NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  
S e l e c t i e

Door KOEN GREVEN
Nederland 1 heeft er ruim anderhalf jaar geleden één benoemd, TV-2 vanaf 1 januari en Nederland 3 wil er één. Een netmanager. Als het aan staatssecretaris Nuis (media) ligt krijgen ze alledrie volgend jaar weer een nieuw soort netmanager.

Nu worden de netmanagers nog benoemd door de zenderbesturen, maar volgens de kabinetsplannen moeten ze in dienst komen van een onafhankelijke Raad van Bestuur. Als dat gebeurt onstaat er weer een ouderwetse strijd tussen de omroepen, menen ze in Hilversum.

Gerard Hulshof heeft zijn intrek genomen in een riante villa aan de Schuttersweg in Hilversum, vlak naast het gebouw van de NCRV. De voormalige programma-directeur van de KRO bepaalt al anderhalf jaar als netmanager voor een deel de uitzendschema's van de Avro, KRO en NCRV (AKN). ,,Het zenderbestuur van Nederland 1 is de baas over het net, maar ik ben bij hun in dienst. Ik hak namens het net knopen door over de programmering. Dat doe ik op basis van vertrouwen'', zegt Hulshof.

De verschillende partijen op Nederland 1 besloten vier jaar geleden al om de vaste uitzendavonden per omroep los te laten. Het net moest profiel krijgen met een eigen publiek. De programmering moest beter op elkaar worden afgestemd. Daar waren ze het in 1993 over eens. ,,In het begin was er een verbetering, maar ja het was eigenlijk net als in een huwelijk. Toen de wittebroodsweken voorbij waren ging men de nadelen zien en wilde ieder weer zijn eigen lijn trekken. Na overleg is besloten dat ik per 1 september 1995 als netmanager zou aantreden'', zegt Hulshof.

Vanaf die tijd was vijftien procent van de zendtijd en vijftien procent van het budget in handen van Hulshof. Hij kon schema's gaan maken, programma's kopen en programma's tegenhouden. Eén ding was duidelijk: Nederland 1 moest weer terrein winnen op het gebied van actualiteitenprogramma's. ,,Er bestond een lichte vorm van samenwerking tussen Televizier, Hier & Nu en Brandpunt, maar het was geen geheel. Toen heb ik gezegd: dat moet anders. Er moet een dagelijkse actualiteitenrubriek komen onder één titel en ook het nieuws moet worden doorgecovered. Als jullie dat doen dan krijgen jullie zendtijd om 20.30 uur. Zo is Netwerk ontstaan'', zegt de netmanager.

Inmiddels heeft Nederland 1 volgens Hulshof langzamerhand een gezicht gekregen en een publiek. De gemiddelde Nederland 1 kijker is 51 jaar oud, heeft een bovengemiddeld niveau en is geïnteresseerd in politiek en kunst. ,,Mensen met een maatschappelijke verantwoordelijkheid die betrouwbaarheid willen'', zegt Hulshof. ,,De Avro, de KRO en de NCRV zijn omroepen die in het politieke midden zitten. Maar je moet dan wel een beetje oppassen dat je niet doodsaai wordt. De omroepen moeten niet alledrie hetzelfde gaan doen, maar doen waar ze goed in zijn. Dat is een kwestie van verfijnen en sturen. Dat is mijn verantwoordelijkheid'', zegt Hulshof.

Dat de netmanager het vertrouwen van de omroepen heeft blijkt uit de vergroting van zijn verantwoordelijkheden. Vanaf september krijgt Hulshof 25 procent van het budget en de zendtijd tot zijn beschikking.

Zover zijn ze bij TV-2 nog lang niet. B. Bremer, het voormalige hoofd programmaontwikkeling en plaatsvervangend programmadirecteur van de Tros, is pas sinds 1 januari aangesteld om structuur te brengen in de programmering van het tweede Nederlandse net. De vraag is echter hoe Bremer een geheel kan maken van TV-2, waar naast de publieke omroepen De Tros en de EO ook de NOS en Teleac/Not de zendtijd vullen. EO-voorzitter A. van der Veer bestempelde het imago van TV-2 vorige week tijdens een hoorzitting in de Tweede Kamer nog als ,,wonderlijk''. Het was dezelfde Van der Veer die vorig jaar het idee opperde om Bremer als netmanager een geheel van de zender te laten maken.

