van de leden nu genoegen moet nemen met Zuid-Limburg. Verder - en dat is vanavond te zien - de luid kwakende voorzitster van de Vrienden van Den Haag. Onder haar aanvoering wordt een wandeling door de stad gemaakt. Daarbij wordt een niet gering resultaat onthuld: de palen die de verkeersruimte voor Hotel des Indes afschermen werden na herhaaldelijk aandringen van de vereniging niet in het gebruikelijke rood-wit, maar in groen-wit geschilderd opdat ze beter zouden toneren met de omgeving. Een mevrouw uit het Noord-Hollandse Bergen is lid van Red de Pad en werd door het lot van de diertjes, die bij het oversteken van de weg massaal worden doodgereden, zo bevangen dat ze er een gedicht op maakte. Dat mag ze - op hoge hakken en in een korte rok - voorlezen in de tuin van haar bungalow. Men ziet haar ook in het avondlijk duister er op uittrekken in dienst van de pad. Dan heeft ze gouden muiltjes aan en dan zegt haar man, die haar volgt in zijn auto, wel eens dat ze weer aan het tippelen is. De eerste afleveringen van de serie smaken naar meer. Men ziet mensen die uit liefde voor hun vereniging heel diep gaan, soms zelfs zo diep dat ze er bijna aan bezwijken zoals de stijldanser van de dansvereniging Vida uit Doetinchem, die verdorie op een treffen in Waalwijk weer naast de eerste prijs grijpt. Was er misschien sabotage in het spel?

,,Lang leve de vereniging'' is eigenlijk een wat verfijndere vorm van ,,Van Gewest tot gewest''. Niet geheel duidelijk is waar maker Michiel van Erp op uit is geweest: naar het in beeld brengen van reilen en zeilen van het Nederlandse verenigingsleven of naar de vrolijke, soms ontroerende dan weer belachelijke of lachwekkende verschijnselen? Een oordeel daarover is pas te geven na het zien van alle afleveringen.

Lang leve de vereniging, Vara, Ned.3, 23.25-23.55u.

F I L M   V O O R A F :

PIETER STEINZ
Wie de Deense regisseur Lars von Trier kent van het religieus-romantische Breaking the Waves of de onlangs op Nederland 3 uitgezonden spook-soap The Kingdom, zal bij Europa even moeten slikken. Von Triers tweede speelfilm, die in 1991 de Speciale Juryprijs in Cannes won, is indrukwekkend maar bepaald niet toegankelijk. Europa is een absurdistisch drama dat de kijker nu eens hypnotiseert (bijvoorbeeld met de voice-over van Max von Sydow) en dan weer opschrikt met gewaagde stilistische effecten, waarvan de onwerkelijke dieptescherpte en de afwisseling van kleur en zwart-wit de opvallendste zijn.

Von Trier stak destijds niet onder stoelen of banken dat hij zich voor Europa had laten inspireren door Amerika van Franz Kafka. Niet alleen de titel van zijn film was het spiegelbeeld van die van de beroemde roman uit 1927, ook het uitgangspunt van het verhaal. In Europa gaat een naïeve jonge emigrant (Jean-Marc Barr) naar Duitsland om daar onder de hoede van zijn oom (ErnstHugo Jregard, de mopperende Zweedse dokter uit The Kingdom) te gaan werken als slaapwagenbegeleider bij de spoorwegen. Het is oktober 1945, Stunde Null: het in puin gelegde westen van Duitsland is onderworpen aan Amerikaans militair regime en probeert weer een 'normaal' land te worden - daarbij gehinderd door de terroristische acties van een geheimzinnige fascistische partizanengroep die De Weerwolven wordt genoemd.

De plot van deze unheimliche film noir, over een fatale vrouw (Barbara Sukowa) die de slaapwagenbegeleider in haar netten verstrikt, is van ondergeschikt belang. In de geest van zijn voorbeeld Kafka ging het Von Trier om het creëren van een nachtmerrie-achtige sfeer, die de ontreddering van naoorlogs Europa symboliseert.

De wagens van de door nachtelijk Duitsland rijdende treinen zijn een microcosmos van het leven daarbuiten: barse militairen (die op een gegeven moment de verwarming uit de trein slopen onder het roepen van 'Oorlogsschuld aan Scandinavië'), politieke afrekeningen, dolende zielen uit de concentratiekampen. Het is dan ook een toepasselijk trieresk grapje dat de enige liefdesscène van de film zich afspeelt op een modelspoorbaan.

Europa (1991) van Lars von Trier. Duitsl.2, 0.00-1.50u. Duits en Engels gesproken.