NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

BURGEMEESTERS KOMEN in veel landen op hun plek terecht na een vaak heftige verkiezingsstrijd. In Nederland hebben de eerste burgers van de stad, zeker als het gaat om de grotere gemeenten, slechts te maken met een verbale strijd waaraan zij zelf part noch deel hebben. Het systeem van de benoemde burgemeester brengt met zich mee dat er vooral óver hen wordt gesproken. Van de kandidaten zelf wordt juist uiterste terughoudendheid gevraagd. Vertrouwenscommissies en vertrouwelijkheid zijn sleutelbegrippen als het gaat om burgmeestersbenoemingen. Althans, volgens de theorie. Want tegelijkertijd is er de wetmatigheid van de praktijk waarbij de namen van kandidaten steevast uitlekken en iedereen naar hartelust opvattingen ventlileert over de betrokken personen.

Tilburg vormt wat dit betreft geen uitzondering. Voor de opvolging van burgemeester Brokx, die met pensioen gaat, kan het kabinet kiezen uit FNV-voorzitter Stekelenburg en het Tweede-Kamerlid voor het CDA mevrouw Van Rooy. Dit hoort dus niet bekend te zijn, maar ook in de Brabantse industriegemeente heeft men zich gehouden aan de officieuze regels van het spel.

Geheel in lijn met het uitlekken van de namen is vervolgens de verontwaardiging van de vertrouwenscommissie. De fractievoorzitters van PvdA, VVD en D66 in de Tilburgse gemeenteraad hebben deze week aan hun collega-partijgenoten in de Tweede Kamer geschreven zich de risee van de stad te voelen. De selectie voor een nieuwe burgemeester is volgens hen uitgelopen op een onmogelijke procedure.

DAT IS INDERDAAD het enige goede begrip dat kan worden gehanteerd bij burgemeestersbenoemingen. Het is een onmogelijke procedure, maar wel een waar bewust voor is gekozen. Aan de ene kant is er vanuit Den Haag bij het zoeken naar een nieuwe burgemeester de erkenning van de lokale autonomie; de vertrouwenscommissie is daarvan een uiting. Maar aan de andere kant is de burgmeester een door de Kroon benoemde figuur, waardoor Den Haag toch altijd het laatste woord blijft hebben. Waar dat toe leidt, blijkt keer op keer als een plaats groter dan 100.000 inwoners een nieuwe burgmeester nodig heeft. Ondanks profielschetsen en vertrouwenscommissies is het altijd weer de hogere macht van de landelijke politiek die uiteindelijk anders beschikt.

Onder de 'paarse' cultuur is deze vorm van 'regentesk' bestuur niet veranderd. Een meerderheid van de Tweede Kamer legde zich er vorig jaar bij neer dat het bestaande benoemingensysteem in hoofdlijnen onveranderd zou blijven. Er werd weliswaar overeengekomen dat vertrouwenscommissies uit de gemeenteraad een grotere rol zouden krijgen bij de selectie van kandidaten, maar het voorstel om gemeenteraden ook het recht van aanbeveling te geven bleek al een stap te ver.

DE BENOEMING van burgemeesters van de grote steden blijft, net als die van de commissarissen van de koningin overigens, een verdelingsvraagstuk dat de landelijke politiek niet uit handen wenst te geven. Dat zadelt vertrouwenscommissies in gemeenten op met hun 'onmogelijke procedure'. Hun taak zou al iets minder onmogelijk worden als er, zoals nu door de Tilburgse fractievoorzitters is gesuggereerd, vanuit Den Haag aanwijzingen werden gegeven over de politieke kleur waarbinnen de kandidaat moet worden gezocht. Maar ook dat voorkomt niet dat landelijke opportuniteit prevaleert boven plaatselijke wens. Er is het systeem van de gekozen burgemeester en dat van de benoemde burgemeester. De tussenweg is altijd behelpen en zal daarom ook bijna altijd bij een van de partijen tot frustraties leiden.