Bremer's bureau staat achterin een zijgangetje van het Hilversumse Tros-gebouw en hij drinkt zijn koffie nog uit een Tros-mok. ,,Nee, ik ben uit dienst van de Tros en ik ben nu de enige werknemer van de stichting TV-2'', zegt Bremer. ,,Het imago van het hele net verbeteren. Dat is mijn opdracht.'' Makkelijk is dat niet met bespelers van zo verschillend pluimage. ,,Het is geen mission impossible, maar een mission necessary. Je moet iets doen met de verschillen die er bestaan tussen de verschilende elementen. Ons voordeel is dat we weinig doublures in de programmering hebben. TV-2 moet een harmonie der contrasten worden'', zegt hij. De speelruimte die Bremer heeft is echter nog uitermate beperkt. Ongeveer 85 procent van de programmering ligt dit jaar al vast en bovendien staat de Tros erop dat het twee avonden in de week 'de eigen avond houdt'. ,,We moeten proberen om de programmaschema's helder te maken. Daarvoor moet je knopen kunnen doorhakken en beslissingen kunnen nemen. Programma's moeten wat anders gegroepeerd worden, met dat proces ben ik nu bezig.''

Hoe lang Bremer zich nog bezig kan houden als netmanger van TV-2 is nog maar zeer de vraag. Staatssecretaris Nuis (media) heeft inmiddels een wetsvoorstel ingediend waarin een nieuwe bestuursstructuur van de publieke omroep moet worden vastgelegd. Het voorstel vormt een overbruggingsperiode tot het jaar 2000. Dan lopen de concessies van de omroepverenigingen af. Een nieuw op te richten Raad van Bestuur van de publieke omroep krijgt in de voorstellen van Nuis bevoegdheden waaronder ook het coördineren van de programmering op de netten Nederland 1, 2 en 3. Dat bestuur benoemt netcoördinatoren.

Het steekt de publieke omroepen het meest dat in het 'plan-Nuis' de netmanagers uiteindelijk door de kroon benoemd worden en niet meer in dienst staan van de bespelers van de verschillende netten.

Volgens Hulshof en Bremer kiest Nuis de verkeerde benadering. ,,Het kabinet bereikt dan het omgekeerde van wat het wil. De omroepen zullen weer elkaars concurrent worden. De netmanager werkt dan niet namens de zender, maar namens de Raad van bestuur. Dat worden ambtenaren. Het eerste jaar gaat dat nog goed, het tweede jaar wordt dat al minder en het derde jaar gaat dat radicaal fout. Als dit wetsvoorstel wordt aangenomen is het ieder zich voor en de Raad van Bestuur voor ons allen. Dan kan niet de bedoeling zijn van een sterke publieke omroep'', aldus Hulshof.

T V   V O O R A F :

Door RAYMOND VAN DEN BOOGAARD
Het beste en leukste televisieprogramma over nieuwe media is elke werkdag te zien op NBC-Europe, voorheen wel bekend als Superchannel. The Site is een amusante en in hoog tempo gepresenteerde talkshow over alles wat te maken heeft met computers en hun mediatoepassingen. Het tempo van de uitzending ligt hoog: de presentatrice haalt in een uur wel soms zo'n acht negen gasten, die in hoog tempo zulke uiteenlopende zaken behandelen als nieuwe spelletjes, interessante nieuwe software of de politieke aspecten van Internet.

The site, blijkt uit het logo in de benedenhoek, is afkomstig van het Amerikaanse televisiestation MsNBC, een nieuws- en informatiestation van de Amerikaanse televisiegigant NBC en het computerbedrijf Microsoft. The site, dat wordt geproduceerd door een apart bedrijf, ZBTV, maakt echter een onafhankelijke indruk. Hetzelfde geldt voor de website (www.thesite.com), waarmee ZBTV het televisieprogramma ondersteunt. Deze site munt vooral uit door een dagelijks wisselend stukje freeware (gratis, soms op proef te laden computerprogramma's). Deze week was er bijvoorbeeld een programmaatje voor tuinonderhoud beschikbaar (GrowIt for Windows geheten), en er is een programma om de bewegingen van de komeet Hale-Bopp op de voet te volgen.

Technologisch abracadabra ontbreekt, maar het is wel duidelijk dat The Site is gericht op een maatschappij, waar de thuiscomputer nog wat meer ingeburgerd is dan de onze. Voor veel van de produktinformatie geldt bovendien, dat de produkten in kwestie nog niet in Europa op de markt zijn gekomen. Maar ondanks die handicap, geeft het kijken naar The Site toch een redelijk idee, van wat er aan gebruiksvriendelijke apparatuur en programma's zoal te doen is op de Amerikaanse voortrekkersmarkt, en derhalve ook spoedig op de onze.

