NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

DE NEDERLANDSCHE BANK heeft vorig jaar aanzienlijk minder winst gemaakt dan in 1995. Daardoor bedroeg de winstafdracht aan de schatkist over 1996 zevenhonderd miljoen gulden minder dan het jaar ervoor. Jammer voor minister Zalm van Financiën, want het financieringstekort van de overheid kon hierdoor vorig jaar wat minder dalen.

De winst- en verliesrekening vormt een belangrijk onderdeel van het jaarverslag van een onderneming. Maar bij het jaarverslag van De Nederlandsche Bank, dat gisteren is verschenen, trekt het zelden aandacht. Daar gaat alle belangstelling naar het Verslag van de President, een kritische beschouwing van de internationale en nationale financieel-economische stand van zaken. President Duisenberg, die voor de zestiende keer tekende voor het Verslag, liet zich dit jaar over Nederland optimistisch uit. Zijn ambtsperiode bij De Nederlandsche Bank valt min of meer samen met het tijdperk waarin Nederland zich herstelde vanuit het dieptepunt van de 'Hollandse ziekte' tot het succesvolle 'deltamodel'. Nederland, schrijft hij, heeft de problemen waarmee het kampte toen hij in 1982 aantrad, ,,overwonnen''.

DE UITHAAL van de president naar de begrotingsplannen van het kabinet voor 1998 die afgelopen weekeinde bekend werden gemaakt, kwam dan ook als een verrassing. In voorgaande jaren hekelde Duisenberg met recht de voortdurende neiging tot versloffing van de overheidsfinanciën. Maar het kabinet-Kok valt wat dit betreft niets te verwijten, zoals Duisenberg ook in zijn Verslag schrijft. Het tekort komt dit jaar aanzienlijk onder de afspraak van het regeerakkoord en het zal in 1998 vermoedelijk nog verder dalen. De lastenverlichting die het kabinet voor het komende verkiezingsjaar heeft ingeboekt, is politiek verdedigbaar nu de staatshuishouding nagenoeg op orde is.

Toch wringt er iets in de verhouding tussen het monetaire en het begrotingsbeleid. Dat komt omdat de Nederlandse economie de gevangene is van Europa. Door de aanhoudende groei begint de economie tekenen van oververhitting te vertonen, bijvoorbeeld in sectoren van de arbeidsmarkt waar zich tekorten voordoen. Duisenberg heeft gelijk dat lastenverlichting een extra stimulans voor de bestedingen vormt, terwijl afremming gewenst is gezien de conjunctuurcyclus.

HIER KOMT DE president van De Nederlandsche Bank zichzelf tegen: het andere instrument om oververhitting tegen te gaan, een renteverhoging door de centrale bank, is niet beschikbaar. Doordat de gulden aan de D-mark is gekoppeld, kán De Nederlandsche Bank de rente niet eigenmachtig verhogen. Zolang de sukkelende Duitse conjunctuur en het streven naar de Economische en Monetaire Unie een Duitse - en daarmee Nederlandse - renteverhoging in de weg staan, kan De Nederlandsche Bank weinig anders doen dan het kabinet aanmoedigen toch vooral de begrotingsdiscipline te handhaven. Zonder de beschikking over het rente-instrument roept Duisenberg daarom dat het kabinet de uitgaventeugels toch vooral niet mag laten vieren.

In de discussies over de EMU wordt geregeld gewaarschuwd voor het risico van een economische crisis die landen ongelijk zal treffen. In een muntunie met een gemeenschappelijk monetair beleid kan dat de negatieve gevolgen van een schok verergeren. Nederland beleeft op het ogenblik de omgekeerde situatie. De economie groeit harder dan in de omringende landen, maar het geëigende monetaire instrument, renteverhoging, is niet inzetbaar. Hier is sprake van een positieve economische schok en een gemeenschappelijk monetair beleid weet daarmee evenmin raad.

WIM DUISENBERG vertrekt op 1 juli naar het Europees Monetair Instituut in Frankfurt, de voorloper van de Europese Centrale Bank. Ondanks Frans gesputter valt te verwachten dat Duisenberg de eerste president van de ECB zal worden en zal presideren over de euro. Zijn papieren daarvoor zijn indrukwekkend. Het bestendige monetaire beleid van De Nederlandsche Bank, met de nadruk op prijsstabiliteit en koppeling van de gulden aan de D-mark, heeft bijgedragen aan het herstel van de Nederlandse economie. Met dank aan de Bundesbank en de Nederlandse sociale partners kan worden vastgesteld dat Duisenberg zijn belangrijkste taak, stabiliteit van de munt, de afgelopen zestien jaar met glans heeft volbracht.