The Site heeft, ondanks de gerichtheid op een groot publiek, iets van de pioniersgeest van veel Internet-freaks van het eerste uur behouden: lichtelijk zonderlinge langharigen lijken bij voorkeur te worden aangezocht voor het leveren van commentaar op het gebied van maatschappelijke gevolgen van de nieuwe technieken. Tot voor enkele weken werd het programma - vermoedelijk als vertrouwenwekkende maatregel in de richting van een algemeen publiek - gepresenteerd vanuit een extreem-ouderwets decor met plantjes en grenen boekenkasten. Pas sinds kort is in het decor enig futuristisch ogend staal opgenomen. Voor een virtueel decor zoals dat in dit verband voor de hand zou liggen, lijkt de redactie vooralsnog terug te schrikken.

The Site, elke werkdag van 17 tot 18 uur op NBC Europe. Dit station is aanwezig op een paar Nederlandse kabelnetten, al of niet in het kader van een pluspakket. In heel Europa is NBC Europe analoog en vrij per satelliet te ontvangen (Eutelsat 2F1, 13 graden O., 10987 GHz verticaal). De zender maakt ook deel uit van het digitale satellietpakket van Multichoice voor Nederland. Overigens heeft NBC aangekondigd de zender MsNBC, waarvan The Site afkomstig is, binnenkort ook in Europa te gaan exploiteren.

T V   V O O R A F :

Door HANS BEEREKAMP
Van de vijf afleveringen in het nieuwe seizoen van VPRO Lolamoviola, low-budget televisiefilms van beginnende regisseurs, is de laatste wellicht de meest stijlvaste. Duister licht van Martin Koolhoven is een dappere en interessante poging tot Hollandse horror, die een grote stap voorwaarts betekent ten opzichte van Koolhovens eindexamenfilm van vorig jaar, De orde der dingen. De kracht van Koolhoven lijkt vooral te liggen in zijn mise-en-scène en genrebewustheid, minder in puntige dialogen, een doortimmerd scenario of een doorleefde acteursregie; hij staat in zijn herkenbare stijl dichter bij de jonge Dick Maas dan bij Paula van der Oest.

Toch zijn de beide hoofdrolspelers Marc van Uchelen en Viviane de Muynck redelijk effectief in Koolhovens griezelthriller over een jonge inbreker die op een eenzame boerderij betrapt wordt door de struise bewoonster. De vrouw slaat hem knock out, doet hem handboeien om en gijzelt hem met behulp van een fors uitgevallen jachtgeweer. De Muynck speelt de bijbelvaste boerin als een kruising tussen Kathy Bates in Misery en Willeke van Ammelrooy in Antonia (de laatste rol was overigens door Marleen Gorris aanvankelijk voor De Muynck bedacht). In haar eerste optreden in de film is het hoofd van de boerin geheel in de schaduw gehouden, een van de overtuigende lichteffecten van Koolhovens cameraman Menno Westendorp, die een oerhollands landschap de allure weet te geven van expressionistische verdoemenis.

Weinig later ontdekken de gijzelaar en het publiek dat de boerin zich Job waant en dat haar huid overdekt is met pestbuilen. Alsof ze haar jonge gevangene de catechismus wil bijbrengen, stelt ze bij herhaling dwingend: ,,Vraag me eens waarom je hier bent''. Het antwoord luidt aanvankelijk vooral: ,,Om te doen wat ik zeg''. Tot de sadistische spelletjes behoort de opdracht het lievelingsvarken van de boerin te slachten. De scène, waarin Van Uchelen wadend door het varkensbloed moet beseffen dat zijn kwelgeest zich uitverkoren waant, omdat ze zelf over haar hele lichaam bloedt, is een duidelijk bewijs van Koolhovens behoefte om de kijker niets te besparen. Erg mooi gelukt is De Muyncks omslag naar een tammere houding, nadat Van Uchelen begonnen is met laconiek gedebiteerde bijbelcitaten te bewijzen dat de vrouw helemaal niet op Job lijkt. Het is meer een oppervlakkig spelletje met bijbelteksten dan een overtuigende vertaling van het oudtestamentische gedachtengoed, maar Duister licht is dan ook geen auteursfilm of een beschouwing over calvinisme, maar een stijloefening met gebruikmaking van Hollandse ingrediënten.

Koolhoven wordt steeds meer een regisseur om rekening mee te houden, vooral wanneer hij zich zou gaan toeleggen op de filmische vormgeving van meer geraffineerde scenario's.

Lolamoviola: Duister Licht, zondagavond, VPRO, 20.00-20.55u.

T V   V O O R A F :

Door MARKUS MEULMEESTER
Het kan boeiend zijn, iemand bijna een uur lang achter elkaar over het verleden te horen praten. Oral history over een wilde jeugd, de rampspoed van de oorlog, een ongelooflijke carrière of verlies van een geliefde. Kortom, ontroerende geschiedenissen van gewone mensen. Zo hadden Jim van der Hoeven en François de Waal het bedacht voor de serie Levensverhalen waarvan zondagmiddag het laatste deel wordt uitgezonden. Zij kozen niet voor het interview maar voor een lange monoloog van de hoofdpersoon. Af en toe, buiten beeld, met een opmerking op weg geholpen en toelichtende teksten van acteur Henk van Ulsen, afgewisseld met foto's uit hun familie-album.

In de laatste uitzending zien we de inmiddels 73-jarige beeldhouwster Truus Menger die in de oorlog deel uitmaakte van de Haarlemse verzetsgroep waarin ook verzetsstrijdster Hannie Schaft zat. Menger maakte in 1982 het ontwerp voor het Hannie Schaft-monument. Stof genoeg voor een interessant uurtje. Ze vertelt over boeiende zaken als de armoede van voor de oorlog, crisistijd, demonstraties, politieke vergaderingen, Ruijs de Beerenbrouck - 'die maakt alle centen zoek' - en een dramatische gebeurtenis met een 5-jarig jongetje in de oorlog. Maar het wordt ondanks de duur van het programma slechts aangestipt. Emotioneel spreekt ze over drie gehandicapte kleinkinderen en het verlies van haar echtgenoot.

De onderwerpen waar je meer details over zou willen horen - bijvoorbeeld haar verzetsactiviteiten en haar kunstwerken - blijven onderbelicht.

Zo ging het ook in de aflevering met de non Eef Jonkman, vorige week, die vooral ,,leuke herinneringen'' aan haar tijd thuis had. Veel spelletjes, zoute haringen en huiselijkheid. Zelfs de boterham met tevredenheid ontbrak niet. Haar vader, 'diep gelovig', sprak altijd in zichzelf en met de 'Grote Baas'. Ze zat al in het klooster toen ze een 'leuke jongen' tegenkwam, maar zei tegen hem: ,,Dit is mijn weg, ik kies voor dit leven.''

Ook in deze uitzending bleef er veel aan de oppervlakte en kwam het niet veel verder dan dat zij op jonge leeftijd door de 'persoon Christus' was geraakt en zich door de Heer aangetrokken voelde naar het klooster te gaan.

De programmamakers wilden geen zeven minuten durend 'talkshow-interview' maar ze hebben er alles aan gedaan om de hoofdpersonen met hun vele uitweidingen zo wazig mogelijk te presenteren. Daardoor verslapt de aandacht en blijkt de Matthus Passion van J.S. Bach een beter alternatief.

Levensverhalen: Truus Menger. Zondagmiddag, NPS, Ned.3, 16.10u.

T V   V O O R A F :

DOOR HENK VAN GELDER
Met zijn baseball-petje was Michael Moore in 1989 zelf de running gag in zijn documentaire Roger and me. Een massa-ontslag bij General Motors in zijn geboortestad Flint in de staat Michigan bracht hem op het idee topman Roger Smith voor de camera ter verantwoording te roepen - en die vergeefse achtervolging werd het onderwerp van een hilarische film.

Volgens datzelfde procédé, en nu omringd door een fikse groep researchers en mede-verslaggevers, maakte Moore daarna voor NBC de serie TV Nation, waarvan de VPRO vanaf zondagavond zeventien (voor Nederlands gebruik hergemonteerde) afleveringen uitzendt. Als een kruising tussen Bart de Graaf en Pieter Storms, maar dan honderd keer laconieker, leuker, inventiever en geëngageerder, gaan Moore en de zijnen op hun onderwerpen af. In de eerste uitzending al meteen een treffend voorbeeld. Als ze het idee hebben dat de taxichauffeurs van New York er een handje van hebben zwarte klanten aan de kant te laten staan en door te rijden tot zich een blanke passagier aandient, laten ze de camera niet alleen het aantoonbare bewijs voor die stelling leveren, maar ze gooien er nog een schepje bovenop: de zwarte man die in hun filmpje vergeefs een taxi tracht te krijgen, is een gerespecteerd acteur en de blanke figurant, die daarin moeiteloos slaagt, is een echte moordenaar. Zo omvat elke aflevering van TV Nation ten minste drie scènes om van op te kijken. Niet allemaal even schandalig, soms aan de triviale kant, maar op zijn minst onderhoudend en op zijn best onthullend.

TV Nation, zondagavond, VPRO, Ned.3, 19.29-20.00u.